Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Historia Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Kapitan wymyka się Francuzom, żona strzela. Historia niezwykłego statku

Michał Lipka
18 listopada 2014 (artykuł sprzed 9 lat) 
Opinie (19)
Najnowszy artykuł na ten temat Kaci w mundurach i ich ofiary. Sąd Marynarki Wojennej w Gdyni tuż po wojnie
  • "Kromań" cumujący przy portowym nabrzeżu. "Kromań" cumujący przy portowym nabrzeżu.

    "Kromań" cumujący przy portowym nabrzeżu.

  • "Kromań" "Kromań"

    "Kromań"

  • Po prawej Tadeusz Dybek, po lewej pisarz Arkady Fiedler, autor książki "Dziękuję ci, kapitanie", opisującej losy "Kromania". Po prawej Tadeusz Dybek, po lewej pisarz Arkady Fiedler, autor książki "Dziękuję ci, kapitanie", opisującej losy "Kromania".

    Po prawej Tadeusz Dybek, po lewej pisarz Arkady Fiedler, autor książki "Dziękuję ci, kapitanie", opisującej losy "Kromania".

    źródło: Muzeum Arkadego Fiedlera

  • Irena Dybek, żona kapitana "Kromania". Zdjęcie ze zbiorów Szczepana Kropaczewskiego. Irena Dybek, żona kapitana "Kromania". Zdjęcie ze zbiorów Szczepana Kropaczewskiego.

    Irena Dybek, żona kapitana "Kromania". Zdjęcie ze zbiorów Szczepana Kropaczewskiego.

Oficerowie i marynarze polskiej floty handlowej podczas II wojny światowej wielokrotnie dawali przykład swej odwagi. Jednak historia tego statku i jego nietuzinkowego kapitana nawet na tym tle jest szczególnie interesująca.



W dwudziestoleciu międzywojennym w Polsce działały liczne towarzystwa armatorskie, ale tylko dwa z nich, Bałtycka Spółka Okrętowa i Polsko-Skandynawskie Towarzystwo Transportowe, były własnością prywatną.

Pierwszemu z nich, kierowanemu przez Tadeusza Olszowskiego, do 1939 roku udało się kupić trzy statki: "Wigry", (jego tragiczną historię już kiedyś opisaliśmy), "Narocz" oraz "Kromań". Ten ostatni kupiono zaledwie na miesiąc przed wybuchem wojny od jednego z greckich armatorów. Niektóre źródła podają, że pieniądze na jego zakup miała przekazać hrabina Tyszkiewicz.

"Kromań" trudno było zaliczyć do statków młodych i wielkich. Jednostka, która została zbudowana w 1912 roku w Wielkiej Brytanii, miała 79 metrów długości, pojemność 1864 BRT, a maszyna parowa pozwalała jej na osiągnięcie 9 węzłów. Załoga liczyła 25 marynarzy.

Od razu po zakupie "Kromań" zaczął obsługiwać porty bałtyckie, do których woził węgiel oraz rudę żelaza. Przeczuwając nieuchronny wybuch wojny, właściciele statku zdecydowali, że jednostka cumująca w Gdyni, uda się do jednego z portów francuskich. W sierpniu 1939 roku jako jeden z ostatnich statków noszących biało-czerwoną banderę "Kromań" opuścił polskie wody terytorialne.

W drugiej połowie 1940 polski statek znajdował się w Dakarze. W tym czasie kapitulujący przed Niemcami Francuzi patrzyli coraz mniej przychylnym okiem na alianckie załogi.

Szczególnym nadzorem "cieszyli" się Polacy - z tego bowiem portu wcześniej, myląc francuskich żołnierzy, "uciekły" dwa statki - "Rozewie" i "Stalowa Wola". Rozwścieczeni i ośmieszeni tym faktem Francuzi nakazali demontaż istotnych elementów z maszynowni, oraz przeholowanie "Kromania" w głąb portu.

Załoga nie zamierzała jednak tak łatwo dać się internować. Podobnie również myślał kapitan jednostki Tadeusz Dybek. Tę postać śmiało można określić jako niezwykle barwną. Początkowo swoją karierę morską związał z Marynarką Wojenną, z której jednak wydalony. Oficjalnym powodem było jawne lekceważenie obowiązujących regulaminów oraz otwarte krytykowanie swych przełożonych.

Dybek przeniósł się wtedy do Szkoły Morskiej w Gdyni, gdzie również pokazał swą ułańską fantazję - podczas jednego z rejsów szkolnych wdał się w wymianę zdań dotyczącą historii polskiego oręża. Odbywająca się na lądzie dyskusja szybko zmieniła się w przepychankę. Gdy na miejsce przybyła wezwana policja Dybek ponownie odwołał się do historii, tym razem do bohaterstwa polskich szwoleżerów i dzięki temu... udało mu się uniknąć aresztowania.

Na pokładzie "Kromania" jednogłośnie zapadła decyzja o ucieczce. Powstawało tylko pytanie: jak to zrobić, skoro statek był unieruchomiony i zacumowany w głębi portu?

Pomysłowością ponownie wykazał się kapitan Dybek - poinformował władze francuskie, iż na pokładzie ma komunistycznych agitatorów, którzy prowadzą agitację wśród żołnierzy francuskiego garnizonu. Władze miały już dość swoich problemów, dlatego maszynę polskiego statku prowizorycznie naprawiono, a statkowi kazano zacumować na redzie. Na to czekała polska załoga.

Datę ucieczki wyznaczono na noc 26 lipca. Około północy kapitan Dybek wydał rozkaz podniesienia kotwicy i skierowania "Kromania" w stronę wyjścia z portu.

Na drodze do wolności znajdowały się dwie linie stalowych sieci. Przez pierwszą udało się przepłynąć dzięki temu, że statek trafił na lukę między końcem zagrody sieciowej a mielizną. Z drugą było znacznie trudniej, ale i na to znalazł się sposób - całkowicie opróżniono zbiorniki balastowe i zatrzymano maszynę, a "Kromań" siłą rozpędu, praktycznie o centymetry przepłynął nad drugą ze stalowych przeszkód. Droga na pełne morze stanęła otworem.

Odwagę i determinację docenił Pierwszy Lord Admiralicji Albert Aleksander, który wystosował pismo gratulacyjne do gen. Władysława Sikorskiego.

Po tych wydarzeniach kapitan Dybek postanowił w dość szczególny sposób zadbać o swój statek. Wraz z załogą, na własną rękę, zaczęli go uzbrajać. Do samotnego działa przeciwlotniczego na rufie dołączyły 20-milimetrowe działka Oerlikona oraz karabiny maszynowe.

W oczach Brytyjczyków "Kromań" zaczął uchodzić niemalże za krążownik pomocniczy, co w tym przypadku było jednak dość znaczną przesadą. Uzbrojenie było na tyle skuteczne, że załodze polskiego statku udało się zestrzelić kilka niemieckich samolotów.

Co ciekawe, kapitan Dybek posiadał specjalne pozwolenie, by w rejsach uczestniczyła jego żona, Irena. Warto podkreślić, że podczas alarmów pani Dybkowa nie chroniła się wcale w kajucie - stawała ramię w ramię z artylerzystami odpierającymi nieprzyjacielski atak. A że według wspomnień marynarzy dysponowała całkiem dobrym okiem, załoga za nią przepadała i nadała jej tytuł Pierwszej Damy Floty Atlantyckiej.

"Kromań" dzielnie pływał w składzie licznych konwojów, brał również udział w inwazji na Afrykę Północną. W tym czasie, w uznaniu zasług oraz doceniając postawę podczas ucieczki z Dakaru, kapitan Tadeusz Dybek otrzymał Order Imperium Brytyjskiego.

"Kromań" przetrwał całą wojnę, ale w listopadzie 1945 r. wpłynął na minę morską (niektóre źródła podają, że wpłynął na skały) i zatonął - na szczęście bez strat w załodze. Kapitan Tadeusz Dybek po wojnie osiadł w Stanach Zjednoczonych, gdzie zmarł w 1963 roku.

Zobacz także

Historia polskiej floty i Marynarki Wojennej (231)

Opinie (19) 4 zablokowane

  • 2014-11-18 14:33

    Kapitan ucieka, żona strzela. (2)

    Tytuł sugeruje dezercję kapitana, jest co najmniej niefortunny.

    Wiatrak

    9 lat

    • 26 7

    • 2014-11-18 22:01

      Kapitan ucieka? (1)

      w Tytule nie ma nic o zadnej ucieczce, czytaj dokladniej i ze zrozumieniem tekstu

      citizen

      9 lat

      • 1 2

      • 2014-11-18 22:28

        W którym tytule?
        Tym o 22:01 czy w tym o 14:33?

        Cytat z wyników wyszukiwania Google:

        "Kapitan ucieka, żona strzela. Historia niezwykłego statku ...
        historia.trojmiasto.pl/Kapitan-ucieka-zona-strzela-Hist...Translate this page
        Kapitan ucieka, żona strzela. Historia niezwykłego statku. 18 listopada 2014, godz. 14:25 (4 opinie) autor: Michał Lipka. "Kromań" cumujący przy portowym ..."

        Wiatrak

        9 lat

        • 0 0

  • 2014-11-18 14:40

    Żabojady nie dość, że się poddały, kolaborowały to jeszcze sabotowały nasze jednostki rozkradając maszynownię. Pięknie.

    marian koniuszko

    9 lat

    • 41 2

  • 2014-11-18 14:44

    Historia ciekawa. Tytuł wprowadzający w błąd.

    A pani kapitanowa trochę do Renaty Dancewicz (albo odwrotnie :-) podobna ...

    9 lat

    • 16 1

  • 2014-11-18 15:28

    (2)

    Uzbrajali statek się "na własną rękę"? Tzn. co, działa i amunicję kradli po nocach? Kupowali na wolnym rynku? Szkolili się w strzelaniu cichcem gdzieś w jakiejś zatoczce?

    9 lat

    • 4 15

    • 2014-11-18 15:53

      tak

      jac

      9 lat

      • 7 0

    • 2014-11-26 14:40

      kupowali na czarnym angielskim rynku. Kromań bodajże miał na wyposażeniu parowy wyrzutnik granatów. Strzelał chyba 2 oficer - a naprowadzał go oficer radiowy - Radiogdzieon

      pawka

      9 lat

      • 0 0

  • 2014-11-18 17:27

    Język i budowa zdania (logika) (2)

    Cytat z piątego akapitu: Przeczuwając nieuchronny wybuch wojny zapadła decyzja, by jednostka, cumująca w Gdyni, udała się do jednego z portów francuskich.
    Kto przeczuwał?! Decyzja?! To jest bełkot ;-). To jest podobne do znanego anegdotycznego zdania (zeznania ofiary napadu): Będąc w piwnicy, uderzono mnie w głowę. ;-)

    Wenland

    9 lat

    • 14 11

    • 2014-11-19 11:37

      Do Wenland

      Racja. Bardzo często czytając teksty, felietony na stronach internetowych (w tym m.in. Trójmiasto.pl, Gazeta Wyborcza) dochodzę do wniosku, że powszechną zaczyna być wśród "dziennikarzy" nieumiejętność posługiwania się słowem pisanym. Ale w gazetach nie ma już korekty a w szkołach polonistów takich jak (a niech zabrzmi patetycznie) za "moich czasów" ...

      9 lat

      • 3 1

    • 2014-11-23 20:30

      bełkot?

      Niekoniecznie bełkot. W 39 roku co najmniej na kilka miesiecy przed najazdem
      było wiadomo, że wybuchnie wojna. Mielismy bardzo dobry wywiad, co podkreslali wielokrotnie alianci. A ewakuacja duzej części marynarki wojennej w tym wszystkich niszczycieli, to nie był przypadek. Sugeruje nieco zagłębić sie w lekturach, a nie tak radykalnie stwierdzać. Pozdrawiam.
      Wiesław(ale nie towarzysz:-))

      Wiesław

      9 lat

      • 0 2

  • 2014-11-18 20:02

    Świetny gość ten kapitan, i jego załoga, dzielni ludzie!!!

    Polscy wojacy to byli jednak asy przestworzy, nieustraszeni, pomysłowi i nieugięci!!! Chwała Bohaterom!!!

    motorniczy

    9 lat

    • 18 0

  • 2014-11-18 20:08

    Niezwykły statek, mąż i jego żona.

    Tak powinno być w tytule.

    9 lat

    • 10 0

  • 2014-11-19 09:41

    Arkady Fiedler opisał tą historie dokładnie w jednej z książek. (3)

    Tytułu nie pamiętam, ale to była jedna z takich morsko-wojennych historii. Polecam, fajnie pisana, lekko archaicznie, ale ciekawie.

    Mól

    9 lat

    • 3 0

    • 2014-11-19 10:52

      Tytul ksiazki

      ,,Dziękuję Ci kapitanie,,

      Simon

      9 lat

      • 4 0

    • 2015-02-26 11:52

      A. Fiedler...

      " Dziękuję ci, kapitanie"....

      cystersus 46

      9 lat

      • 0 0

    • 2017-10-25 12:29

      Tytuł to: "Dziękuję ci kapitanie".

      MichalK

      6 lat

      • 0 0

  • 2014-11-19 20:12

    Chwała Bohaterom!

    9 lat

    • 1 0

  • 2014-11-20 02:18

    Szacunek👍

    9 lat

    • 1 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (231)

Najczęściej komentowane

Koniec libacji i grillowania przy "ławce wstydu"? Urzędnicy zapowiadają zmiany

Koniec grillowania przy "ławce wstydu"?

Fabryka "lewych" dokumentów zlikwidowana w Gdańsku. "Komplet kosztował 11 tys. euro"

Fabryka "lewych" dokumentów zlikwidowana

więcej

Najczęściej czytane