• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Jak mogą być chronione trójmiejskie zabytki?

Joanna Puchala, Ewa Budnik
16 sierpnia 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 
Układ urbanistyczny Gdańska w obszarze nowożytnych obwarowań jest wpisany do rejestru zabytków od 1947 roku, od 1994 roku miasto w zakresie obwarowań z XVII wieku jest także Pomnikiem Historii. Układ urbanistyczny Gdańska w obszarze nowożytnych obwarowań jest wpisany do rejestru zabytków od 1947 roku, od 1994 roku miasto w zakresie obwarowań z XVII wieku jest także Pomnikiem Historii.

W Trójmieście zabytki znajdują się niemal we wszystkich dzielnicach, ale mają one różną wartość, ponieważ zabytek zabytkowi nie jest równy. W Polsce istnieje kilka stopni ochrony konserwatorskiej, warto odróżniać czym jest zabytek rejestrowy albo pomnik historii, a czym wpis do ewidencji zabytków.



Czy ochrona konserwatorska zabytków w Trójmieście jest twoim zdaniem wystarczająca?

Przyzwyczailiśmy się, że zabytek to stary kościół albo kamienica. Tymczasem, z określonego powodu, zabytkami mogą być też całe obszary miast czy parków, drzewa, cmentarze albo dzieła sztuki czy miejsca związane z działalnością wybitnych osobistości.

Stopnie ochrony konserwatorskiej opisuje wielokrotnie nowelizowana Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. Zabytek definiuje ona jako nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Ustawa wprowadza ochronę takich zabytków poprzez:
  • wpisanie ich do rejestru lub na Listę Skarbów Dziedzictwa, która dotyczy tylko zabytków ruchomych,
  • uznanie za pomnik historii,
  • utworzenie parku kulturowego,
  • ustalenie ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub m.in. decyzji o warunkach zabudowy.


Na szczeblach krajowym, wojewódzkim i gminnym prowadzone są także ewidencje zabytków, co jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami.

Zabytki rejestrowe



Prowadzenie rejestru zabytków leży w kompetencjach konserwatora wojewódzkiego. Wpisanie tam zabytku jest najwyższą formą ochrony w Polsce. Zabytku rejestrowego nie można wyburzać, a na prace konserwatorskie lub remonty konserwator wojewódzki musi wydać pozwolenie.

- Po ostatniej nowelizacji ustawy już sam fakt, że konserwator rozpoczął procedurę wpisu do rejestru danego obiektu czy terenu oznacza, że przy zabytku nie można prowadzić żadnych remontów ani prac, nie daj Boże rozbiórkowych, do czasu zakończenia procedury. Potem ewentualne remonty czy przebudowy mogą się odbywać tylko za zgodą konserwatora - mówi Marcin Tymiński, rzecznik prasowy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku.

Zobacz co znajduje się w rejestrze zabytków nieruchomych województwa pomorskiego



Wpis dotyczący jednego obiektu może być indywidualny lub obszarowy. W drugiej sytuacji wszystko, co znajduje się na danym terenie podlega ochronie.

Decyzję o skreśleniu zabytku z rejestru może wydać tylko minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Ostatnim, po odwołaniach właścicieli do ministerstwa, uprawomocnionym wpisem obszarowym do rejestru zabytków jest wpis dawnych terenów stoczni Schichaua. Ostatnim, po odwołaniach właścicieli do ministerstwa, uprawomocnionym wpisem obszarowym do rejestru zabytków jest wpis dawnych terenów stoczni Schichaua.
W każdym województwie prowadzona jest księga rejestru zabytków przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, która dzieli się na zabytki nieruchome, ruchome i archeologiczne. Również na jego wniosek ujawnia się wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru w księdze wieczystej danego obiektu.

Rejestr zabytków występuje w formie trzech ksiąg: księga A dotyczy zabytków nieruchomych, B- ruchomych, a C- zabytków archeologicznych. Każda z nich podlega właściwemu terytorialnie Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Zabytkiem archeologicznym jest zabytek nieruchomy lub ruchomy, który stanowi powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałość egzystencji bądź działalności człowieka. Składa się z nawarstwień kulturowych, ich wytworów bądź śladów. Co ważne, żadna z definicji nie uwzględnia ram czasowych dla zabytku archeologicznego.


Zabytki ewidencyjne



Ewidencja zabytków jest zbiorem kart ewidencyjnych zabytków i stanowi podstawowe źródło wiedzy o nich. Prowadzi się ją na trzech szczeblach: krajowym, wojewódzkim i gminnym.

Prowadzenie ewidencji, czyli spisu zabytków leży w gestii gminy i jej obowiązkiem. Zaliczają się do niego obiekty o cechach zabytkowych. Żeby obiekt został zabytkiem ewidencyjnym musi spełniać określone wymogi:
  • musi być rzeczą ruchomą lub nieruchomą, ich częścią albo zespołem,
  • musi być związany z działalnością człowieka lub być dziełem człowieka,
  • musi być świadectwem minionej epoki, zdarzenia, a jego zachowanie leży w interesie społecznym,
  • musi mieć wartość historyczną, artystyczną lub naukową.


Tu znajdziesz ewidencje zabytków w gminach woj. pomorskiego - także Gdańska, Gdyni i Sopotu



- Zabytki ewidencyjne powinna chronić gmina, ale to w kompetencjach konserwatora wojewódzkiego leży ewentualne skreślenie takiego obiektu z ewidencji. Za stan zabytku odpowiada jednak zawsze właściciel. Konserwator wojewódzki prowadzi także wojewódzką ewidencję zabytków, która może być "poczekalnią" przed wpisem do rejestru, chociaż nie jest to regułą - dodaje Marcin Tymiński.

Pomniki historii



Mianem pomnika historii tytułuje się honorowo zabytki, które mają specjalną wartość i znaczenie dla naszej kultury lub historii. Prawnie nie jest on jednak formą ochrony, tak jak wpis do rejestru.

Zabytek lub park kulturowy może stać się pomnikiem historii w drodze rozporządzenia ministra. W Gdańsku pomnikami historii są: miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku (od 1994 roku), Pole Bitwy na Westerplatte (od 2003 roku), zespół pocystersko-katedralny w Oliwie (od 2017roku), Twierdza Wisłoujście (od 2018 roku) i Stocznia Gdańska jako miejsce narodzin Solidarności (od 2019 roku). W Gdyni jest jeden pomnik historii - od 2015 roku jest nim historyczny układ urbanistyczny śródmieścia.

Śródmieście Gdyni ma szansę zostać wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Śródmieście Gdyni ma szansę zostać wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Podniesienie zabytku do rangi pomnika historii otwiera drogę do starania się o wpisanie go na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. W Trójmieście, w Gdańsku, ta procedura toczy się obecnie dla Stoczni Gdańskiej. Na wstępnej liście znajduje się także Śródmieście Gdyni.

Ochrona przez wpis do planu miejscowego lub decyzji o warunkach zabudowy



Stale rośnie znaczenie ochrony zabytków poprzez zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Podobnie jak w przypadku rejestru możliwe jest w ten sposób określenie strefy ochrony lub pojedynczego obiektu. Ochrona zabytków uwzględniana jest także przy aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju oraz w uchwalanym osobno w każdej gminie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.

- Wojewódzki konserwator do planów miejscowych wydaje stosowne uzgodnienia. Strefa ochrony oznacza, że np. na terenie objętym planem są stanowiska archeologiczne lub obiekty rejestrowe. Plan określa wtedy warunki konserwatorskie dla tego terenu, np. obowiązek badań archeologicznych czy np. gęstość zabudowy na danej działce, tak by zachowała swój historyczny charakter. Jeśli przykładowo mamy do czynienia z zabytkowym parkiem, wtedy konserwator na pewno nie zgodzi się na wybudowanie bloków - tłumaczy Marcin Tymiński.
Miejscowy plan ma charakter nadrzędny, a decyzja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ma charakter uzupełniający. Jeżeli dla danego terenu nie został uchwalony plan miejscowy, to ochronę zabytków uwzględnia się w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego (opisuje ją tzw. ustawa lex deweloper), decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Miejsca

Opinie (51) 5 zablokowanych

  • (2)

    Czemu warto chodzić zabytki? Po pierwsze, wiele z nich to architektoniczne perełki przyciągające turystów. Po drugie(i to jest najgorsze)- w ich miejsce nie zbuduje się nic ładniejszego. Nasze pokolenie nie zostawi po sobie absolutnie nic ładnego. Nie jest do tego zdolne intelektualnie. Chyba, że dla kogoś betonowo szklane kloce to coś atrakcyjnego wizualnie, buduje się albo wielkie molochy- galerie, albo stłoczone mrowiska bez zieleni jak nowe LetnieVo, czy inne srevo.im bardziej coś jest kiczowate i tandetne, tym uchodzi bardziej za coś "trendy".

    • 26 9

    • tak tak lepiej się cofać, po co iść do przodu jak np New York

      • 1 7

    • Zabytek to wróg dewelopera i układu z miasta.

      • 1 0

  • (10)

    Plus w ostatnich latach jest taki, że zabytki coraz rzadziej płoną, a ci właściciele czy tam deweloperzy mają kasę i klasę na remonty... Niestety to co się słyszy o działaniu urzędu konserwatora w Gdańsku oslabia.... Jeśli facet nie może od 8 miesięcy otworzyć knajpki nad Motławą, bo nie ma szans wydobyc z urzędu zgody na wymienę czy remont kilku okien to gdzie my jesteśmy.....

    • 29 17

    • (7)

      Kłótnia o bruk na jednej ulicy, czy kilka stolarek okiennych, naprawdę straszna tragedia...
      Zobacz co by wybudowano na stoczni gdyby nie zaprotestował i nakazał upodobnić nowe budynki do otoczenia. Za to ma u mnie plus. Dla porównania pomysł o jego poprzednikach oraz ich "dziedzictwie". To jest istny dramat w postaci "Bastionu Wałowa", karykatury wyspy spichrzów, czy kloca- molochu Forum Radunia. Dziękuję postoję. Przynajmniej chłop ma jaja i choć nienawidzę PiSu, to przyznam, że obecny konserwator jako organ administracji zespolonej, to najlepsze co mogło się nam trafic od lat. No chyba, że chciałbyś mieć wieżowce na starówce. Najlepiej jeszcze na ul. Długiej, do tego z 3 galerie, najlepiej też na starówce...

      • 14 7

      • (5)

        Trzeba mu przyznać racje i podziękowanie, temu konserwatorowi, ze dobrze broni dziedzictwo pruskiego miasta.

        • 5 7

        • (2)

          To kto ci kazał tu przyjeżdżać z Podlasia albo Warmii???? Czeka wiele polskich miast typu Białystok, Radom hehe.

          • 6 6

          • (1)

            No własnie. Jak komuś się nie podobają pokoje o 30 m2 i wysokości 4 metrow, może wrócić do swoich 2na3 metry kw. o wysokości 1.8 metra. Takie jak mieliście w Kieleckim , Podlasiu, za bugiem. Pozwólcie nam żyć. Nie narzucajcie swoich standartow ludziom, którzy tu mieszkaja od setek lat.

            • 3 3

            • aaa

              Setek lat.., słabo z historią. Tak to może napisać mieszkaniec Krakowa...

              • 0 0

        • Co w związku z tym? Uważasz, że należy je oddać (potomkom Prusaków)?

          • 2 1

        • Nie podoba Ci się historia miasta, perły w koronie Rzeczypospolitej?

          Prusy Królewskie to cześć Królestwa Polskiego i pretensje, że całe nie stały się regionem należącym do Korony trzeba mieć do bogobojnego Zygmunta Starego i Watykanu. Ucz się porządnie historii...

          • 6 1

      • proszę przeczytać ze zrozumieniem i nie zmieniać tematu

        powyżej był poruszony temat wymiany/remontu kilku okien, na które ktoś czeka 8 miesięcy

        • 3 3

    • Nie posmarował komu trzeba i ile trzeba więc się buja i będzie się bujał. Taka prawda.

      • 2 1

    • Dla dewelopera i cwaniaków z miasta zabytek to przeszkoda w robieniu pieniedzy.

      • 1 1

  • Czy ktoś może wie na Nowogrodzkiej to pomnik histerychny czy zabytek niezresocjalizowany ?

    • 17 14

  • A jak chronić Gdańsk przed deweloperami? (2)

    • 44 8

    • Należy wszystko wpisać

      Jako zabytek

      • 7 1

    • aby chronić zabytki przed deweloperami wystarczy wprowadzić publiczna kare śmierci dla urzędnika który pomoże deweloperowi w niszczeniu zabytków.

      • 0 0

  • Jak to w Polsce - rejestr i biurokracja ważniejsza od rzeczywistej ochrony.. (2)

    W ewidencji czy rejestrze - zabytek może się zawalić w majestacie prawa. Czemu więc służą takie regulacje? Szantażowaniu i trzymaniu za pysk inwestorów a nie chronieniu czegokolwiek. Ot, cała prawda o prawie PiS..

    • 13 10

    • Jak czemu służą

      Wyższej łapówce

      • 3 0

    • W Gdańsku nie ma i nie było PiS-u ale twoi koledzy z PO wiedzieli jak kosztem zabytku pomóc deweloperowi.

      • 2 0

  • Historia to dziedzictwo ! Tyle szwaby zniszczyły a my zamiast chronić to też niszczymy co po nas zostanie beton i szkło ? Chrońmy to co nam zostało .

    • 15 7

  • Nie da sie !!

    Przy aktualnej PANI prezydent nie da sie !! Miasto do deweloperów należy. Tylko na zdjeciach zobaczymy zabytki za 50 lat.

    • 31 8

  • Zważywszy, że Gdańsk został w 90% zniszczony (3)

    w 1945 roku, zabytkiem ustanowiono budynek LOT. Ten wyjątkowy przykład postindustrialnej myśli architektonicznej zdaniem Konserwatora Zabytków jest symbolem sprzeciwu zabytkowego Gdańska lat 50-tych, wobec zbrodniczego planu odbudowy Danziger Hof. Chwała Panu Strzokowi! Chwała bohaterom!

    • 11 24

    • Kiedy zaczniemy szanować polski, powojenny modernizm

      Lot wygląda teraz okropnie - to się zgadza. Ale ten budynek potrzebuje przywrócenia go do stanu oryginalnego oraz przystosowania do aktualnych potrzeb.
      Swoja drogą, najwieksza zaleta bryły lotu jest jego minimalizm, prostota oraz stonowana bryła. Dzięki temu nie dominuje nad Brama Wyżynna oraz sylwetą Głównego Miasta

      • 10 2

    • w 1945 roku zabytkiem ustanowiono budynek LOT! Powiedz gdzie kupujesz taki mocny towar. Z twojego wpisu widać ze wali mega mocno.

      • 0 1

    • Lecz się.

      • 0 1

  • (3)

    Wyrzucić wszystkich deweloperów z Trójmiasta !!!

    • 26 6

    • (1)

      A mieszkania będzie budował kto?

      • 1 3

      • Kto będzie budował ?

        To żaden problem. Wystarczy utworzyć miejską firmę budowlaną. Deweloperzy powinni zostać
        wydaleni z Trójmiasta. Dlaczego ? Bo : nie umieją organizować prac budowlanych, nie przestrzegają przepisów dot. budowania domów, nie wiedzą co to jest habitat, jakość budowanych domów przez nich jest kiepska bo materiały stosowane to materiały o niskiej jakości, nie wiedzą , że budowanie to potrzeba posiadać wiedzę o projektowaniu, konstruowaniu budynków , umieć badać tereny pod budowę , umieć budować instalacje kanalizacyjne, sanitarne, elektryczne, umieć budować ulice i chodniki, wiedzieć , że trzeba zbudować parking i np. teren wypoczynku dla dzieci, wiedzieć , że trzeba wykonać trawnik, zasadzić krzewy i drzewa itd.

        • 2 2

    • Jak dostałeś się do komputera, przecież klamki wam zabierają.

      • 0 0

  • No ale z tą Gdynią to lekka przesada... Jak tak dalej pójdzie to będzie miała więcej zabytków niż Kraków

    • 9 8

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Dzień otwarty osiedla Novum Rumia

dni otwarte

Pomorskie Targi Mieszkaniowe: dom mieszkanie wnętrze

targi
Mieszkania Domy
Cena
Gdańsk Jelitkowo
35900 zł/m2
Sopot Dolny Sopot
24250 zł/m2
Gdańsk Sobieszewo
23650 zł/m2
Gdynia Orłowo
23050 zł/m2
Gdańsk Młode Miasto
21700 zł/m2
Sopot Dolny Sopot
29800 zł/m2
Gdynia Kamienna Góra
22500 zł/m2
Sopot Górny Sopot
16500 zł/m2
Sopot Kamienny Potok
16200 zł/m2
Gdańsk Przymorze
15600 zł/m2
Gdańsk Matemblewo
15100 zł/m2
* na podstawie bazy ofert Trojmiasto.pl

Najczęściej czytane