• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Pobicie szwedzkiego pastora w Gdyni

Łukasz Jasiński
26 lipca 2018 (artykuł sprzed 5 lat) 
Dom Marynarza Szwedzkiego widziany od zaplecza, tj. od strony ul. Migały (obecnie Wójta Radtkego), ok. 1970 r. Dom Marynarza Szwedzkiego widziany od zaplecza, tj. od strony ul. Migały (obecnie Wójta Radtkego), ok. 1970 r.

Każde z miast portowych ma zaułki i miejsca, w które lepiej się nie zapuszczać. O tej zasadzie zapomniał przebywający latem 1958 r. w Gdyni młody szwedzki pastor, co zakończyło się krótkotrwałym kryzysem dyplomatycznym.



Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w 1936 roku w Gdyni przy ulicy Jana z Kolna 25 uroczyście otwarto Dom Marynarza Szwedzkiego, łączący funkcję ośrodka kultury i miejsca kultu religijnego. W gmachu tym marynarze ze Skandynawii mogli skorzystać z opieki duchowej protestanckich pastorów, czego nie zmieniła nawet niemiecka okupacja Gdyni. Po II wojnie światowej Dom Marynarza Szwedzkiego, oprócz funkcji religijnych, stanowił zaplecze i miejsce zamieszkania urzędników konsulatu Szwecji, który po wojnie przez krótki czas działał w Gdyni, a następnie został przeniesiony do Gdańska. W roku 1972 budynek przy Jana z Kolna 25 został siedzibą agencji konsularnej Szwecji, stąd w pamięci wielu Gdynian adres ten kojarzy się ze skandynawską placówką dyplomatyczną i formalnościami paszportowo-wizowymi.

Służba Bezpieczeństwa i sprawa pod kryptonimem "Potop"



Jak dziś wiadomo, konsulat Szwecji w Gdańsku i jego gdyńska filia, a także protestanccy duchowni z ulicy Jana z Kolna byli przedmiotem inwigilacji ze strony Służby Bezpieczeństwa. W archiwum gdańskiego oddziału IPN zachowały się dokumenty Sprawy Obiektowej, której funkcjonariusze SB zapewne z przekory, lub pod wpływem lektury Henryka Sienkiewicza nadali kryptonim "Potop". Operacyjna "ochrona" ze strony SB w teorii - oprócz inwigilacji - zapewniała osobom rozpracowywanym bezpieczeństwo przed przestępstwami natury kryminalnej. Nikt jednak nie mógł przewidzieć sytuacji, do której doszło latem 1958 r. i która wywołała mały kryzys w relacjach polsko-szwedzkich, której dokumentacja zachowała się w warszawskim archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Dzisiaj możemy się tylko domyślać, jakie motywy kazały Larsowi Hakanssonowi, nowo przybyłemu szwedzkiemu pastorowi, zapuścić się późnym wieczorem 10 sierpnia 1958 r. w okolice gdyńskiej restauracji Albatros. Miejsce to cieszyło się wówczas złą sławą, a wśród jego bywalców wymienić można głównie marynarzy, prostytutki i domorosłych "biznesmenów", prowadzących wątpliwe pod względem legalności transakcje. 26-letni duchowny, członek chóru z Uppsali, zastępował wówczas przebywającego na urlopie pastora Domu Marynarza Szwedzkiego Ture Westerströma. Z późniejszej o kilka lat, sporządzonej przez funkcjonariuszy SB charakterystyki Hakanssona wynika, iż był on człowiekiem o wesołym usposobieniu i często odwiedzał lokale w Gdyni i Sopocie. Tym razem popełnił on jednak duży błąd, przestępując próg "Albatrosa".

Pastor nie pomógł, milicjant spałował



Ulica Władysława IV  na wysokości Domu Marynarza Szwedzkiego, 1971 r. Ulica Władysława IV  na wysokości Domu Marynarza Szwedzkiego, 1971 r.
Z zachowanej w archiwum MSZ w Warszawie notatki wynika, iż szwedzki pastor zastał w barze Albatros grupę swych nietrzeźwych i agresywnych rodaków. W pewnym momencie, z nieznanych przyczyn, między dwoma marynarzami wybuchła szarpanina, która przerodziła się w bójkę. Według urzędowej relacji krewcy mężczyźni zostali "wyproszeni za drzwi", chociaż doświadczenie życiowe każe sądzić, iż zostali zapewne po prostu wyrzuceni przez właściciela knajpy, lub też innych przebywających w lokalu marynarzy. Sierpniowe powietrze nie ostudziło jednak temperamentów obu mężczyzn i bójka trwała w najlepsze. W tej sytuacji pastor Hakansson postanowił rozdzielić i uspokoić bijących się mężczyzn. Pijani marynarze zupełnie zlekceważyli jednak wysiłki i prośby ich rodaka.

Szarpaninie przed "Albatrosem" przez kilka chwil przyglądał się przybyły na miejsce, nieznany dziś z imienia i nazwiska milicjant. Funkcjonariusz szybko wkroczył do akcji, odepchnął pastora i zaczął bez żadnego uprzedzenia pałować obu mężczyzn. Alkohol i efekt zaskoczenia spowodował, iż marynarze nie byli w stanie zareagować, przyjmując kolejne ciosy. Taka stanowczość, a nawet brutalność polskiej milicji była dla pastora zaskoczeniem. Usiłując opanować sytuację, wykrzyknął w języku niemieckim do milicjanta zdanie: "Czy to jest dozwolone"?

Trudno powiedzieć, czy funkcjonariusz MO był poliglotą, czy może nie spodobał mu się fakt, iż jakiś osobnik wznosi w jego kierunku okrzyki zawierające dosyć kłopotliwe pytanie. Po chwili razy milicyjnej pałki spadły na pastora Hakanssona, wzmacniane przez wznoszony przez funkcjonariusza okrzyki w języku niemieckim: "idź, won!". Po dłuższym czasie zakrwawiony i zszokowany duchowny oddalił się i z bezpiecznej odległości pokazał milicjantowi swój szwedzki paszport.

Sytuacja stała się od tej pory jeszcze bardziej kuriozalna, ponieważ to Hakansson, a nie dwaj pijani marynarze, od których zaczęło się przecież całe zamieszanie, został aresztowany i doprowadzony do najbliższego posterunku MO. Mimo licznych obrażeń nie udzielono mu jednak żadnej pomocy lekarskiej. Na pytanie pastora o imię i nazwisko, milicjant odmówił, podając jedynie swój numer służbowy 865.

Pobicie pastora to nieporozumienie, ale milicjant reagował prawidłowo



Następnego dnia, 11 sierpnia pastor Hakansson, w towarzystwie konsula Szwecji z Gdańska złożył wizytę w gdyńskiej komendzie MO, aby złożyć oficjalny protest. Kierownictwo komendy złożyło szwedzkim gościom solenne zapewnienie, iż funkcjonariusz, który pobił pastora zostanie surowo ukarany. Atmosferę spotkania szybko popsuł jednak fakt, iż podany przez funkcjonariusza numer służbowy okazał się... fałszywy. 14 sierpnia pastor wraz ze szwedzkim konsulem ponownie zagościli w progach Komendy MO w Gdyni. Doszło wówczas do konfrontacji pastora z milicjantem, którego udało się jednak odnaleźć. Polscy funkcjonariusze utrzymywali jednak cały czas, iż zachowanie milicjanta było prawidłowe, a pobicie pastora wynikać miało z nieporozumienia i uznania, iż był on jednym z uczestników bójki, a nie osobą usiłującą ją zakończyć.

Gdyńska milicja usiłowała zatem "zamieść pod dywan" sprawę pobicia. Co gorsza, sam Hakansson doznał na skutek pobicia krwotoku wewnętrznego i znalazł się pod obserwacją lekarzy. W tej sytuacji w sprawę zaangażowała się ambasada Szwecji w Warszawie, która poinformowała o wszystkim polski protokół dyplomatyczny MSZ. Na szczęście Szwedzi odstąpili od składania oficjalnego protestu, jednak polskie kierownictwo resortu dyplomacji poleciło włączenie się urzędników ministerstwa w "kulturalne załatwienie sprawy". W ten sposób incydent pod Albatrosem stał się przedmiotem korespondencji pomiędzy MSZ a Komendą Główną MO. Wymiana pism między tymi instytucjami nie wniosła jednak wiele do sprawy. KG MO skupiała się na fakcie, iż Albatros stanowił miejsce o podejrzanej reputacji, które duchowni powinni raczej omijać szerokim łukiem.

Podejrzana knajpa na dyplomatycznych salonach



Sprawę pobicia zakończyły oficjalne przeprosiny skierowane przez MSZ do ambasady Szwecji. Pastor Hakansson szczęśliwie powrócił do zdrowia. Nieprzyjemny incydent nie zmniejszył jednak jego sympatii do Polski i Gdyni. Został on bowiem następcą wspomnianego pastora Westerströma i w latach 1959-1963 mieszkał w Gdyni, odprawiając nabożeństwa w Domu Marynarza Szwedzkiego. Podobnie jak inni duchowni, a także szwedzcy dyplomaci, był także inwigilowany przez SB. Dalsze losy funkcjonariusza MO pozostają nieznane, ale zapewne nie wyciągnięto wobec niego żadnych konsekwencji.

W ten sposób knajpa Albatros, na krótką chwilę zaistniała na dyplomatycznych salonach. Jedyną nierozwiązaną zagadką pozostają bliższe informacje o tym lokalu. Wiadomo, iż restauracja o takiej nazwie funkcjonowała na dzisiejszej ulicy Piłsudskiego (wówczas: Czołgistów). Ale czy jest możliwe, aby lokal w tak eksponowanym miejscu cieszył się aż tak złą reputacją? Zachęcamy czytelników tego artykułu do podzielenia się z Muzeum Miasta Gdyni swoimi wspomnieniami z gdyńskich lokali, zarówno tych bardziej, jak i mniej ekskluzywnych za pomocą adresu e-mailowego: dodajhistorie@muzeumgdynia.pl

Korzystałem z następujących archiwaliów i publikacji:
Oddziałowe archiwum IPN w Gdańsku, Sprawa Obiektowa "Potop"; Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie, Departament II, Wydział Skandynawski; Encyklopedia Gdyni, Gdynia 2006.

O autorze

autor

Łukasz Jasiński

autor jest doktorem historii oraz pracownikiem Muzeum Miasta Gdyni

Opinie (57) 3 zablokowane

  • Wtedy się nie pitol..no z zadymami. (3)

    Przydało by się na kiboli

    • 64 12

    • I na bojówki KODu ! (2)

      • 23 23

      • kulson cicho

        • 5 5

      • Nudny jesteś głupawy Kacperku - idioto w dodatku

        • 6 8

  • (9)

    no i dobrze że go spałowali przyjechał tu cwaniaczek pastorek i na dzień dobry zaczął szlajać się po knajpach i wszczynać awantury to zliczył po grzbiecie
    a ze usłyszał po niemiecku "won" to słusznie wtedy władza była Polska i pamiętała jakie kraje wspierały podczas wojny III Rzeszę

    • 33 62

    • jak rzesza przywaliła w Westerplatte, Szwecja, Dania i Norwegia ogłosiły neutralność (8)

      potem Jugosławia

      więc
      do szkoły bucu !!!

      • 3 8

      • Niemniej Szwecja ściśle z niemcami współpracowała. (1)

        O handlu na dużą skalę rudą żelaza nie wspominając. Bez tego surowca Hitler nie miał by swoich czołgów i okrętów.

        • 12 2

        • najlepszy interes robili na lozyskach kulowych.

          Sprzedawali je Anglikom i Niemcom dajac rabaty na wielkosc zamowienia.

          • 0 0

      • (5)

        buców to masz w rodzinie brunatny nieuku
        decydujące znaczenie dla programu niemieckich zbrojeń tuż przed wojną miały właśnie szwedzkie przedsiębiorstwa i poligony,
        oficerowie niemieccy byli stałymi gośćmi na manewrach w tym kraju,
        gigantyczne dostawy rudy, łożysk pozwoliły Niemcom podbić niemal całą Europę
        Szwedzi produkowali prawie 60% łożysk wykorzystywanych przez III Rzeszę!
        Szwedzi udostępnili w 1944 i 1945 roku III Rzeszy swoje bazy lotnicze
        a w 1941 roku pozwolili Niemcom nazistowskim na przetransportowanie do Finlandii dywizji piechoty z uzbrojeniem!
        wielu szwedów służyło w zbrodniczej 11 Ochotnicza Dywizji Grenadierów Pancernych SS „Nordland”
        taką neutralność nazywa się cichym sojuszem

        • 15 4

        • Hee (4)

          I dlatego dziś Szwedzi i Niemcy rządzą a ty jesteś dumnym biedakiem Europy .....taka roznica

          • 8 1

          • (3)

            Szwecja rządzi... raczej znika
            wystarczy wejść do sekcji demographics of sweden by się o tym przekonać
            z Niemcami wcale nie jest specjalnie lepiej
            zresztą nie sądziłem że w XXI wieku ktokolwiek poza ostatnimi zwierzętami w Polsce będzie uważał iż wymordowanie nawet do 10 mln Polaków przez Niemców to jakiś powód do poczucia lepszości przez tych drugich

            • 9 1

            • Polska też znika

              Mamy zdaje się, najniższy przyrost w Europie

              • 3 1

            • (1)

              tia a Polska zniknie pod naporem ukroli i innych wschodnich nacji
              We wrześniu wydamy 3 mld zł w tym celu.

              • 2 5

              • podziękuj POPiSowi i ich przybudówkom

                • 1 2

  • to dziwne, że wtedy było tak mało priv blachosmrodów (4)

    a tylu ludzi funkcjonowało w mieście

    • 7 23

    • (1)

      Nie było internetu, ludzie mieli czas na piechotę chodzić

      • 20 0

      • i w kolejkach stać

        kolejki to był niezły chat... .

        • 6 0

    • Zerknij na ceny i zarobki w tym czasie oraz dostępność aut, to przestanie cię to dziwić.

      • 6 0

    • nie było komórek

      wahadłowców kosmicznych, tv 4k itd. A wiesz, że przez długi czas w starożytnym Egipcie nie znali koła i też żyli? Może cofnijmy się do tych czasów - będzie tak super!

      • 5 5

  • Fajny artykuł, czy mozna prosic o pelna historie tego budynku Sjomaskyrkan jak bylo napisane na jego scianie? (2)

    • 16 2

    • Pełniej historii nie znam (1)

      ale w mojej rodzinie był wujek który budował ten budynek. Opowiadał moim rodzicom, że biegnie z niego tunel do zatoki, którym szwedzcy agenci - nurkowie dostawali się niepostrzeżenie za żelazną kurtynę.

      • 3 1

      • Słyszałem od nurka o jakimś tunelu przy bulwarze

        to pewnikiem ten sam

        • 1 0

  • (5)

    Ornung must sein. Jedyna rzecz z komuny, która mi się do dziś podoba.robiłeś zadyme, dostawales po ryju, w imię prawa. A nie, prawa czlowieka, helsinska i tym podobne bzdury. Dziś klapsa, nie można dać dziecku, ja dostalem parę razy od Taty i wiedziałem, ze nie wolno pewnych rzeczy robić. Jakoś mnie to nie skrzywilo psychicznie. ...

    • 58 25

    • Co to jest ornung

      Znam podobne Ordnung może o to cbodzi

      • 3 3

    • "Jakoś mnie to nie skrzywilo psychicznie"

      Szczerze? Mam wątpliwości.

      • 11 15

    • (1)

      Tatuś sbek pewnie.

      • 3 11

      • Syn z młodzieży wszechpolskiej

        • 2 9

    • Za mało cię ojciec lał, bo nie dotarło, że dziecko nie powinno dostawać nawet klapsa.

      • 1 3

  • No i dobrze. (3)

    Funkcjonariusz nagrode powinien dostac.
    Zapytal sie czy dozwolone to i dostal odpowiedz :) Mysle, ze klarowna.

    • 20 18

    • hehe prostak (2)

      • 4 4

      • (1)

        W sensie, ze się przedstawiłeś?

        • 5 1

        • w sensie, że się zeszczałeś tuż przy kredensie...

          • 0 2

  • (2)

    Piekne czasy. Pala przez grzbiet. Dzisiaj jakies prawa czlowieka, sądy, niepotrzebne koszty i strata czasu. Na chuligana najlepsza jest szturmowa pała

    • 50 11

    • (1)

      Podnieciłeś się Ormowcu ? Do pisowskiej milicji siezgłoś

      • 8 11

      • A ty z tych proszę mnie nie dotykać, wszystko nagrywam i ala pomocy? Miękki flet...

        • 9 2

  • (2)

    Niemiecka okupacja w Gdyni? Mnie się zawsze wydawało, że to była aneksja, tereny te zostały włączone do Rzeszy i obowiązywało tu narodowosocjalistyczne prawo, z prawnego punktu widzenia nie mające niczego wspólnego z okupacją.

    Generalna Gubernia, Warszawa. Tam była okupacja w dosłownym znaczeniu tego słowa.

    • 16 8

    • To się mylisz (1)

      Bo w Gdyni tak samo katowali i mordowali Polaków

      • 2 1

      • a co takich jak on to obchodzi...
        dla nich jak niemiec bąknął to jest to prawda objawiona

        • 4 3

  • Polacy to jednak tępawe są (2)

    • 3 15

    • a ty to co szkop?

      • 5 0

    • za takie coś

      jest paragraf

      • 0 1

  • (5)

    W Polsce nigdy się nie mówi o pracy zachodnich służb. Ludzie z Danii, Szwecji tłumnie odwiedzali wybrzeże za komuny i wielu z nich było agentami oczywiście. Nie bądźmy dziećmi. Różnica polega na tym ze ani dania ani szwecja nie otwierają „teczek” z okresu zimnej wojny. Jestem wrogiem ruchów postkomunistycznych w Polsce i wszystkich którzy cholubia i popierają i wybielają byłych SBków (PO) ale prawda jest taka ze Szwedzi i Duńczycy robią z siebie aniołków a w rzeczywistości wielu z tych co przyjeżdżali na wakacje brało ciężka forsę za prace szpiegowska na terenie polski. We współpracy z Amerykanami. Robili to dla czystej kasy.

    • 21 5

    • A polscy agenci racują miskę ziemniaków i schabowe

      • 0 6

    • 100/100

      • 2 0

    • czyli Piotrowicz z PISU? (1)

      • 5 6

      • nie, nie Piotrowicz, ale twój ojciec - UBek

        • 3 3

    • Dokladnie. Ale Rosjanie takze tak postepowali.

      Poznalem kiedys kilka faktow i wiem ze chyba zaden kraj na swiecie nie obywa sie bez sluzb szpiegowskich.

      • 1 1

1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Sprawdź się

Sprawdź się

Gdzie w Gdańsku znajduje się Bastion Strzelecki i Bastion Jerozolimski?

 

Najczęściej czytane