• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

W Osowej czy w Osowie? Kłopotliwa odmiana nazwy gdańskiego osiedla

Łukasz Rudziński
8 grudnia 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 
Najnowszy artykuł na ten temat O Cyganie i Krzyżakach, czyli początki Suchanina
Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla? Gdańska Osowa wywołuje osobliwy problem - jak odmieniać nazwę osiedla?

Nawet mieszkańcy osiedla Osowa nie są pewni jak odmieniać nazwę swojej dzielnicy. Wątpliwości: czy mówimy o "Osowej", czy "Osowie" poróżniają także naszych czytelników. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, która wersja jest poprawna.



Jak odmieniasz nazwę "Osowa"?

Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma). Karczma ta znajdowała się wśród drzew (topole osiki, zwane wtedy "osami" - stąd przydawka "osowa"). Inne określenie miejsca, od którego wywodzi się dzisiejsza Osowa to "Osowa Góra" (po kaszubsku - Osowo Góra). To określenie z kolei nawiązuje do pagórkowatego krajobrazu Osowej.

Najprawdopodobniej ze względu na niewygodę posługiwania się dwuczęściową nazwą miejscowości, drugi człon nazwy uległ zanikowi i pozostała przydawka "Osowa". W takiej postaci nazwa utrwaliła się w dokumentach urzędowych.

Jak nazwę osiedla odmieniać: przymiotnikowo ("w Osowej") czy rzeczownikowo ("w Osowie")?

- Z tym problemem borykamy się od lat, bowiem nawet profesor Bogusław Kreja, jeden z najważniejszych językoznawców i autorytetów w kwestii współczesnej polszczyzny, nie wypowiadał się na ten temat jednoznacznie - mówi dr Małgorzata Milewska-Stawiany, kierownik Poradni Językowej Uniwersytetu Gdańskiego. - Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową. Należy uszanować obie formy, ale być konsekwentnym w stosowaniu jednej z nich.

Sięgnęliśmy też do źródła, książki "Mówię, więc jestem: rozmowy o współczesnej polszczyźnie", gdzie prof. Bogusław Kreja o osiedlu Osowa wypowiada się tak:

- Gdy zaś o nazwę "Osowa" chodzi, to w Wykazie Urzędowych Nazw Miejscowości jest zapisanych 20 nazw o tej postaci, z tego przy ośmiu wskazano na odmianę "do Osowy", "w Osowie", przy pozostałych podano odmianę "do Osowej", "w Osowej"; nasza gdańska "Osowa" ma w WUNM zaleconą odmianę przymiotnikową, ale z tego, że wielu ludzi odmienia ją rzeczownikowo może wynikać, że jest to odmiana - tam na miejscu - jakby częstsza, a więc od strony odwołującej się do lokalnej tradycji chyba właściwsza.

Prof. Kreja powołuje się na zasadę, że nazwy miejscowe należy odmieniać tak, jak odmienia je lokalna ludność. Tyle, że zaraz sam przywołuje inną: należy daną nazwę odmieniać możliwie tak, by z jej formy fleksyjnej można było odtworzyć jej formę podstawową (mianownik). A z miejscownika "w Osowie" nie wiadomo, czy mianownikiem tej nazwy jest Osowa, czy Osowo albo Osów. Zaś forma "Osowej" jednoznacznie wskazuje na mianownik "Osowa".

- Przyszłość należy do formy "w Osowej" i tę formę należałoby popierać, choć wobec tego, kto przyzwyczaił się do (tradycyjnej?) formy "w Osowie", trzeba to przyzwyczajenie uszanować - podsumowywał Bogusław Kreja.

Obie formy można więc stosować, wybierając jedną z nich. Ja zawsze mówiłem "o Osowej". A wy? Wskażcie w naszej ankiecie, która forma bardziej wam odpowiada.

Czytaj także: Letniewo czy Letnica?
W przypadku językowych wątpliwości warto zasięgać opinii ekspertów z Uniwersytetu Gdańskiego. Telefoniczna Poradnia Językowa Uniwersytetu Gdańskiego działa od 1973 roku. Aby uzyskać odpowiedź na nurtującą nas kwestię językową, wystarczy zadzwonić pod numer: 058 5232025.

Porad udzielają językoznawcy Uniwersytetu Gdańskiego w dni powszednie, między godz. 13 a 14:30. Można też zgłosić się osobiście (Wydział Filologiczny UG, ul. Wita Stwosza 55, pok. 3.52).

Opinie (246) 9 zablokowanych

  • (16)

    Trzeba do profesora Miodka...

    • 134 11

    • (8)

      Miodek przyjedzie do Osowej Góry i wyjaśni co trzeba ;) Serio... kiedyś takich rzeczy uczyli w szkołach :)
      M.Osowa
      D.Osowej
      C.Osowej
      B.Osową
      N.Osową
      M.Osowej
      W. Osowo

      A Osów to gdzie leży? :)

      • 24 10

      • historia (1)

        Polacy przed wojną mówili: do Osowej. Teraz mamy tzw. "Bosych Antków" spod Wołomina i Pcimia. Oni mówią: do Osowy. To dwie odrębne "bajki": ciągnie się to aż od zaborów (Kongresówka i my).

        • 35 6

        • Częstochowa - w Częstochowie

          Osowa - w ?

          • 0 6

      • (4)

        Hmm.. mamy: Warszawa, Osowa. Czym różni się: Warszawa od Osowy? Odmieniamy Warszawy, a dlaczego nie Warszawej?? No chyba, że końcówka jest "awa" i "owa" , nie wiem :-(

        • 7 24

        • (3)

          Czym się różni? Tym, że nazwa Warszawa ma pochodzenie rzeczownikowe a Osowa przymiotnikowe. Jakby miejscowość nazywała się Kolorowa, to byś mówił w Kolorowie czy w Kolorowej?

          • 25 6

          • (1)

            Jak by było KOLOROWO to w Kolorowie , a jak KOLOROWA to w Kolorowej!!! Polski język się kłania!!!

            • 6 3

            • No ale ja to wiem, to było pytanie retoryczne do bika, który nie widzi różnicy między nazwami Warszawa i Osowa. Czytaj ze zrozumieniem.

              • 12 2

          • Pochodzenie nie ma zadnego znaczenia. Osowa jest takim samym rzeczownikiem jak Czestochowa (prawdopodobnie rowniez pochodzenia przymiotnikowego).

            • 7 7

      • Pod Cisowa
        Hihi

        • 6 0

    • co za problem (5)

      Nie odmieniajmy i będzie zawsze Osowa!

      Jestem w Osowa
      Jadę do Osowa

      i problem ludzkości zostanie rozwiązany ;]

      • 15 9

      • (3)

        i jeszcze jadem do KOsowa

        • 13 0

        • OSAKA (2)

          • 10 0

          • (1)

            To fakt. Przyjeła się ta nazwa. My byliśmy Osaką a sąsiedzi Chwaszczyburgiem.

            • 12 0

            • Raczej Chwaszczyndorfem.

              • 6 2

      • Jestem z Osowy, Jadę do Osowy.To prawidłowo

        • 6 14

    • Mozna sie posmiac czytajac komentarze :D

      • 11 4

  • ŁOSOWA - prawidłowa wymowa (5)

    • 150 13

    • (1)

      osowa je gdyńsko, kosovo je srbija

      • 14 18

      • a ty je gupol

        • 23 6

    • A jakie to ma znaczenie

      I tak nikt tam nie chce mieszkać

      • 14 19

    • !

      ŁOSIOWA !!!

      • 5 1

    • Łososiowa!

      Taki Manhattan Śledziowa ;p

      • 6 3

  • od kiedy pamiętam (7)

    Osowej

    • 114 33

    • (5)

      A od kiedy pamiętasz? od 2 czy od 5 lat?

      • 20 22

      • (1)

        Kiedyś mówiono, że inteligenci używają formy "Osowej" a ludność lokalna "Osowie". Kto zna Osowę, wie skąd to rozróżnienie się wzięło. ;)

        • 25 8

        • aha

          z Osowej do Chwaszczyna niedaleko

          • 7 6

      • je też tak pamiętam od 25 lat (2)

        • 16 4

        • opinia (1)

          Przed wojną Osowa była w Polsce, a nie w Gdańsku. Jechało się wtedy do Osowej. Teraz "warszawka" ( ta spod Wólki)wymyśliła nową odmianę.

          • 19 6

          • Ja też zawsze mówiłam "Osowej"

            • 16 8

    • Kiedyś nawet w gazetce "U Nas" (Osiedlowa gazetka p.Rekowskiego) wydrukowali artykuł o tym... Powinno być ... mieszkam na Osowej.. itp

      • 6 5

  • Żeby z tego tylko jakiej wojny nie było (5)

    Ważniejsze jest żeby każdy wiedział o jaką miejscowość chodzi.
    Generalnie Polacy to matołki ortograficzne, nie potrafiące sklecić poprawnie paru zdań.

    • 26 41

    • (1)

      Jeden to nawet hymnu nie zna i nic go nie przekona że białe to białe a Kartofel to na kartoflisku a nie na zamku

      • 12 7

      • Jeden to nawet hymnu nie zna

        Do bulu prawdziwe

        • 12 5

    • (1)

      nie z wszystkimi imiesłowami powinno zapisywać się łącznie, więc "niepotrafiące" :)

      • 19 0

      • Zestarzało nam się dziadzisko.

        • 13 0

    • Nie popisałeś się

      Jak już to matołki gramatyczne, ortografia to co innego.

      • 13 3

  • Od zawsze w Osowie (10)

    • 91 107

    • ?

      Dla "Bosych Antków", bo dla miejscowych zawsze: w Osowej.

      • 30 17

    • :)

      Od zawsze mówiło się: "do OSOWEJ"

      • 20 10

    • ale od dziś będzie w Osowej ! (2)

      Teraz rozumiem skąd ta dziwna odmiana :P Nurtowało mnie to od dawna. Dzięki :)

      • 6 1

      • (1)

        Zawsze mówiłam "w Osowie" i do "Osowej", sądziłam, że ta inna odmiana jest nieprawidłowa. A tu proszę, dwie formy są akceptowalne, przynajmniej nie trzeba się już więcej nad tym zastanawiać.
        Bardziej drażnią mnie ci, którzy mawiają, że jadą do "Sopot" :-D

        • 16 1

        • Wzielo sie od Zoppot. Mowisz, ze jedziesz do Essen, a nie "Essenu", ale "do Sopot" faktycznie brzmi kretynsko..

          • 6 0

    • a ja nie odmieniam (2)

      "jadę do dzielnicy Osowa" mówię. łyso wam? :)))

      • 5 3

      • w gdańsku niema dzielnic (1)

        W Polsce dzielnice ma tylko miasto st. Warszawa

        • 6 10

        • Nie pisz bzdur. Dzielnice, jako prawnie wydzielone obszary miasta mające statut jednostek pomocniczych ma więcej miast w Polsce. Natomiast faktem jest, że w przypadku Warszawy władze dzielnic są wybierane w wyborach samorządowych i mają większe kompetencje i obowiązki niż w pozostałych miastach w Polsce.

          • 10 1

    • (1)

      Osowa - tak jak Czestochowa czy Warszawa. Nikt przeciez nie mowi "w Czestochowej".

      • 12 6

      • i tak jak nasza rodzima Oliwa

        przecież nie mówi się w Oliwej :)

        • 11 3

  • odmiana (2)

    ...ja zawsze używałem form: w osowie, jadę do osowy :)

    • 77 46

    • (1)

      a inni używają osowej i co z tego?

      • 10 9

      • nic

        • 10 2

  • Żadne uczone autorytety nic nie wskórają przeciw tradycji (29)

    Z dziada pradziada było i jest do Osowy, w Osowie.
    Napływowi osadnicy, ci od "ą" i "ę", silą się na poprawność językową, zaburzają i niszczą mowę przodków wbrew własnej kulturze i korzeniom.

    • 82 67

    • z dzida pradziada (25)

      to była Karczma Osowa. Jedziemy do Karczmy Osowej a nie do Karczmy Osowy. Pomyśl... Nawet edytor podkreśla formę "Osowy" jako nieprawidłową.

      • 37 13

      • Nie trezba być z Osowy, żeby edytora znać (10)

        bo ten edytor wyskoczył kozie spod ogona wczoraj, a karczmy już wtedy całe wieki nie było.

        • 12 15

        • drogi analfabeto... (8)

          pocztaj: wuwuwu kropa osowa kropa com/index.cgi?pg=*|O Osowie|Historia

          zmieniono zaledwie w 1763 więc nie takie całe wieki temu

          • 13 6

          • otóż to... (7)

            " w Wykazie urzędowych nazw miejscowości w Polsce" (Warszawa 1981) figuruje odmiana "w Osowej" i taka obowiązuje w urzędach"

            • 16 8

            • w urzędach obowiązuje całkiem inny język niż polski (6)

              np. "W dniu 11 marzec 2011 zakupiliśmy 4 szt. samochodów osobowych nissan terrano w celu: na potrzeby jednostki (...)"

              • 14 7

              • nie mówimy (3)

                o języku urzędowym, który rzeczywiście jest zagmatwany, a o urzędowo ustanowionych nazwach własnych

                • 10 1

              • komuchy w stanie wojennym wymyślili, a ty łykasz to jak pelikan (2)

                Te czerwone kołki nie szanowały tradycji i folkloru tutejszych autochtonów.

                • 13 4

              • a co to ? (1)

                tutejszych autochtonów.

                A bywa autochton nietutejszy:)

                • 3 5

              • Jasne, może być autochton śląski

                albo polinezyjski, albo marsjański autochton, kosmita znaczy się, a może być autochton z Osowy i wtedy powiemy, że jest tutejszym autochtonem.

                • 4 5

              • To co piszesz to nie jest (1)

                język urzędowy, ale bełkot. Urzędnik też musi mówić poprawną polszczyzną: odmieniać nazwiska, mówić "odnośnie do" itp. To że niektórzy tego nie potrafią, to dowód na to, ze powinni być zwolnieni z pracy, a nie, że istnieje jakiś inny, urzędowy język

                • 10 5

              • tacy właśnie urzędnicy niedojdy zaklepali wymowę "do Osowej"

                • 14 7

        • Jay, Osowa Góra, Osowa Karczma...

          Nie Karczma Osowa, czy Góra Osowa...

          Więc Osowej Góra, czy Osowej Karczma, brzmi dziwnie, co? Nie przekręcaj.
          Osada nazywała się Osowa Karczma i nie była, to nazwa karczmy jak chyba sądzisz.

          Cyt. "Dzisiejsza dzielnica Gdańska, Osowa, obejmuje historyczne tereny wsi Wysoka oraz osady Osowa Karczma (Osowa Góra). Nazwy "Osowa" używano już w 1659 r."

          • 6 4

      • (11)

        "Etymologia nazwy wskazywałaby na odmianę przymiotnikową ("Osowej"), jednak wiele przymiotników z czasem przestaje pełnić funkcję przymiotnikową..." I tak właśnie jest z Osową. Dziadek, który mieszkał tu przed wojną i jego przodkowie, używali nazwy rzeczownikowej, mieszkali w Osowie.

        A edytor to współczesny i bezduszny wynalazek, nieczuły na tradycję. Ale sprawdziłem pisownię i tutejszy edytor podkreśla również słowo "osowej".

        Faktem jest, że prawidłowo po polsku, przymiotnik od ós brzmi "osia" a nie osowa. Dzisiaj byłaby to Osia Karczma.

        • 10 6

        • tyle, że (1)

          w tym przypadku nie chodzi o osy a o osiki, który były nazywane osami

          • 8 6

          • Przymiotnik od osik zwanych osami, jest "osia" albo "osikowa", wybieraj.

            • 7 4

        • dziadkowie byli z Osowej Karczmy lub z Osowej Góry, nie przekręcaj...

          • 12 5

        • "przymiotnik od ós" (7)

          Od czego? :)

          • 6 7

          • (6)

            mianownik osy
            dopełniacz ós

            za trudne, co?

            • 6 6

            • (5)

              Dla Ciebie jak widać tak. Dopełniacz liczby mnogiej jest "os" a nie "ós", sprawdź sobie w słowniku skoro w szkole nie nauczyli.

              • 2 9

              • (4)

                Ignorant z ciebie, poprawne są obie formy: os i ós. Głupio ci?

                • 6 6

              • (3)

                "Wszystkie trzy słowniki poprawnej polszczyzny - Szobera, Doroszewskiego i Markowskiego - informują, że dopełniacz liczby mnogiej od osa brzmi os, nie ós. Gdyby nazwa tego zwierzątka kończyła się spółgłoską dźwięczną, to pewnie odpowiednią formę tworzylibyśmy, wymieniając o na ó, jak łoza - łóz.
                Mirosław Bańko"

                To ze strony PWN, głupio Ci ignorancie?

                • 8 6

              • Nieuk z ciebie niepoprawny i w dodatku uparty leń (2)

                Przytaczasz opinie wątpliwych autorytetów, gdy tymczasem wystarczy zajrzeć właśnie do słownika PWN, gdzie od razu dowiedziałbyś się o poprawności wymowy os i ós.

                wpisz do wyszukiwarki: so.pwn.pl/slowo.php?co=osa

                Łyso?

                • 8 3

              • (1)

                Wątpliwe autorytety? M. Bańko jest redaktorem naczelnym Redakcji Słowników Języka Polskiego w PWN oraz autorem kilkunastu słowników. A forma "ós" (zresztą jest to forma archaiczna) jest tylko wymieniona w jednym z kilku słowników, które w Polsce obowiązują, w pozostałych jej niema.

                • 5 6

              • Ale jest, a Ty nie chcesz się do błędu przyznać

                Zacietrzewiony jesteś jak ten, któremu nikt nie wmówi, że białe jest białe, a czarne jest czarne.

                Nawiasem mówiąc, to nie Bańko lecz większe grono zatwierdza, co jest, a czego nie ma w języku polskim, a tym samym w słowniku.

                • 7 3

      • (1)

        "...Nazwę "Osowa" napotykamy już w 1659 r. w brzmieniu Espenkrug (Osowa Karczma).Owa karczma znajdowała się wśród drzew osik, zwanych niegdyś "osami" - stąd przydawka "osowa"..."
        do "Osowy Karczmy" czy "Osowej Karczmy" - mając na uwadze pochodzenie nazwy :)

        • 3 7

        • do Osowej...

          • 6 5

    • właśnie, że odwrotnie, od zawsze w Gdańsku mówiło się o Osowej

      najwyraźniej to ty jesteś ludnością napływową...

      • 12 15

    • Skoro według historycznych nazw jest do osowej i w osowej, to co ty piszesz o dziadach pradzadach i korzeniach? właśnie widać że to twoi dziadowie pradziadowie przyjechali tam z " " i nie umieli poprawni używać obecnej nazwy

      • 7 8

    • dokładnie tak jak piszesz + tępota urzędasów niejednokrotnie Rosjan posadzonych na stołkach zaraz po wojnie nie "znających polskiej mowy i pisowni". Przykładem tego może być panieńskie nazwisko mojej matki, gdzie urzędasy mając metryki i inne papiery dowód osobisty wypisali wg nieznanego klucza i od 47 roku matka ma inne nazwisko rodowe niż jej ojciec,matka i 9 rodzeństwa i tak aż do śmierci bo "zapisano w urzędzie"

      • 6 3

  • (7)

    właśnie jadę autobusem 171 do Gdańska Osowej.pozdrawiam

    • 80 29

    • To po drodze będziesz w Oliwej? (6)

      • 8 24

      • (5)

        nie pojmujesz różnicy między rzeczownikiem a przymiotnikiem?
        hellou!

        • 20 6

        • (4)

          Otóż to, wbij sobie do łba, że Osowa to RZECZOWNIK

          • 8 11

          • Odprzymiotnikowy, matołku!

            • 17 6

          • nawet w urzędach funkcjonuje jako RZECZOWNIK ODPRZYMIOTNIKOWY, ale ty wiesz lepiej...

            • 8 3

          • :) Czytałeś te literki wyżej? Tam jest tak dużo literek. Te między komentarzami, a tytułem?

            • 7 3

          • ?

            Rzeczownik? Tylko dla "chadziajów". Miejscowi mówią inaczej.

            • 2 11

  • Dąbrowie czy Dąbrowej? (7)

    • 34 25

    • Dąbrowskiej

      i naszej szkapie, a nie wszej ;)

      • 11 0

    • dąbrowie, bo to zupełnie inny przypadek i inna historia... (4)

      • 28 1

      • Dąbrowie-Dąbrowej (3)

        Czyżby?
        Osowa - od osiki, Dąbrowa - od dębu, Cisowa - od cisu. tym samym zasady te same.

        • 8 2

        • Osowa od Osowej Góry a nie od Osowy Góry? (nawet firefox podkreśla "Osowy") :P
          ps. firefox podkreśla też "firefox"...oO

          • 6 7

        • na Dąbrowie, na Cisowej (1)

          • 7 1

          • W! Nie na!

            • 3 3

    • dębowe

      mocne;]

      • 11 4

  • sportowa poradnia językowa (6)

    NA RAZIE TĘCZA, ALE MAMY ZMIENIĆ - NA ZORZA.

    • 44 7

    • (5)

      indyki wpadają we wnyki

      • 16 2

      • (4)

        a kanarki do szparki

        • 9 3

        • (3)

          a kazuary do szpary

          • 8 2

          • (2)

            nie kumacie czaczy z jakiego to filmu są teksty...

            • 3 4

            • (1)

              Kumamy, kumamy, ale dajemy do szparki

              • 2 3

              • a matoły do stodoły

                • 2 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane