Deluxe Moda & Uroda

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Dojrzałe piękno. Świat mody obala stereotypy dotyczące wieku

Monika Sołoduszkiewicz

25 sierpnia 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (32)

Carmen Dell'Orefice (84 lata) dziś żartuje, że w ciągu ostatnich piętnastu lat była fotografowana częściej niż przez całą karierę.

Różnorodność to słowo klucz dzisiejszego świata mody. Przemysł miał dotąd poważny problem z zaakceptowaniem faktu, że moda nie powinna mieć określonego rozmiaru, wieku, płci czy koloru skóry. Pod koniec ubiegłego roku przyszedł czas na przewartościowanie problemu wieku. Celine, Dolce & Gabbana, Saint Laurent czy Louis Vuitton, to tylko niektóre światowe marki angażujące eleganckie, starsze kobiety do swoich wysokobudżetowych kampanii reklamowych.

Co sądzisz o kampaniach z udziałem dojrzałych modelek?

jestem na tak, należy walczyć ze stereotypami z przyjemnością oglądam takie kampanie uważam, że w pewnym wieku to nie przystoi bardziej trafiają do mnie kampanie z udziałem młodych kobiet

Ageizm to pojęcie utożsamiane z dyskryminacją ze względu na wiek. Krzywdzące przekonania i postawy dotyczące seniorów i seniorek obecne są we wszelkich aspektach życia społecznego. Chociaż najbardziej widoczne przykłady dotyczą sfery zatrudnienia czy edukacji, to obserwujemy je także w kulturze i środowisku mody.

Obsesja młodości

Kult młodości tak długo był światową obsesją, że przestały nas dziwić młode kobiety w kampaniach kremów przeciwzmarszczkowych albo przesadnie szczupłe nastolatki reklamujące ubrania i dodatki za dziesiątki tysięcy dolarów. W ciągu kilku tygodni poprzedzających otwarcie sezonu wiosna-lato, jedna po drugiej, pojawiały się kolejne kampanie z udziałem dojrzałych modelek, często ikon stylu i kultury. Dojrzałość stała się trendem 2015 roku, czy jednak zabiegiem marketingowym, który trąci cynizmem? Głównymi klientkami luksusowych marek odzieżowych są przecież zamożne kobiety w wieku 40-60 lat. Czy projektanci wreszcie zrozumieli, że piękna dwudziestokilkulatka niekoniecznie jest najbardziej intrygującym wabikiem dla dojrzałej klientki o szerokich horyzontach?

- Silver tsunami, czyli trend, którego tendencję wzrostową możemy obserwować w Polsce od niedawna, a na świecie już od kilku sezonów, nie jest wymysłem marketingowców, ale naturalną konsekwencją zmian społecznych. Statystyki są nieubłagane - starzejemy się. Kiedyś najbardziej atrakcyjną, bo liczną i zamożną, grupą konsumentów były osoby w wieku 25-40 lat. Teraz ta granica się przesunęła. Obecnie największą i najbardziej skłonną do wydawania pieniędzy grupą jest pokolenie "rewolucji" lat 70. Z tym że obecni i przyszli babcie i dziadkowie mają już nieco inne oczekiwania niż ich poprzednicy. Ci ludzie (zwłaszcza za granicą) dysponują największymi funduszami i chcą wydawać je na dobrze zaprojektowanie produkty - na pewno nie takie piętnujące ich wiek. W związku z tym naturalną koleją rzeczy jest fakt, że marki, przynajmniej te myślące długofalowo, zaczęły swoją ofertę kierować również do tej grupy konsumenckiej. Polega to przede wszystkim na odpowiednio dostosowanym designie. Branża mody rządzi się jednak swoimi prawami. To dlatego coraz więcej firm decyduje się na marketing skierowany również do leciwego klienta. Otwarcie się na nowego konsumenta ma swoje pozytywne skutki w postaci coraz większej tolerancji i uważności. To znacząco wpływa na otwieranie się hermetycznej branży mody na osoby z różnych powodów wykluczone społecznie - tłumaczy Agnieszka Polkowska, doktorantka gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych w dyscyplinie sztuki projektowe, autorka bloga poświęconego tematyce trendów trendspot.pl.
Piękno bez metryki

Na początku roku pojawiła się znakomita kampania Celine. Phoebe Philo, słynąca z estetyki wysmakowanego minimalizmu postawiła na 80-letnią powieściopisarkę, dziennikarkę i eseistkę Joan Didion. Wśród dominujących pozycji o tematyce społeczno - politycznej wyróżnia się powieść "Rok magicznego myślenia", która doczekała się musicalowej wersji na Broadwayu, a także monodramu w interpretacji Ewy Błaszczyk w 2008 roku. Jak Joan Didion wpisuje się w surowy styl domu mody Celine? Do legendy przeszła już przyklejona wewnątrz szafy ascetyczna lista rzeczy niezbędnych dziennikarce w podróżach służbowych, obejmująca m.in. dwie spódnice, dwie koszulki lub trykoty, pulower i dwie pary butów.

Trend podchwycił Saint Laurent, angażując piosenkarkę Joni Mitchell (lat 71) do kampanii utrzymanej w klimacie boho. Anonimowe starsze panie były hitem sesji duetu Dolce & Gabbana. Zainspirowana flamenco kampania łączy młodość i dojrzałość, podkreślając pogodę ducha siwowłosych dam pozujących z najnowszymi modelami torebek. Nieco wygładzony portret ikony kina Catherine Deneuve podziwialiśmy w kampanii jesień - zima 2014 Louisa Vuittona. Ikona mody Iris Apfel w wieku 93 lat wciąż jest chętnie zatrudniana w kampaniach marketingowych. Największe wrażenie robiła reklamując linię kosmetyków MAC. W tym roku możemy znaleźć ją w sesji dla Kate Spade, marki produkującej akcesoria.

Daphne Selfe, Ines de la Fressange, Linda Rodin, Eveline Hall, China Machado aż wreszcie zjawiskowa Carmen Dell'Orefice. Modelki w wieku 57 - 87 lat, wciąż czynne zawodowo, pojawiają się nie tylko w sesjach największych magazynów traktujących o modzie, ale też na wybiegach światowych projektantów. Carmen Dell'Orefice (84 lata) dziś żartuje, że w ciągu ostatnich piętnastu lat była fotografowana częściej niż przez całą karierę. Daphne Selfe, która nie poddała się operacjom plastycznym podkreśla, że naznaczona zmarszczkami twarz to historia jej życia, a siwe włosy mogą być interesującym atutem.

- Rzeczywiście, tendencje zarówno na wybiegach, jak i w kampaniach reklamowych są krzepiące. Obok młodziutkich, modnych jak zawsze nastoletnich modelek obserwujemy ikony mody i supermodelki z lat 90. Nadal podziwiamy Kate Moss, Claudię Schiffer, Christy Turlington, Evę Herzigovą, Helenę Christensen, Cindy Crawford, Naomi Campbell i Lindę Evangelistę... Ich obecność w reklamach uwiarygadnia marki, sprawia, że dojrzałe i wymagające konsumentki mogą utożsamić się z nieprzemijającym pięknem, sukcesem oraz dojrzałością. Takie zabiegi marketingowe nie dziwią. Najlepiej sprzedają się produkty, w których zarówno córka, jak i matka, a nawet babcia mogą czuć się modnie. Co ciekawe, nierzadko dojrzałe modelki wyglądają lepiej od swoich następczyń. Oby tylko nie była to zasługa wyłącznie zabiegów kosmetycznych, ale również zdrowego i uczciwego spojrzenia na kobiece ciało, jako na piękne także wtedy, gdy staje się dojrzałe, ale i później, gdy naturalnie zaczyna się starzeć - mówi Malwina Smętek, właścicielka agencji modelek MalvaModels oraz dojrzała, czynna zawodowo modelka po 35 roku życia.
Polskie marki łamią stereotypy

Trend zwany "age plus" zawitał także nad Wisłę. Na pokazie kolekcji wiosna-lato 2015 Łukasza Jemioła widzieliśmy modelki, które największa karierę robiły w latach 80 i 90. Katarzyna Butowtt, Małgorzata Brochocka, Bogna Sworowska, Agnieszka Martyna czy Lidia Popiel udowadniają, że w modzie nie obowiązują już sztywne standardy, a kariera modelki nie kończy się wraz z przekroczeniem trzydziestego roku życia.

- Pojawianie się na wybiegach coraz bardziej dojrzałych modelek ma swoje wielkie uzasadnienie. W codziennym życiu: na ulicach, w sklepie osiedlowym, w pracy, stosunkowo rzadko spotykamy "chodzące doskonałości", kobiety piękne w każdym calu. Zawód modelki to ciężka i pełna wyrzeczeń praca, a sylwetka profesjonalnej modelki z wybiegu to marzenie niejednej kobiety, bez względu na wiek i figurę. Dlatego właśnie pojawienie się na wybiegach dojrzałych kobiet o "dojrzałych sylwetkach" to największy ukłon w stronę kobiecości, a zarazem świetny i skuteczny krok marketingowy wielkich światowych marek mody. Kobiety w modelkach wreszcie widzą siebie. Prawdziwą, bez głodowych diet i niekończących się wyrzeczeń, bez sztuczek wygładzających każdą, nawet niewielką zmarszczkę. Łatwiej w takim wydaniu zobaczyć i pokochać siebie taką, jaką jest się naprawdę - komentuje Grażyna Paturalska, kreatorka mody i wizerunku.
Kolejną marką, która zaprosiła do współpracy dojrzałą kobietę było Bohoboco. W kampanii wiosna-lato 2015 wzięły udział aktorka Helena Norowicz i Magdalena Jasek. Panie dzieli 60 lat różnicy, ale łączy zjawiskowa uroda. Helena Norowicz wystąpiła także na pokazie najnowszej kolekcji projektantów i została twarzą kampanii marki Nenukko.

Szeroko komentowane, nieretuszowane zdjęcia pokazują, że oprócz standardowego zareklamowania ubrań i dodatków, marki podejmują próbę przekonania odbiorców, że równie mocno liczy się w modzie idea, inteligencja, dojrzałość i charyzma. Te wartości obronią się same i nie wymagają żmudnej pracy grafika. Projektanci starają się pokazać, że moda nie ma granic. Na takie kampanie wciąż zdarza nam się patrzeć z lekkim zdumieniem, a czasem traktujemy je jako ciekawostkę. Tam, gdzie jedni zobaczą zmarszczki, drudzy dostrzegą dojrzałe piękno.

Monika Sołoduszkiewiczm.soloduszkiewicz@trojmiasto.pl

Miejsca

Styl w wielkim mieście Sopot, Armii Krajowej 75/2
MalvaModels Gdynia, Druskiennicka 27
ASP Gdańsk, Targ Węglowy 6
Bohoboco Gdynia, al. Zwycięstwa 256
CNCPT Concept Store Sopot, Jana Jerzego Haffnera 6

Zobacz także

Małgorzata Rozenek w odważnym gorsecie od sopockiej projektantki

Opinie (32) 2 zablokowane

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 10:18

cóż, starość nadciąga z każdym dniem (1)

ważne aby siebie akceptować, reszta to bardziej lub mniej udana maskarada

8 lat
- 66 5
Twoja opinia

Zmień treść

ważne aby siebie akceptować, reszta to bardziej lub mniej udana maskarada
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 22:11
  
  Z pułapki marketingu nie wyrasta się w każdym wieku.
  
  8 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Z pułapki marketingu nie wyrasta się w każdym wieku.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 10:52

tolerancja

szokować bo już wszystko było

kobieta lat 65
8 lat
- 8 13
Twoja opinia

Zmień treść

szokować bo już wszystko było
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 11:05

Poprawnosc poprawnoscia

Ale mowa tu o starcach. Dojrzały tomjest 40 latek

Tgvgu
8 lat
- 15 38
Twoja opinia

Zmień treść

Ale mowa tu o starcach. Dojrzały tomjest 40 latek
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 11:46

ze starych to dobre jest tylko wino i skrzypce (4)

nie robi sie liceum z muzeum i tyle...
Wazna jest elegancja ale jak widze takie modnisie na ulicy to strzelam smiechem!!!

Szpachlarz dziurek
8 lat
- 15 53
Twoja opinia

Zmień treść

nie robi sie liceum z muzeum i tyle... Wazna jest elegancja ale jak widze takie modnisie na ulicy to strzelam smiechem!!!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 15:21
  
  nawet się nie obrócisz i też będziesz stary, sprawa jest nieunikniona.....
  
  8 lat
  - 23 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  nawet się nie obrócisz i też będziesz stary, sprawa jest nieunikniona.....
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-26 18:52
  
  Zab
  
  Całe życie nie bedziesz człowieku młody -niedługo tez będziesz staryani sie nie obejrzysz i w tedy fajnie ci będzie -jak ktoś strzeli ci śmiechem???Ha!! Ha!!Życzę ci tego!!!!-wspomnisz mnie kiedyś!!Pamięęęęęęęęęęętaj!!
  
  8 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Całe życie nie bedziesz człowieku młody -niedługo tez będziesz staryani sie nie obejrzysz i w tedy fajnie ci będzie -jak ktoś strzeli ci śmiechem???Ha!! Ha!!Życzę ci tego!!!!-wspomnisz mnie kiedyś!!Pamięęęęęęęęęęętaj!!
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-26 18:56
  
  LI
  
  Ale są!!I co z tym zrobisz-musisz zaakceptować ich-sa!!
  
  8 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ale są!!I co z tym zrobisz-musisz zaakceptować ich-sa!!
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-27 20:55
  
  Kapelusz z piórkiem
  
  A co, powinno się w pewnym wieku zarzucić całun na głowę i czołgać w kierunku cmentarza? Jeśli całe życie nosiłam ramoneski, to teraz mam włożyć kapelusz z piórkiem?
  
  pestka
  8 lat
  - 6 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  A co, powinno się w pewnym wieku zarzucić całun na głowę i czołgać w kierunku cmentarza? Jeśli całe życie nosiłam ramoneski, to teraz mam włożyć kapelusz z piórkiem?
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 12:51

60 + (1)

Nie zdążycie się obejrzeć jak i Wy się zestarzejecie zobaczymy co wtedy będziecie opowiadać. Czas leci jak błyskawica.

Ja
8 lat
- 70 1
Twoja opinia

Zmień treść

Nie zdążycie się obejrzeć jak i Wy się zestarzejecie zobaczymy co wtedy będziecie opowiadać. Czas leci jak błyskawica.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 13:32
  
  i to jest przerażające :)
  ale dojrzałość też może być piękna
  
  8 lat
  - 13 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  i to jest przerażające :) ale dojrzałość też może być piękna
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 13:36

(2)

Pięknie to wygląda jak dojrzała kobieta jest zadbana i elegancka.
Tylko nie mogę pojąć takich, które przesadzają i udają, że mają lat 25 (mam na myśli ubiór np., a raczej przebranie). Często ten problem zaczyna się już około 40.

Nie ma co na siłę udawać, że ma się kilkanaście lat mniej, bo to nienaturalne i jeszcze bardziej podkreśla prawdziwy wiek.

Trzeba akceptować swoją metrykę!

8 lat
- 39 1
Twoja opinia

Zmień treść

Pięknie to wygląda jak dojrzała kobieta jest zadbana i elegancka. Tylko nie mogę pojąć takich, które przesadzają i udają, że mają lat 25 (mam na myśli ubiór np., a raczej przebranie). Często ten problem zaczyna się już około 40. Nie ma co na siłę udawać, że ma się kilkanaście lat mniej, bo to nienaturalne i jeszcze bardziej podkreśla prawdziwy wiek. Trzeba akceptować swoją metrykę!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 19:14
  
  Prosze odpowiedz (1)
  
  Co oznacza że przesadzają: zwyczajnie jestem ciekawa co Masz na myśli ?
  
  Prosze odpowiedz
  8 lat
  - 4 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Co oznacza że przesadzają: zwyczajnie jestem ciekawa co Masz na myśli ?
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-08-25 19:32
    
    nie ja się wypowiadałam, ale tak jak widzę na ulicy to:
    
    to panie po 50, 60-tce chodzą w mega obcisłych getrach jasnego koloru,
    wcina im się wszystko w krok, odznacza się cellulit na pośladkach ( nie mam cellulitu na pośladkach, ale i tak nosze dłuższe 'góry"), odstaje brzuch, wylewają się "oponki"
    noszą wydekoltowane głęboko obcisłe bluzki, gdzie "kreska" między dużymi piersiami jest b.widoczna, - ok- ale skóra dekoltu b.pomarszczona i wcale nie budzi to zachwytu,
    uważam, że główny grzech to zbyt obcisłe ciuchy i jaskrawe kolory tego lata, które podkreślają zmarszczki, cienie pod oczami, zmęczenie cery
    
    Beata, l.54
    8 lat
    
    11 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    to panie po 50, 60-tce chodzą w mega obcisłych getrach jasnego koloru, wcina im się wszystko w krok, odznacza się cellulit na pośladkach ( nie mam cellulitu na pośladkach, ale i tak nosze dłuższe 'góry"), odstaje brzuch, wylewają się "oponki" noszą wydekoltowane głęboko obcisłe bluzki, gdzie "kreska" między dużymi piersiami jest b.widoczna, - ok- ale skóra dekoltu b.pomarszczona i wcale nie budzi to zachwytu, uważam, że główny grzech to zbyt obcisłe ciuchy i jaskrawe kolory tego lata, które podkreślają zmarszczki, cienie pod oczami, zmęczenie cery
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 15:17

jedyne co obala to poziom obrzydlistwa

8 lat
- 2 16
Twoja opinia

Zmień treść

jedyne co obala to poziom obrzydlistwa
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 16:22

nic nie ma granic, nie ma pojęcia norma lub przyzwoitość, każdy z nas jest "ikoną mody"

Buba
8 lat
- 7 4
Twoja opinia

Zmień treść

nic nie ma granic, nie ma pojęcia norma lub przyzwoitość, każdy z nas jest "ikoną mody"
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 17:26

...... no i widać niezbicie.........

Że lato roku pańskiego 2015 - nieuchronnie : zbliza sie do końca !

kalendarz
8 lat
- 3 3
Twoja opinia

Zmień treść

Że lato roku pańskiego 2015 - nieuchronnie : zbliza sie do końca !
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-08-25 17:37

Sorry, starsze kobiety nie są atrakcyjne, jakkolwiek politycznie poprawni chcą ubierać w słowa (6)

8 lat
- 6 38
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 19:15
  
  Ale z całą pewnością interesujące !
  
  8 lat
  - 16 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Ale z całą pewnością interesujące !
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-25 19:34
  
  były atrrakcyjne za młodu, pewnie tak do okresu okołomenopauzalnego
  
  to normalne
  
  Jerzy
  8 lat
  - 3 18
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  to normalne
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-26 19:59
  
  ty tez bedziesz stary a...
  
  nfg
  8 lat
  - 3 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  ty tez bedziesz stary a...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-27 10:28
  
  To zależy, o jaką atrakcyjność chodzi
  
  Jeśli masz na myśli atrakcyjność w sensie erotycznym, to masz rację, tyle że wyważasz otwarte drzwi - nikt tu przecież niczego na siłę nie udaje. Chyba żadna z tych pań nie jest zainteresowana uwodzeniem Ciebie. Myślę, że w całym tym trendzie chodzi raczej o zdjęcie odium "niewidzialności". Starsze kobiety (i mężczyźni zresztą też) są atrakcyjną i bardzo liczną grupą np. jako klienci. I żadna poprawność polityczna lub jej brak niczego tu nie zmieni: wygrają ci spośród projektantów, producentów, sprzedawców, fryzjerów i wielu innych usługodawców, którzy przyjmą ten fakt do wiadomości. A przy niekończącym się niżu demograficznym niedługo sieciówki oferujące wyłącznie szmatki dla atrakcyjnych dwudziestolatków mogą zacząć odczuwać skutki myślenia, że - sorry - starsze kobiety nie są atrakcyjne...
  
  es
  8 lat
  - 10 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Jeśli masz na myśli atrakcyjność w sensie erotycznym, to masz rację, tyle że wyważasz otwarte drzwi - nikt tu przecież niczego na siłę nie udaje. Chyba żadna z tych pań nie jest zainteresowana uwodzeniem Ciebie. Myślę, że w całym tym trendzie chodzi raczej o zdjęcie odium "niewidzialności". Starsze kobiety (i mężczyźni zresztą też) są atrakcyjną i bardzo liczną grupą np. jako klienci. I żadna poprawność polityczna lub jej brak niczego tu nie zmieni: wygrają ci spośród projektantów, producentów, sprzedawców, fryzjerów i wielu innych usługodawców, którzy przyjmą ten fakt do wiadomości. A przy niekończącym się niżu demograficznym niedługo sieciówki oferujące wyłącznie szmatki dla atrakcyjnych dwudziestolatków mogą zacząć odczuwać skutki myślenia, że - sorry - starsze kobiety nie są atrakcyjne...
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-08-27 20:53
  
  Kobieta jest zawsze piękna
  
  Kobieta jest zawsze piękna, bo tak została zaprojektowana. To tylko niektórzy nie potrafią tego dostrzec.
  
  pestka
  8 lat
  - 8 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Kobieta jest zawsze piękna, bo tak została zaprojektowana. To tylko niektórzy nie potrafią tego dostrzec.
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-09-03 10:35
  
  Sorry
  
  To podobnie jak niekiedy młode kobiety i młodzi mężczyźni. Nie ma reguł, niestety
  
  Sorry
  8 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  To podobnie jak niekiedy młode kobiety i młodzi mężczyźni. Nie ma reguł, niestety
  Regulamin dodawania opinii