• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Patroni tramwajów: Maurycy Ferber

Marcin Stąporek
22 lutego 2017 (artykuł sprzed 7 lat) 
Maurycy Ferber - biskup warmiński, syn i brat burmistrzów Gdańska. Maurycy Ferber - biskup warmiński, syn i brat burmistrzów Gdańska.

W ósmym odcinku naszego cyklu "Patroni gdańskich tramwajów" przedstawiamy sylwetkę Maurycego Ferbera. Tydzień temu zaprezentowaliśmy postać architekta i konserwatora zabytków Ericha Volmara, a za tydzień bohaterem kolejnego odcinka będzie muzealnik, krajoznawca i autor przewodników Franciszek Mamuszka



O Maurycym Ferberze i jego starszym bracie Eberhardzie pisałem już w portalu Trojmiasto.pl kilka lat temu. Dziś, w ramach cyklu "Patroni gdańskich tramwajów", trzeba powrócić do tej, przyznajmy, dość skomplikowanej postaci.

Maurycy urodził się w 1471 r. jako dziesiąty syn Johanna Ferbera, gdańskiego kupca i ławnika wzbogaconego na handlu morskim, kwitnącym w tym czasie pod opieką potężnej Hanzy. Miał cztery lata, kiedy jego ojciec wszedł do Rady Miejskiej, a osiem, gdy wybrano go na jednego z czterech burmistrzów. Urząd burmistrza piastowany był najczęściej dożywotnio, a że Johann Ferber miał szczęście dożyć do 1501 r., burmistrzował potężnemu miastu przez ponad 20 lat.

Władza i bogactwo ojca z pewnością wpłynęły na kształtowanie się charakteru Maurycego, typowego przedstawiciela "złotej młodzieży".

Jako młodzieniec był sprawcą głośnego skandalu obyczajowo-towarzyskiego, zaręczając się z Anną Pilemann wbrew woli jej rodziny. Sprawa oparła się wówczas aż o sąd papieski w Rzymie i spowodowała m. in. przejściowe obłożenie Gdańska klątwą kościelną, zamknięciem kościołów, zakazem udzielania sakramentów i bicia w dzwony. Nic to jednak nie pomogło Maurycemu, a jego niedoszłą wybrankę wydano za mąż za jednego z Suchtenów (o Aleksandrze Suchtenie pisaliśmy już wcześniej).

Tramwaj Pesa, którego patronem jest Maurycy Ferber, ma numer boczny 1020. Tramwaj Pesa, którego patronem jest Maurycy Ferber, ma numer boczny 1020.
Zawód miłosny i urażona duma spowodowały, że młody Ferber postanowił przyjąć święcenia i robić karierę duchowną. W początkach XVI wieku Kościół stanowił instytucję potężną, były to już jednak ostatnie lata przed wstrząsem, jaki miała spowodować reformacja. Maurycy po studiach w Rzymie i Sienie uzyskał tytuł doktora praw, następnie pracował jako notariusz Kurii Rzymskiej i uzyskał od papieża Leona X zaszczytny tytuł szambelana. Równocześnie uzyskał liczne godności kościelne w swoich rodzinnych stronach i innych miejscowościach: przysługiwał mu tytuł kanonika warmińskiego, lubeckiego, rewelskiego i dorpackiego. Przez krótki czas był proboszczem gdańskiego kościoła św. Piotra i Pawła, a później kościoła Najświętszej Marii Panny.

Najmocniej związał się Maurycy z diecezją warmińską, która w tym czasie, jako cieszące się sporą autonomią księstwo duchowne, otoczona była w większości przez posiadłości zakonu krzyżackiego w Prusach. Biskup Fabian Luzjański dochowywał lojalności wobec Korony Polskiej i gdy w 1519 r. doszło do wojny z Prusami Zakonnymi, Warmia stanowiła jeden z głównych teatrów działań wojennych. To wówczas Mikołaj Kopernik, administrujący na zamku w Olsztynie, odparł atak wojsk krzyżackich.

Krótko potem, w 1521 r. zawarto rozejm, a dwa lata później zmarł Fabian Luzjański. Król Zygmunt I już wcześniej zapewnił sobie decydujący wpływ na wybór biskupa Warmii i jednoznacznie poparł kandydaturę Maurycego; być może wiązało się to z silną pozycją, jaką cieszył się w tym czasie jego brat, burmistrz gdański Eberhard, także faworyt króla. 15 kwietnia 1523 r. kapituła warmińska wybrała Maurycego Ferbera, który wkrótce został zatwierdzony na stanowisku przez papieża i konsekrowany przez prymasa Jana Łaskiego.

Jako biskup i zwierzchnik Księstwa Warmińskiego, Ferber odgrywał ważną rolę w rokowaniach z wielkim mistrzem zakonu krzyżackiego, Albrechtem von Hohenzollern, był więc jednym ze współtwórców Traktatu krakowskiego z 1525 r. Niektórzy autorzy podają, że Matejko umieścił jego wizerunek na swoim słynnym obrazie "Hołd pruski".

Hołd Pruski według Jana Matejki. Niektórzy doszukują się na tym obrazie także biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera. Hołd Pruski według Jana Matejki. Niektórzy doszukują się na tym obrazie także biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera.
Powróciwszy na Warmię, biskup musiał się zająć walką z nowym niebezpieczeństwem. Sekularyzacja Prus Książęcych oznaczała wzrost znaczenia reformacji w tym rejonie, tym bardziej, że mieszkańcy obu części dawnego państwa krzyżackiego - Prus Królewskich i Prus Książęcych - wciąż poczuwali się do pewnej wspólnoty.

Biskup Ferber energicznie wystąpił przeciw reformacyjnym nowinkom. W 1526 r. ogłosił, że katolicyzm jest jedyną uznawaną religią i jedynie jej wyznawcy mogą posiadać prawa obywatelskie, w tym także możliwość kupna nieruchomości. Nie można było przechowywać pism luterańskich. 22 września 1526 r. wydał ordynację nakazującą w ciągu miesiąca wszystkim luteranom opuścić tereny biskupstwa.

Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim. To tu pracował i swojego życia dokonał Maurycy Ferber. Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim. To tu pracował i swojego życia dokonał Maurycy Ferber.
Ordynacja Ferbera uregulowała ponadto sprawy gospodarcze i handlowe - gwarantowała wolność handlu, dozowała lokatę kapitału na procent, standaryzowała miary i wagi. Maurycy okazał się więc dobrym gospodarzem diecezji, interesował się odbudową kościołów i innych obiektów zniszczonych przez wojnę, dbał o podniesienie poziomu gospodarki, jak również o szkolnictwo.

Choć w tamtych czasach nikt nie mógł się tego spodziewać, w historycznej perspektywie utrzymanie dominującej pozycji katolicyzmu na obszarze księstwa warmińskiego spowodowało, że kraina ta była przez wieki silniej niż tereny ościenne związana z Polską i mniej podatna na germanizację pod zaborami. Jakąś drobną cząstkę zasług za to można przypisać Maurycemu Ferberowi.

On sam pod koniec życia cierpiał z powodu licznych chorób, które starał się leczyć jego chyba najsłynniejszy podwładny, czyli sam Mikołaj Kopernik. W końcu jednak dosięgnął go atak epilepsji i 1 lipca 1537 r. biskup Maurycy Ferber zmarł w lidzbarskim zamku. Miejscem jego spoczynku została katedra we Fromborku.

O autorze

autor

Marcin Stąporek

- autor jest publicystą historycznym, prowadzi firmę archeologiczną. Pracował w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku i Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku. Obecnie jest pracownikiem Biura Prezydenta Gdańska ds. Kultury.

Opinie (17) 1 zablokowana

  • a co z Anną Pileman? (4)

    a co z Anną Pileman? Kiedyś czytała fają książkę z taką czarno-białą okładką o ich dziejach, taka lekka miła i przyjemna z wątkiem miłosnym i tłem historycznym niestety dawno i zupełnie nie pamiętam tytułu ale była super. Czy ktoś może kojarzy tytuł i autora?

    • 5 0

    • Mój wujek Google podpowiada: (2)

      "Miłość i nienawiść" Anna Żyłko

      • 3 0

      • (1)

        Ale jaja, to dr. Google jest twoim wujkiem?

        • 2 2

        • tak, a co?

          Mogę go zapytać o wszystko i wszystko mi powie ;)

          • 4 0

    • Tu trochę:

      https://histmag.org/Romeo-i-Julia-z-Gdanska.-Historia-milosci-Anny-Pilemann-i-Maurycego-Ferbera-8598

      • 4 0

  • Dajcie spokój, co ten pan taki smutny. Tak jak codzienne podróżowanie tramwajami i autobusami.

    • 9 7

  • W sumie to nic wielkiego nie osiągnął poza walką o majątek kościoła + skandalik obyczajowu.

    • 7 10

  • (1)

    To chyba jakiś przodek Głodzia :), pozatym widać odrazyu że duchowny z nastawieniem na kasę , normalny człowiek nie jest aż tak umpasiony, paradkosalnie to obraz grzechu "nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu"

    • 8 3

    • Kiedyś to był obraz grzechu, dzisiaj biedy i jedzenia śmieci. Chociaż podobno bieda to też grzech.

      • 0 0

  • Jak by kupili autobusy elektryczne tak jak juz to robia wszystkie miasta w Polsce to tez mozna by je było nazywac

    tylko jeszcze wywalic te trujace diesle !!

    • 3 3

  • Korzenie (2)

    Wiedza historyczna to wiedza o naszych korzeniach a wiedza o naszych korzeniach to wiedza o nas samych.
    Łatwiej by było ją poznawać gdyby na stronie ZTM Gdańsk była zakładka z życiorysami patronów pojazdów.Życiorysy mogą też się wyświetlać w pojazdach.
    Ja dziękuję za tę wiedzę i proszę o więcej.A autorów płytkich wpisów zachęcam do głębszego spojrzenia w swoje wnętrze czy naprawdę niema tam nic ....wartościowego?

    • 9 1

    • Jest taka zakładka

      www . gait. pl / historia / patroni / (trzeba usunąć spacje)

      • 2 0

    • W tramwajach są notki o patronach.
      Czasem trzeba zerknąć w górę ;)

      • 2 0

  • To prawie jak teraz, tyle że na odwrót

    Najpierw został prezydentem Gdańska by potem sprowadzić na niego klątwe

    • 2 2

  • Dwór Ferberów

    Z dziejów Lipiec:

    po 1308 r. - wieś zwana Lepitz albo Lipcze (1315) wzorem wielu podgdańskich osad stała się własnością Zakonu Krzyżackiego
    24 sierpnia 1367 r. - komtur gdański Ludeke von Essen nadał na prawie chełmińskim Mikołajowi z Czapelska 47 czteromorgowych zagród we wsi Lipce (Guteherberge vor Dantczke) oraz urząd sołtysa z obowiązkiem zasiedlenia tych zagród ustalając przy tym jednoczesnie wysokość czynszu i robocizny
    1 luty 1376 r. - komtur gdański Zygfryd Walpot von Bassenheim nadaje na prawie chełmińskim cechowi rzeźników Starego Miasta Gdańska łąkę we wsi Lipce (Guten Herberge)
    od 1454 roku wieś pisana jako Gudeherbrige stanowiła patrimonium miasta Gdańska
    wiek XVI - znaczna części wsi własnością Konstantego Ferbera pieczętującego się owianym legendą herbem przedstawiającym 3 czerwone głowy dzików umieszczone na żółtym lub błękitnym polu; mniej więcej w tym samym okresie czasu (1603) powstał Lwi Dwór z umiejscowioną na dole karczmą, wspaniały park leśny ze stawami rybnymi, dwór oraz położona blisko niego karczma Trzy Świńskie Łby nawiązująca swą nazwą i szyldem do herbu właściciela - Konstantego Ferbera, która niestety spłonęła; miała przywilej wyszynku i warzenia piwa i w różnych okresach czasu nosiła nazwy "Łabędź" i "Biała Karczma"; ostatnim właścicielem był Eugen Kriesel zanotowany w książce telefonicznej z 1942 r.; zmarł on w dniu 26 czerwca 1945 roku w rosyjskiej niewoli w Grudziądzu; był żonaty z Johanną z domu Dopke zmarłą 26 grudnia 1963 roku
    1677 r. - w dworze Ferberów wybudowanym ok. 1570 roku przez Konstantego zatrzymał się wraz z rodziną król Jan III Sobieski w drodze do Gdańska
    1807 - 1814 r. - Lipce w granicach napoleońskiego Wolnego Miasta Gdańska
    1813 r. - zacięte walki w okresie wojen napoleońskich
    1856 r. - wieś Gute - Herberge zamieszkuje 282 mieszkańców
    1887 r. - po reformie administracyjnej Lipicz (Gute Herberge) jako gmina wiejska zostaje włączona do powiatu ziemskiego Gdańska Wyżyna; siedziba obwodu mieści się na Oruni; urząd stanu cywilnego w latach 1874 - 1920 na Oruni, a od 1921 roku na miejscu; kościół ewangelicki był na Oruni, a katolikicki w Św. Wojciechu; zanotowana liczba mieszkańców: 1905: 352; 1910: 418, w tym np. rodzina Roeschke, Strehlau
    1888 r. - dzierżawcą był Ferdinand Kleiss
    1918 - 1920 r. (?) - w Guteherberge istniała szkoła ogrodnicza (Die Gärtnereischule in Guteherberge)
    1920 - 1939 r. - Lipce w granicach Wolnego Miasta Gdańska; w tym okresie odkryto tu łodzie pomorskie; przez wieś przebiegała ważna linia autobusowa łącząca Gdańsk z Różynami i był tu przystanek kolejowy;działała też prężnie już zburzona szkoła podstawowa
    1933 r. - w dawnej rezydencji Ferberów pełniącej funkcję szpitala diakonisek gdańskich urządzono sanktuarium "Heilstaette Ferberhaus" z oddziałem odwykowym dla alkoholików ze szpitala miejskiego w Gdańsku
    1 grudnia 1939 r. - lipiecka siedziba obwodu (Amtsbezirk Guteherberge) przyłączona zostaje do powiatu wiejskiego Gdańsk (Landkreis Danzig); naczelnikiem obwodu w 1937 roku był Heinrich Schröder
    1 kwietnia 1942 r. - gmina Guteherberge zostaje przyłączona do Hanzeatyckiego Miasta Gdańska i powiatu miejskiego Gdańsk
    15 stycznia 1954 r. - wieś gromadzka należąca do gminy Pruszcz Gd. została przyłączona do Gdańska stając się jego dzielnicą

    • 6 0

  • Pytanie: (1)

    Czy wsrod patronow jest Uphagen a jezeli nie ma to dlaczego?

    • 0 1

    • To może najpierw sprawdź, a potem wymyślaj swoje bzdurne tezy

      • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Gdzie znajdował się zbiornik użytkowany jako lodowisko na przełomie lat 50. i 60. XX w.?

 

Najczęściej czytane