Kto ty jesteś? - Polak mały. - Jaki znak twój? - Orzeł czarny...
Kto ty jesteś? - Polak mały. - Jaki znak twój? - Orzeł czarny. - Gdzie ty mieszkasz? - Między swemi. - W jakim kraju? Oj, nie na polskiej ziemi!
Wygląda na to, że realizatorzy Raportu poszli po rozum do głowy. Może też i stąd, że zeszły rok pokazał, że ilość nie przechodzi w jakość. Miernoty teatralnej wszędzie pod dostakiem. Na szczytach natomiast tłoku nigdy nie ma. Niewątpliwie już spektakl otwarcia w tym roku pokazuje, że jesteśmy o dobre kilka poziomów wyżej niż przed rokiem. Obwód głowy to spektakl o sporym ładunku intelektualnym, innowacyjny realizatorsko, podejmujący tematy niebanalne, dość mocno trzymający się faktografii. Dotyka kwestii życia prywatnego jednostki a z drugiej strony pokazuje jej uzależnienie, uwikłanie, niemożność wyrwawania jej z szerszych procesów społeczno-historycznych. Z jednej strony kpi z ideii i podziałów narodowościowych a z drugiej ukazuje jak dalece społeczne środowisko życia kształtuje narodowościową tożsamość człowieka. Stawia powtórnie znane pytanie: geny czy środowisko? i czy geny coś w ogóle znaczą gdy uruchomione zostaną mechanizmy wdrukowujące w umysł, że nasz krewny to ten/ta którego/której twarz najczęściej widujemy? (ach znów ten znany celebryta w reklamach!!) Okazuje się więc, że hitlerowcy nie tylko zabijali polskie dzieci - również niektóre hołubili i otaczali opieką. Spektakl nie pokazuje wszak, że działo się to w ramach programu Lebensborn i było reakacją na niemożność uzupełnienia strat ludności niemieckiej. Niemieckie kobiety nawet gdyby chciały płodzić dzieci nie miały by z kim zważywszy, że kilka milionów ich niemieckich mężów poległo na froncie. W tym kontekście "obwód głowy" czy jakieś inne pożądane cechy fizyczne czy psychiczne, które usprawiedliwiały by wcielenie dzieci do niemieckiego systemu państwowego była raczej jedynie wymówką. Fakt jednak, że hitlerowcy wybierali ładniejsze dzieci podobnie jak mężczyźni wybierają ładniejsze kobiety by mieć z nimi dzieci daje sporo do myślenia. Choć idee narodowości czy rasy upadły we współczesnym dyskursie równie gwałtownie jak narodziły się oniegdaj to trudno nie przyznać, że człowiek uznaje za pępek świata najczęściej miejsce gdzie się urodził, a może właśnie raczej te gdzie się wychował. Temat więc nadwyraz aktualny w kontekście wielomilionowej emigracji z Polski jaka nastąpiła w ostatnich latach. Pewnie mnóstwo dzieci, w podobny sposób jak te przedstawione zmieniło swą tożsamość, narodowość i język (nawet jeśli nie tak drastycznie - bo zachowały jednak swoich rodziców). Ile jest sportowców o polsko brzmiących nazwiskach, którzy nie reprezentują Polski?
Jeśli chodzi o realizację teatralną zwraca uwagę innowacyjne spojenie tworzywa filmowego ze sceną teatralną. Do ekranów w teatrach już się przywyczailiśmy - nie zawsze jednak to spojenie bywa tak udane, częściej raczej powiedziałbym ekrany sceniczne rozbijają zupełnie niepotrzebnie działania sceniczne. Tu jednak splecenie wszystkiego w całość się powiodło.
Krytycznie odnióśł bym się jedynie do sprowadzenia tematu do ujęcia a'la "nasza klasa". Mało realistyczne jest by dorośli tak klarownie pamiętali sceny swojego życia z dzieciństwa. Również realizowany na żywo przez dorosłych aktorów dubbing sfilmowanej sceny z klasy budzi nieco mieszane odczucia. Ostatecznie pokazywanie niemal wszystkiego przez pryzmat dziecięcych czy młodzieńczych doświadczeń/wspomnień (przez to mam właśnie na myśli to ujęcie a'la "nasza klasa") to pewne wykrzywienie.
Ostatecznie jednak całość bardzo mi się podobała i oceniłbym produkcję całkiem wysoko.
4
0
