Historia Wiadomości

Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Kłopotliwy szkuner, dziki buhaj i harcerz wywrotowiec

Jarosław Kus

7 września 2018 (artykuł sprzed 5 lat)

Opinie (12)

Najnowszy artykuł na ten temat "Tu mówi stacja wolnościowa Gdańsk"

Wrzesień roku 1938 łączył się - jak co roku - z początkiem nauki szkolnej (nie tylko w Kościerzynie i Wejherowie) oraz ze zmianą rozkładu jazdy autobusów w Gdyni

Zwiastował też nieuchronne, związane ze zmianą pór roku, pogorszenie pogody: na szczęście, wraz z "z nastaniem dni chłodniejszych", młodzież gdyńska zyskiwała możliwość schronienia się w "pięknej świetlicy Polskiej YMCA, mieszczącej się w gmachu dawnego Hotelu Nadmorskiego pod Kamienną Górą". Popularną "Imkę", czyli polski oddział założonego w roku 1844 Związku Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej (z ang. Young Men's Christian Association), powołano do życia w roku 1923, po to, by - w oparciu o wartości chrześcijańskie - wychowywać młodzież, dbając jednocześnie o jej harmonijny rozwój fizyczny, umysłowy i duchowy (warto wspomnieć, że od roku 1855 istnieje również YWCA, czyli Young Women's Christian Association - Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Żeńskiej).

Gdyńskie ognisko YMCA (w organizację którego zaangażował się m.in. admirał Józef Unrug) powstało na początku lat 30. Zajęcia sportowe odbywały się w baraku po magazynach alkoholowych przy ul. 10 Lutego 41, brakowało jednak miejsca "zapewniającego doskonały wypoczynek po pracy". Jednak dzięki wsparciu finansowemu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Komunalnej Kasy Oszczędności i Banku Gospodarstwa Krajowego, gdyńskiej "Imce" udało się wejść w posiadanie hotelu, w którym urządzono świetlicę dla młodzieży. I chociaż oficjalne jej otwarcie zaplanowano na 1 października, to zainteresowani mogli korzystać z niej już we wrześniu.

Ciepła w "dni chłodniejsze" szukano nie tylko w świetlicach: ochronę przed zimnem zapewniała wszak cieplejsza odzież (warto zawczasu pomyśleć o jej zakupie)...

...i ogrzewanie mieszkania (ostrożnie ze... spirytusem!).

W coraz krótsze, prawie jesienne dni warto pomyśleć też o oświetleniu swoich czterech kątów: stąd też nasza wizyta w Stockim Młynie, koło Starogardu Gdańskiego. Istniejąca tu od roku 1908 elektrownia wodna, po modernizacji w latach 30. (polegającej na uruchomieniu segmentu parowego) uzyskała łączną moc generatorów powyżej 3 MW, stając się tym samym jedną z największych elektrowni na Pomorzu.

Zakład zaopatrywał w energię elektryczną nie tylko mieszkańców powiatu tczewskiego i starogardzkiego, ale też i "dalszych okolic", dzięki czemu "posiadał bardzo dobre widoki rozwoju na przyszłość". Niestety, wybuchła wojna i w roku 1942 elektrownię przejęła niemiecka firma "Energieversorgung Westpreussen A.G", która eksploatowała ją aż do końca II wojny światowej. W tym też czasie uszkodzeniu uległy urządzenia parowe, których po wojnie już nie uruchomiono: nieużywane zdemontowano w roku 1963. Obecnie elektrownia wytwarza energię elektryczną, korzystając wyłącznie z pracy turbin wodnych.

Jednak problemy "dobrze znanego mieszkańcom Gdyni statku - dawnej Elemki, obecnie [t.j. we wrześniu roku 1938] Andromedy", nie były spowodowane brakiem prądu. Pięciomasztowy szkuner, należący do Ligi Morskiej i Kolonialnej, tkwił w gdyńskim porcie od roku 1935, dlatego też z ulgą przyjęto wiadomość o jego sprzedaży: w roku 1938 "Elemkę" zakupił "komandor Riis" (właściwie S.M. Riss), który zamierzał odbyć na niej rejs dookoła świata.

Szkuner Ligi Morskiej i Kolonialnej "Elemka".

Statek, po zmianie nazwy, przeszedł niezbędne naprawy w doku Stoczni Gdyńskiej, po czym - "przycumowany w miejscu, gdzie nikomu nie zawadzał, opodal mola rybackiego" - nadal "wygrzewał się w słońcu, lub moknął na deszczu"! "Riis", indagowany o termin wypłynięcia z Gdyni, wzruszał ramionami i odpowiadał: "może za dwa tygodnie, a może jeszcze później".

Finał tej historii jest taki, że "Andromeda" wypłynęła w rejs, tyle że nie dookoła świata, ale do Królewca, gdzie - po przebudowie na żaglowiec handlowy - sprzedano ją niemieckiemu Związkowi Armatorów Hamburskich. Wtedy też, już jako "Kapitan Hilgendorf", znalazła się w Hamburgu, w charakterze stacjonarnego statku szkoleniowego dla młodzieży.

W zeszłym tygodniu informowaliśmy o "morskich potworach", które trafiały w sieci gdyńskich rybaków. Dziś - tytułem uzupełnienia - o innych, "niezwykłych połowach". Takich, jak np. "wyłowienie z dna morza w pobliżu Helu kotwicy dawnej fregaty szwedzkiej"...

Tymczasem w Gdańsku, mieście "dzikich i brutalnych, buhajów i rowerzystów", dni również stawały się coraz chłodniejsze, lecz w zupełnie niemeteorologicznym sensie.

Ze stronic krakowskiego "Ilustrowanego Kuriera Codziennego" dowiadujemy się, że oto 9 września policja gdańska aresztowała redaktora "Gazety Gdańskiej", Tadeusza Sypniewskiego (1907-1998), zarzucając mu popełnienie "przestępstwa określonego paragrafem 93", czyli "rozpowszechnianie wiadomości szkodzących państwu".

W opinii władz Wolnego Miasta "Gazeta Gdańska" "rozpowszechniała wiadomości nieprawdziwe i kompromitujące W. Miasto Gdańsk". Czyli zapewne takie, jak:

aresztowanie 15-letniego harcerza polskiego (za rzekome "przestępstwo polityczne"),

aresztowanie na gdańskim dworcu dwóch polskich kolejarzy (pod pretekstem przemytu mięsa),

czy też doniesienia z "Wielkich Trąbek", gdzie miejscowy sołtys żądał "rugowania Polaków z mieszkań" (za "nieodpowiednie" pod względem sanitarnym mieszkania i za "miejscową polską szkołę zajmującą niepotrzebnie miejsce",

a także dlatego, że Polacy "zatrudnieni na polskich kolejach, mogą w przyszłości stać się ciężarem gminy"!).

Jednak gdańszczanom wcale nie przeszkadzały publikowane na łamach prasy niemieckojęzycznej zupełnie nieprawdziwe informacje dotyczące działalności władz polskich i gdańskiej Polonii. No cóż: co wolno wojewodzie...

Źródło: "Gazeta Gdańska" nr 203 z 7 września 1938 r. oraz "Ilustrowany Kurier Codzienny" nr 245 z 6 września 1938 r., nr 248 z 8 września 1938 r., 250 z 10 września 1938 r. i 251 z 11 września 1938 r. Skany pochodzą z Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej i Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej.

Jarosław Kusj.kus@trojmiasto.pl

Opinie (12) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-07 14:05

Zmiana rozkładu jazdy autobusów

w związku z końcem wakacji i początkiem roku szkolnego, jak wszystko na to wskazuje, ma wieloletnią tradycję: jak Polska długa i szeroka, w życie wchodzą nowe rozkłady. W niektórych miejscowościach tradycja, nienajlepsza, doprowadza tabor do stanu z okresu międzywojennego (jeśli chodzi o ilość i stan techniczny pojazdów)...

5 lat
- 3 3
Twoja opinia

Zmień treść

w związku z końcem wakacji i początkiem roku szkolnego, jak wszystko na to wskazuje, ma wieloletnią tradycję: jak Polska długa i szeroka, w życie wchodzą nowe rozkłady. W niektórych miejscowościach tradycja, nienajlepsza, doprowadza tabor do stanu z okresu międzywojennego (jeśli chodzi o ilość i stan techniczny pojazdów)...
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-07 15:51

Już przed wojną rowerzyści rozjeżdżali dzieci :(

Szkoda, że uciekł, łajza :(

blachosmrodziarz
5 lat
- 14 0
Twoja opinia

Zmień treść

Szkoda, że uciekł, łajza :(
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-07 16:06

Ten wycinek opisujacy bezczelne próby rugowania (3)

Polaków z mieszkań jest bardzo wazny i powinien przypomniec niektórym obywatelom polskim czego moga oczekiwac od Szwabów. Oni do tej pory sie nie zmienili a nasi wpadaja w euforie kiedykolwiek widza cos niemieckiego.

moje zdanie
5 lat
- 11 8
Twoja opinia

Zmień treść

Polaków z mieszkań jest bardzo wazny i powinien przypomniec niektórym obywatelom polskim czego moga oczekiwac od Szwabów. Oni do tej pory sie nie zmienili a nasi wpadaja w euforie kiedykolwiek widza cos niemieckiego.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-09-08 00:17
  
  Niestety twój wpis żadnej euforii nie wzbudził (1)
  
  5 lat
  - 1 3
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-09-08 16:07
    
    Tylko mlode glupki moga uwazac tak jak ty.
    
    Gdynianin
    5 lat
    
    2 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-09-08 01:05
  
  masz rację
  
  teraz w sposób pokojowy zabierają co tylko mogą a wstawiają swoje np Lid, Kaufland itd
  
  bks
  5 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  teraz w sposób pokojowy zabierają co tylko mogą a wstawiają swoje np Lid, Kaufland itd
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-07 20:32

Wyłowiono kotwicę

szwedzkiej fregaty - sporo jeszcze skarbów kryje Bałtyk.

5 lat
- 3 0
Twoja opinia

Zmień treść

szwedzkiej fregaty - sporo jeszcze skarbów kryje Bałtyk.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-07 23:06

Na reprodukcji strony gazety z artykułem o elektrowni jest czarny prostokąt, co to za cenzura? (2)

5 lat
- 4 0
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2018-09-08 02:00
  
  To nie cenzura, (1)
  
  to notatka nie na temat...
  
  5 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  to notatka nie na temat...
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2018-09-08 10:38
    
    RODO
    
    nie dali zgody na publikacje
    
    5 lat
    
    0 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    nie dali zgody na publikacje
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-08 10:57

Dosłownie czytając to tak jak by się nic nie zmieniło. Niemców można zastąpić PIS-iorami, a reszte pozostawić.

Na zasadzie ja wiem lepiej, a ty nie masz nic do gadania.
I kto kogo wyzywa od Niemców.
To tak jak w tym powiedzeniu, kto kogo nazywa, ten.....

5 lat
- 3 8
Twoja opinia

Zmień treść

Na zasadzie ja wiem lepiej, a ty nie masz nic do gadania. I kto kogo wyzywa od Niemców. To tak jak w tym powiedzeniu, kto kogo nazywa, ten.....
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2018-09-10 09:49

Świetny pomysł

Z ogromną przyjemnością czytam stare artykuły z gazet, oby więcej takich. Dwudziestolecie międzywojenne jest szalenie ciekawym okresem.

5 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

Z ogromną przyjemnością czytam stare artykuły z gazet, oby więcej takich. Dwudziestolecie międzywojenne jest szalenie ciekawym okresem.
Regulamin dodawania opinii