Czytanie pobudza wyobraźnię, ćwiczy pamięć, wzbogaca słownictwo oraz wiedzę o świecie, rozwija umiejętność poprawnego i pięknego wysławiania się, rozwija wrażliwość, a także pozytywnie wpływa na rozwój intelektualny i emocjonalny dziecka oraz wzmacnia jego poczucie własnej wartości. Badania naukowe podkreślają, jak korzystny wpływ ma czytanie na wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka w obszarze komunikacji, inteligencji emocjonalnej, koncentracji, emocji i odpoczynku. Jak więc przekonać maluchy do czytania i jak nauczyć je tego nawyku?
Niektórzy rodzice uważają, że to przedszkole, a potem szkoła są od tego, żeby nauczyć dzieci czytania i pisania. Wiele dzieci rozpoczynając edukację nie potrafi jeszcze składać słów czy całych zdań, ale też niestety nie wykazuje zainteresowania nauką. Rodzice zastanawiają się, dlaczego tak jest i co zrobić, żeby w przyszłości zachęcić swoje pociechy do czytania.
Dzieci uczą się od dorosłych
Niestety odpowiedź na to pytanie może być zaskakująca, bo często to sami rodzice są winni zaniedbując ten etapu rozwoju, gdy brzdąc jest otwarty na wszystko, co go otacza i chłonie wiedzę jak gąbka oraz chętnie przejmuje różne nawyki od dorosłych, którzy go otaczają. Tymczasem, jak pokazują statystyki, obecnie ponad 60 procent dorosłych Polaków nie tylko nie czyta książek, ale także nie ma ani jednej książki w swoim domu. Nawyk czytania natomiast powinno się kształtować już we wczesnym dzieciństwie. Maluch, w którego domu nie ma książek, nie wyrobi w sobie naturalnej potrzeby sięgania po lekturę. Dzieci uczą się poprzez naśladowanie, dlatego smyk, który nie widzi swoich rodziców z książką, zapewne i sam nie zacznie czytać.
Od kiedy zacząć czytać dziecku?
Wszyscy specjaliści zgodnie przyznają, że czytać dziecku należy jak najwcześniej - najlepiej od urodzenia. Kiedy niemowlę jeszcze nie potrafi siedzieć, możemy czytać mu po prostu różne historie przy łóżeczku - wybierajmy literaturę piękną, klasykę dla dzieci, np. wspaniałą serię książeczek z bajkami, wierszykami i opowieściami z naszego dzieciństwa wydaną w zbiorczych tomach przez Naszą Księgarnię -
"Poczytaj mi mamo", Tove Jansson "W Dolinie Muminków", książki Astrid Lindgren czy J.R.R. Tolkiena, wiersze Jana Brzechwy i Juliana Tuwima, bajki i baśnie - ważne, by i nam to sprawiało radość.
Książki dla niemowlaka
Gdy maluch z kolei zaczyna już siadać, rozpoczyna się prawdziwa przygoda, bo można wtedy pokazywać mu obrazki, a także dawać mu książeczkę do rąk - jest to bardzo istotne, by maluch oswoił się z tym przedmiotem, jakim jest książka. Na tym etapie przydadzą się najpierw tzw.
książeczki kontrastowe (dla niemowląt od 3 miesiąca) oraz
książki obrazkowe, czyli tzw. picturebooki. W tym temacie w ostatnich latach nastąpił prawdziwy wysyp i jest w czym wybierać.
Warte polecenia są zwłaszcza
serie wielkoformatowych książek kartonikowych tzw. książek do opowiadania (nie zawierają słów, tylko same ilustracje), które można już pokazywać i "czytać" roczniakowi, np.
"Rok w lesie", "Rok w mieście", "Rok w przedszkolu", "Rok na wsi", "Rok w Krainie Czarów" (Nasza Księgarnia), seria o miasteczku Mamoko autorstwa Aleksandry i Daniela Mizielińskich (Dwie Siostry), seria o ulicy Czereśniowej autorstwa Rotraut Susanne Berner (Dwie Siostry) czy Stephana Lompego "Auta", "Samoloty" i "Na budowie" (Babaryba). Dzieciaki uwielbiają oglądanie tych wielkich tomów i wyszukiwanie w nich różnych szczegółów.
Czytanie na dobranoc
Jeśli w trakcie dnia nie znajdziemy czasu na czytanie albo maluch nie wykazuje zainteresowania książeczkami (ważne, by dziecka do niczego nie zmuszać, bo wtedy zniechęcimy go zamiast zachęcić), wtedy najlepszym rozwiązaniem jest wprowadzenie stałego rytuału czytania przed snem. Dziecko nie tylko może się wtedy wyciszyć, łatwiej mu zasnąć, ale i uspokaja się. Czytanie przed snem porządkuje też rytm dnia, jest także wyraźnym sygnałem, że kończymy dzień.
Na dobranoc najlepiej wybierać lektury spokojniejsze, łagodniejsze i w treści, i oprawie graficznej. Mogą to być specjalne historyjki albo po prostu rymowanki czy krótkie bajeczki. Czytanie połączone z opowiadaniem samemu albo śpiewaniem kołysanek przynosi pożądane przez rodziców efekty, czyli spokojne zasypianie dziecka.
Wspólne spędzanie czasu
Warto pamiętać, że w czytaniu razem z dzieckiem chodzi nie tylko o kolejną "zaliczoną" lekturę, ale o wspólnie spędzony czas, budowanie więzi i zaufania pomiędzy rodzicem i dzieckiem, bliskość, a także umożliwienie zadawania pytań ze strony malucha i rozmowy na ważne tematy. Dobrze dobrane książki pomagają w rozwijaniu słownictwa, wiedzy i nauczaniu konkretnych wartości. Szczególnie jest to przydatne i istotne na dalszym etapie rozwoju dziecka, gdy odpowiednio dobrane lektury pozwalają nam na rozmowy z kilkulatkiem o trudnych sprawach (tj. choroby, emocje, rozstania, pójście do przedszkola itd.).
Domowa biblioteczka
W każdym domu powinno znaleźć się miejsce, gdzie będą książki i dla dzieci, i dla dorosłych. Możemy na naszym regale wyznaczyć
miejsce na biblioteczkę dla naszej pociechy albo przeznaczyć na ten cel osobny mebel. Ważne, by każda książka miała swoje miejsce i była szanowana, odkładana na półkę po lekturze, tak, aby w biblioteczce malucha panował porządek, a także by była ona łatwo dostępna. Biblioteka powinna znajdować się na odpowiedniej wysokości - nie może być przecież tak, że mały człowiek za każdym razem nas prosi o zdjęcie książki z wysokiego regału. Lektury dziecka muszą być pod jego ręką i na wyciągnięcie jego ręki.
Jak tworzyć domową kolekcję
Dobór kolejnych lektur do domowej biblioteczki powinien odbywać się na podstawie kilku zasad: adekwatnie do wieku, zgodnie z potrzebami małego czytelnika, w zgodzie z jego predyspozycjami i zainteresowaniami. Możemy zwiększać kolekcję naszego oseska w zależności od jego upodobań, zgodnie z tematyką jego zainteresowań, ale oczywiście nie bójmy się także proponować sami czegoś spoza tego kręgu - coś przynosić i dawać w prezencie. Jeśli nasze dziecko należy do wielbicieli czytania - nie odmawiajmy mu kolejnych książek i np. zamiast zabawki -
kupujmy mu książkę.
- Wielu rodziców przejawia ambicje, by ich dziecko czytało pozycje wartościowe i mądre. Tymczasem te zbyt mądre pozycje czasami są dla dziecka zbyt trudne. A książka mniej ambitna, ale za to zabawna, ze specyficznym humorem, czasami komiksowymi w formie ilustracjami może sprawić, że dziecko chętnie po nią sięgnie. Być może taka lektura nie przemyca wiedzy czy głębszych wartości, ale ma jedną podstawową zaletę: dzieci chcą ją czytać. Nic się nie stanie, gdy nasze dziecko z zapałem pogrąży się w lekturze "czytadełka". Ważne, by sam proces czytania spodobał mu się, by złapał bakcyla i sięgał po kolejne pozycje. Ale istotne jest też, by obok tych "czytadełek" na półce znalazły się inne książki, takie, do których nasze dziecko spokojnie dojrzeje. I byśmy od czasu do czasu przypominali dziecku, że jeszcze coś ciekawego na niego na tej półce czeka - tłumaczy Anna Szymańska, właścicielka księgarni rodzinnej Szymelka. Odwiedzajmy księgarnie
Wspólna wyprawa do księgarni na pewno będzie dla naszej pociechy niezapomnianą przygodą. Postarajmy się znaleźć adekwatne miejsce - księgarnię, gdzie pozycje dla najmłodszych nie stanowią mniejszości, lecz większość. W Trójmieście mamy ku temu sposobność - są tutaj dwie księgarnie dla dzieci - sopocka
Ambelucja i rodzinna
Szymelka, która wkrótce otworzy się w Gdyni. Na miejscu pozwólmy maluchowi samemu wybrać tytuł, ale także skorzystajmy z okazji, by obejrzeć inne dzieła. Jeśli pozwala nam na to budżet domowy, urządzajmy takie wyprawy cyklicznie, co spowoduje u dziecka chęć przebywania wśród książek od małego.
Odwiedzajmy biblioteki
Jeżeli jednak nie stać nas na częste kupowanie książek - nic straconego. Pomocna wtedy będzie wizyta w bibliotece. Podobnie jak w przypadku księgarni, warto u malca wyrobić nawyk chodzenia do biblioteki i korzystania z niej. To obecnie prawdziwe centra kultury, dlatego znajdziemy tam nie tylko całą masę nowości, różnie wydanej klasyki, ale i skorzystamy z innych propozycji, tj. zajęcia dla dzieci.
Czytaj też:
Mnóstwo atrakcji dla najmłodszych w bibliotekach
Nie tylko książki
Ale czytanie to nie tylko książki - można również czytać
czasopisma, komiksy, albumy. Nie zapominajmy też o
książce czytanej, o wszelkich formach audiobooków czy słuchowiskach. Warto także sięgnąć po gry, puzzle i różne łamigłówki z literkami - dzięki zabawie dziecko szybko pozna alfabet i samo zacznie chcieć czytać.
- Często dzieci nie chcą czytać, bo wydaje się im, że lektura jest zbyt długa, za dużo tekstu, za mało ilustracji. Tu z pomocą przychodzą komiksy. Warto wspomnieć, że współcześnie komiks to również kopalnia wiedzy. Można znaleźć komiksy nie tylko czysto rozrywkowe, ale i historyczne czy pogłębiające wiedzę przyrodniczą. Z biegiem czasu ponadto - u starszych dzieci książka przegrywa z elektronicznymi gadżetami. Choć osobiście nie jestem wielbicielką książki elektronicznej, można się zastanowić, czy młodemu wielbicielowi elektroniki nie sprezentować czytnika. Jest szansa, że ten trudny moment zachłyśnięcia się elektroniką przetrwa z czytnikiem - a potem wróci do klasycznej książki papierowej - mówi Anna Szymańska z rodzinnej księgarni Szymelka.Czego nie może zabraknąć w biblioteczce każdego ambitnego czytelnika?
Poza wspomnianymi już pozycjami godne polecenia dla najmłodszych są wszystkie
książki Erica Carle`a (najsłynniejsza to
"Bardzo głodna gąsienica", ale świetne są także np.
"Czy chcesz być moim przyjacielem?" czy "Pajączek" wydawane przez Tatarak),
seria "Lalo gra na bębnie", "Babo chce", "Binta tańczy" (Zakamarki), "Miłość" i "Moja młodsza siostra" (Entliczek). Dla nieco starszych (3+) warte uwagi są m.in.:
seria z Albertem (Zakamarki), seria o Pomelo (Zakamarki), książki-klasyki wydane przez Muzę i Muzeum Książki Dziecięcej, kultowa seria albumów dla dzieci o miastach świata "Oto jest..." (Londyn, Paryż, NY, Wenecja, Monachium, Rzym) wydana przez Dwie Siostry, a także wiele, wiele innych. W dzisiejszych czasach każdy znajdzie coś dla siebie według własnych upodobań stylistycznych i estetycznych.
Czytajmy!
Wybór lektur jest przeogromny. Możliwości zdobycia książek równie dużo - pożyczajmy albo przyjmujmy i oddajmy swoje, już przeczytane i "wyczytane" książki znajomym, sąsiadom czy kuzynom. Czytajmy dziecku, ale czytajmy też razem z dzieckiem, np. w niedzielę rano w łóżku, każde z nas swoją lekturę. I pamiętajmy, że - jak powiedział Jim Trelease -
"Czytanie dzieciom i ograniczenie korzystania z mediów elektronicznych to najlepsza inwestycja w ich przyszłość." - Wyłącznie obecność książki w domu i najbliższym otoczeniu dziecka i oczywistość faktów wskazujących na korzyści, jakie płyną z czytania - faktów, które uwidaczniają się podczas kontemplacji życia codziennego - mogą wpłynąć na umysł młodego człowieka. Czytanie jest jedną z tych kompetencji, która stanowi o naszym człowieczeństwie - przekonują Monika i Sebastian Szymkowiakowie, właściciele księgarni Ambelucja.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy