• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Holger z Wrzeszcza, legenda krautrocka

Tomasz Kot
30 września 2021 (artykuł sprzed 2 lat) 
Holger Czukay, urodzony w 1938 r. w szpitalu na ul. Klinicznej, zmarł w 2017 r. w Weilerswist koło Bonn. Jako muzyk odcisnął swoje piętno na niemieckiej i europejskiej muzyce eksperymentalnej w latach 70. i 80. XX wieku. Holger Czukay, urodzony w 1938 r. w szpitalu na ul. Klinicznej, zmarł w 2017 r. w Weilerswist koło Bonn. Jako muzyk odcisnął swoje piętno na niemieckiej i europejskiej muzyce eksperymentalnej w latach 70. i 80. XX wieku.

Naprawdę nazywał się Holger Schüring. Czukay to pseudonim. Urodził się 24 marca 1938 r. w szpitalu przy obecnej ul. Klinicznej. Rodzina Holgera mieszkała we Wrzeszczu w kamienicy przy ul. Labesa, obecnie Lelewela 13Mapka. Sąsiadami Schüringów byli Grassowie.



"Na morzu nie ma się jak ratować"



Obie rodziny miały nawet połączone, niczym nie rozdzielone przydomowe ogrody. Holger był o 11 lat młodszy od Güntera Grassa, ale do klasy z przyszłym noblistą chodził starszy brat Czukaya.

Rodzina Schüringów mieszkała do 1945 r. przy ul. Lelewela (wówczas Labesa) we Wrzeszczu. Rodzina Schüringów mieszkała do 1945 r. przy ul. Lelewela (wówczas Labesa) we Wrzeszczu.
Na przełomie 1944 i 1945 r. postanowili opuścić Gdańsk, do którego zbliżała się Armia Czerwona. Matka Holgera kupiła bilety na podróż okrętem M/S "Wilhelm Gustloff".

Gustloff, Goya, Steuben - niemieckie transportowce zatopione na Bałtyku



O tym, ze nie weszli na pokład zadecydował upór babci przyszłego artysty, która twierdziła, ze za nic nie wsiądzie na statek. Nie wiadomo, czy był to przejaw talassofobii, czy zdrowy rozsądek, ale powiedziała wówczas: "na morzu nie ma się jak ratować".

Holger w wywiadach podkreślał, ze zapamiętał to zdanie na zawsze. Najprawdopodobniej uratowało im życie.

Rodzina Schüringów wyjechała z Gdańska do Niemiec 9 stycznia 1945 r. pociągiem Czerwonego Krzyża transportującego rannych żołnierzy do Berlina. Muzyk zapamiętał z podróży straszliwy mróz i morze gruzu za oknem pociągu, gdy przybyli na miejsce.

Początkowo zamieszkali pod Hanowerem. Wówczas stacjonowali tam Amerykanie, a Holger zapamiętał, że częstowali go czekoladą.

Później jednak do miasteczka wkroczyli Rosjanie. Szwendając się po okolicy młody Schüring zebrał sporą kolekcję broni, za co miał zostać pobity. Ponoć rozdał wówczas kolegom amunicję oraz hełmy i we trójkę zaatakowali szkołę.

Niezależnie od tego, czy jest to opowieść zmyślona, czy też muzyk podkolorował prawdziwe wydarzenia, Schüringowie pojechali dalej na zachód do angielskiej strefy okupacyjnej, a potem do Kolonii.

Być jak Stockhausen



Holger musiał szybko iść do pracy. Jako nastolatek pracował w zakładzie naprawy radioodbiorników, gdzie polubił dźwiękowe właściwości audycji radiowych i zapoznał się z podstawami inżynierii elektrycznej.

Później, w latach 1963-1966, studiował muzykę pod kierunkiem kompozytora Karlheinza Stockhausena (1928-2007) i pracował jako nauczyciel muzyki.

Czukay planował pójść w ślady niemieckiego kompozytora Karlheinza Stockhausena, który uzyskał finansową niezależność dzięki bogatemu ożenkowi. Czukay planował pójść w ślady niemieckiego kompozytora Karlheinza Stockhausena, który uzyskał finansową niezależność dzięki bogatemu ożenkowi.
Mimo artystycznych ciągot, twardo stąpał po ziemi. W jednym z wywiadów Czukay wyznał, że podobnie jak Stockhausen, chciał znaleźć sobie bogatą żonę. Mógłby wówczas w pełni poświęcić się komponowaniu i nie martwić się o pieniądze.

- Znalazłem w Szwajcarii bogatą Żydówkę, ale rozstaliśmy się, kiedy zdobyłem dobrze płatną pracę - dodawał i zapewniał, że mówi całkowicie poważnie.
Nie interesował się wówczas rock and rollem. Moment olśnienia nastąpił, gdy jeden z uczniów włączył mu eksperymentalny utwór "I Am The Walrus" zespołu The Beatles z 1967 r. To otworzyło mu uszy na muzykę rockowych eksperymentatorów, takich jak The Velvet Underground i Frank Zappa.

Mieszkanie otoczone drutem kolczastym



Na początku lat 60. zamieszkał w Berlinie i zaczął zgłębiać muzykę pod okiem kontrabasisty tamtejszej orkiestry symfonicznej. W tym czasie mieszkał w zachodniej części miasta, w miejscu nazywanym "małą wyspą", otoczonym ze wszystkich stron drutem kolczastym. Powód: to było najtańsze miejsce, gdzie można było wynająć mieszkanie.

W latach 60. Czukay mieszkał w części Berlina ze wszystkich stron otoczonej drutami kolczastymi. Wybrał tę lokalizację, bo była najtańsza w całym mieście. W latach 60. Czukay mieszkał w części Berlina ze wszystkich stron otoczonej drutami kolczastymi. Wybrał tę lokalizację, bo była najtańsza w całym mieście.
Czukay dostał specjalną przepustkę, żeby tam przebywać. Trzech uzbrojonych wschodnich żołnierzy pilnowało z zewnątrz ogrodzenia. Wewnątrz stacjonowali Amerykanie. Żeby dostać się do domu, musiał przejść trzy wschodnioniemieckie i jedną zachodnioberlińską kontrolę dokumentów.

Sam twierdził potem, że muzyka amerykańska, której wówczas często słuchał, wywarła na niego olbrzymi wpływ.

Inspirator dla innych



W 1967 r. wraz z Irminem Schmidtem Czukay założył zespół Can, który grał muzykę znaną jako krautrock, niemiecką odmianę eksperymentalnego, psychodelicznego rocka popularną w latach 60. W skład zespołu obok Czukaya i Schmidta weszli również Jaki LiebezeitMichael Karoli.

Dziś Can przez wielu uważany jest za jedną z najbardziej nowatorskich grup w historii rocka. Obok grup Kraftwerk i Faust, Can stanowi również najważniejszy niemiecki zespół przełomu lat 60. i 70., odpowiedzialny za stworzenie wizji avant popu czy postrocka.

Grupa Can na zdjęciu z 1971 r. Od lewej: Karoli, Schmidt, Czukay, Liebezeit, Suzuki. Grupa Can na zdjęciu z 1971 r. Od lewej: Karoli, Schmidt, Czukay, Liebezeit, Suzuki.
Do wpływów zespołu przyznawali się gitarzysta U2 Edge, The Fall, Public Image Ltd., Brian Eno, Michael Gira (Swans), Blixa Bargeld (Einstürzende Neubauten), Throbbing Gristle i wielu innych.

Po rozpadzie grupy w 1978 r. Czukay działał solo - nagrał dziesięć albumów. Nagrywał z Brianem Eno, Davidem Sylvianem, Jah WobblemJohnny Rottenem z Sex Pistols. Współpracował z muzykami Cluster, SYPH, Conny Planckiem oraz z kolońską gwiazdą techno Dr. Walkerem. Pojawił się nawet na jednej z płyt Eurythmics.

Miłośnik fal radiowych



Jednym z jego znaków firmowych było wykorzystywanie fal radiowych. Nagrywał na taśmie różne dźwięki oraz fragmenty fal krótkich i włączał je do swoich kompozycji. Używał również fal krótkich jako żywego, interaktywnego instrumentu muzycznego. Tę metodę kompozycji nazwał "radio painting". Wybudował domowe studio wypełnione wiekowym sprzętem ze stacji radiowej funkcjonującej w latach 50.

Odejście dowcipnego geniusza



Holger Czukay zmarł 5 września 2017 roku w w swoim mieszkaniu w Weilerswist koło Bonn. Czukay zajmował pomieszczenia w budynku starego kina, który w przeszłości mieścił również Inner Space Studios, studio nagraniowe Can. Robotnicy remontujący kino zaniepokoili się zniknięciem muzyka. Odnalazł go sąsiad.

Kilka tygodni wcześniej, w dniu swych 55. urodzin, zmarła jego żona, Ursula. Czukay został pochowany obok niej na cmentarzu Melaten w Kolonii. Naprzeciw grobu perkusisty i kolegi z zespołu Can Jakiego Liebezeita, który zmarł kilka miesięcy wcześniej.

Grób Holgera i jego zony Ursuli na cmentarzu Melaten w Kolonii. Grób Holgera i jego zony Ursuli na cmentarzu Melaten w Kolonii.
Na twitterowym koncie wytwórni Mute, z którą związany był muzyk, pojawił się krótki komunikat:

"Nie przychodzi mi na myśl nic koherentnego do powiedzenia, zwłaszcza tutaj, najdroższy panie Czukay, będzie cię bardzo brakowało. [Byłeś] dowcipnym geniuszem".

Opinie wybrane

Wszystkie opinie (33)

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Promocja i dyskusja nad książką o historii 318. Dywizjonu Myśliwsko - Rozpoznawczego "Gdańskiego"

spotkanie

Sprawdź się

Sprawdź się

Główna droga wylotowa z Gdyni do Rumi dawniej nazywała się:

 

Najczęściej czytane