• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Gdański Emaus

Andrzej Januszajtis
5 maja 2006 (artykuł sprzed 17 lat) 

"A oto dwaj z nich tegoż dnia szli do miasteczka, które było na sześćdziesiąt stajań od Jeruzalem, które zwano Emaus". Jak wynika z tego fragmentu Ewangelii, Emaus był miejscowością oddaloną ok. 12 km od Jerozolimy, w której zmartwychwstały Jezus dał się poznać swoim uczniom. Najczęściej utożsamia się ją z obecnym Amwas, pod którym Juda Machabeusz w r. 166 p.n.e. odniósł zwycięstwo nad oddziałem Seleucydów.



Obie tradycje - religijna i historyczna - były znane i popularne w Polsce. Świadectwem tego może być np. wielkanocny odpust Emaus na krakowskim Zwierzyńcu, urządzany co najmniej od 1596 r. U nas nazwa Emaus pojawia się po raz pierwszy w 1734 r., podczas oblężenia miasta wiernego królowi Stanisławowi Leszczyńskiemu przez wojska rosyjskie. W rocznikach klasztoru oliwskiego pod datą 24 maja zapisano, że po przybyciu saskich posiłków Moskale odstąpili im miejsca w Strzyży i Wrzeszczu, a sami "założyli obozy za Siedlcami, między Emaus a Krzyżownikami". Były tam gospoda i budy, w których wytwarzano popiół do produkcji mydła.

Pół wieku później na mapach figuruje już Stary Emaus, z młynem wodnym w rejonie Krzyżowników i Nowy - na granicy Siedlec, u zbiegu dróg do Ujeściska (ul. Ujeściska, w 1946 bezsensownie przemianowana na Łostowicką) i Migowa (ul. Nowolipie). Poniżej młyna, tam gdzie od Kartuskiej odgałęzia się ul. Struga (nazwa od strumienia, nie od pisarza!), potok Siedlecki przechodził z północnej na południową stronę traktu. Tu według mapy, co prawda niezbyt dokładnej, stał młyn. Jego śladem może być wyraźne zagłębienie terenu. Młyn nie przetrwał wojen napoleońskich, a skanalizowana "struga" płynie dziś pod ziemią. Więcej szczęścia miała gospoda u zbiegu dróg: stoi do dziś na wysepce komunikacyjnej wraz z XIX-wiecznym budynkiem drugiego młyna. Przed ostatnią wojną działała tu restauracja Pod Młynem (Zur Mühle). W XVIII w. nazywała się Emaus.

Kto wymyślił tę nazwę? Czy miały w tym udział brygidki, do których od 1396 należały sąsiednie Siedlce? A może pochodzi od Krzyżaków, którzy ok. 1400 założyli Siedlecki Młyn, przemianowany później na równie zagadkowy Świątynny Młyn (Tempelmühle), czy Świątynny Zamek (Tempelburg) - dzisiejsze Krzyżowniki? Czy odbywały się tu jakieś misteria? W XVIII w. na terenie Emaus działały jeszcze dwie karczmy o budzących podobne skojarzenia nazwach: Piekło (w rejonie ul. Pagórkowej - stąd nazwa Pieklisko) i Raj. Za (nieświadomą) następczynię tej ostatniej można uznać restaurację Czerwona Oberża, serwującą dania w powstałych na jej miejscu pawilonach. Jeszcze jednym cennym zabytkiem Emaus jest neogotycki kościół św. Franciszka, wzniesiony staraniem Franciszka Scharmera, proboszcza kościoła św. Mikołaja. Większość pieniędzy uzyskano ze zbiórek. Konsekracja odbyła się 4 grudnia 1906 r. W tym czasie w Emaus i na Siedlcach mieszkało ponad 8 tysięcy katolików. Założono dla nich także cmentarz - między Emaus a Ujeściskiem. Po wojnie włączono go do obecnego cmentarza komunalnego, określanego mylnie jako Łostowicki albo wręcz absurdalnie "na Łostowicach". Czy nie warto wrócić do nazwy cmentarz św. Franciszka albo po prostu cmentarz Emaus (podobnie jak Srebrzysko)?
Gazeta WyborczaAndrzej Januszajtis

Opinie (10) 4 zablokowane

  • wspólnota Emaus (2)

    wspólnota właśnie o takeij nazwie, która spotyka się w Sopocie pozdrawia
    i zapraszamy !
    www.soda.diecezja.gda.pl

    • 4 5

    • emaus (1)

      ta grupa ma już nową stronę www.emaus.diecezja.gda.pl zapraszamy :)

      • 1 3

      • Strona www nieaktualna

        Obecnie adres przekierowuje na prywatna firmę.

        • 0 0

  • Emaus, ul. Nowolipie jakiej nie znacie

    Emaus, ul. Nowolipie jakiej nie znacie:
    http://gdansk-siedlce.mojeosiedle.pl/viewtopic.php?t=6562

    • 1 0

  • Emaus (1)

    Ja chodziłam do SP nr 30, dzisiaj już nieistniejącej (zburzono ją, bo miał tamtędy jechać tramwaj na Morenę), z Emaus wiąże się wiele moich pięknych wspomnień z dzieciństwa i młodości. Pozdrawiam wszystkich byłych uczniów tej szkoły i nauczycieli!

    • 10 0

    • Siedliczanka

      Ja również chodziłam do tej szkoły i do tej pory mieszkam na Siedlcach.Obseruję jak się zmienia. Pamiętam też wzgórza porośnięte bzem , strumyk i mnóstwo ogrodów. Pozdrawiam

      • 3 0

  • cmentarz Emaus

    taką nazwę cmentarza słyszałam od dziecka od mojej mamy i jej rodzeństwa, gdy wspominali, że idą na groby rodzinne. Jednak oficjalny powrót do tej nazwy chyba nie jest możliwy, bo większość mieszkańców Gdańska nie wie o czym mowa, gdy wspomni się nazwę Emaus, dla nich to po prostu Łostowice.

    • 5 1

  • Kilka uwag do świetnego artykułu. (1)

    Ulica Łostowicka do 1946 r. nosiła nazwę niemieckojęzyczną, ale w tłumaczeniu rzeczywiście było to "Ujeściska" albo "Do Ujeściska". Natomiast w 1946 r. została przemianowana nie na "Łostowicką" lecz na "Włostowicką" - która to nazwa funkcjonowała co najmniej do połowy lat sześćdziesiątych. Wtedy to została zmieniona na "Łostowicką" no i zaczęły się problemy - nagminnie zaczęto mylić miejscowość Łostowice z ulicą Łostowicką, nasiliło się to jeszcze gdy w latach siedemdziesiątych znacznie powiększono istniejący cmentarz komunalny, zrobiono główne wejście od ulicy "Łostowickiej" (a nie jak dotychczas od Kartuskiej) - wtedy dopiero zaczęto nazywać go cmentarzem Łostowickim. Znam wiele przypadków wykorzystywania tej sytuacji (zwłaszcza przez niektórych taksówkarzy wożących niezorientowanych do Łostowic zamiast na cmentarz lub odwrotnie).
    Mam też wątpliwości co do losów drugiego młyna na Emaus - pamiętam dobrze wspomnianą "strugę" płynącą wzdłuż ulicy Struga oraz budynek młyna w którym w latach 60-tych znajdował się magazyn paszowy. Dziś ten budynek istnieje nadal i mieści się w nim zakład wulkanizacyjny. Budynek ten jest trochę w innym miejscu niż sugeruje to autor - mianowicie bliżej ulicy Łostowickiej (odzielony tylko placem).
    Uważam pomysł zmiany nazwy cmentarza na "Emaus" za w pełni uzasadniony - nawet bardzo potrzebny, można by w ten sposób powrócić do historycznej nazwy oraz wyeliminować wiele nieporozumień.

    • 27 0

    • ...a ja to już jestem głupi, gdzie w końcu był ten cmentarz o nazwie "EMAUS". "Cmentarz Katolicki Emaus i Ewangelicki Cmentarz Zbawiciela, Siedlce, ul. Starodworska. Cmentarz powstał najprawdopodobniej w II poł. XVIII wieku, jako katolicki dla mieszkańców dzielnicy Emaus, koło roku 1920 zmienił prawdopodobnie przynależność wyznaniową, bo na planie opisany jest jako ewangelicki, Zbawiciela. Został zamknięty w 1956 roku. Na jego powierzchni 1,73 ha znajduje się obecnie park"

      • 0 2

  • Restauracja "Pod Mlynem"

    Moze ktos wie co bylo w Restauracji "Pod Mlynem " do 1.09.1939.Oraz kto ja prowadzil i co potem stalo sie z cala rodzina wlasciciela/najemcy.A jest to historia zwiazana z Polonia Gdanska.

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Jaki tytuł miało pierwsze dzieło wystawione w Operze Leśnej w Sopocie?

 

Najczęściej czytane