Wystawa „... A to Polska właśnie...” historia, pejzaż, ludzie, nastroje
Sztuka polska XX wieku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie
Jesienią ubiegłego roku Muzeum Narodowe w Krakowie otworzyło nową stałą wystawę – Galerię Sztuki Polskiej XX wieku. Nowy jest układ przestrzenny ekspozycji, nowa aranżacja i rzecz chyba najistotniejsza – nowatorskie ujęcie prezentacji sztuki ubiegłego stulecia, objawiające się odejściem od klasycznego, chronologicznego wykładu historii sztuki na rzecz zaakcentowania wybranych kilkunastu reprezentatywnych dla tego okresu problemów, zjawisk i indywidualności. Wątki te przedstawione są jednakże ze specyficznej perspektywy Krakowa, miasta obdarzonego niezwykłym genius loci, wciąż aspirującego do roli stolicy kulturalnej Polski, a nade wszystko ważnego i żywego ośrodka sztuki.
Wystawa „... A to Polska właśnie...” przygotowana specjalnie dla Muzeum Narodowego w Gdańsku jako jedno z najważniejszych wydarzeń towarzyszących XI edycji Festiwalu Gwiazd odbywającego się w tym mieście po raz pierwszy, stanowi swoiste pendant do krakowskiej Galerii. Idea ekspozycji skonstruowana została wokół tytułowego cytatu z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego (1901), traktowanego raczej jako inspiracja do poszukiwania odpowiedzi na wciąż aktualne pytanie Panny Młodej ze słynnego dramatu – o Polskę, wówczas jeszcze wymazaną przez zaborców z mapy Europy. Gdzież Ona jest? Jaka jest? Kim jesteśmy? Skąd przychodzimy i dokąd zmierzamy? Jak te i inne problemy postrzegały kolejne pokolenia artystów burzliwego wieku dwudziestego?
Na wystawę składają się wybrane, emblematyczne wręcz dzieła z bogatej kolekcji przechowywanej w MNK, które, prezentując obraz sztuki polskiej XX wieku, ilustrują jednocześnie myśl przewodnią Festiwalu, poświęconą przemianom wolnościowym w Polsce.
Wymownym entrée do wystawy jest obraz Jana Matejki „Polonia – rok 1863”, przedstawiający zakuwanie w kajdany personifikacji Polski. Dzieło to będące symboliczną ilustracją załamania nadziei Polaków na odzyskanie niepodległości po upadku powstania styczniowego stanowi istotny punkt odniesienia dla idei całości pokazu, który wprowadza nas w problematykę wystawy.
Zasadniczymi akcentami scenariusza są wydarzenia wielkiej historii: odzyskanie niepodległości w roku 1918, traumatyczne doświadczenia hitlerowskiej okupacji, szara rzeczywistość lat PRL-u, wybuch „Solidarności”, gorycz stanu wojennego i kolejne nadzieje, jakie przyniosła ostatnia dekada ubiegłego wieku. Czym jednakże byłaby pamięć o tak nakreślonej historii bez spojrzenia na zwykłych ludzi, pejzaż w który wrośli, na sztukę którą niejednokrotnie wbrew jej wyrokom tworzono w tym kraju nad Wisłą? Są też wreszcie próby zdobycia odpowiedzi na fundamentalne wręcz pytania o sens sztuki z przydomkiem będącym wyróżnikiem narodowym – „polska”, czyli jaka?
Tadeusz Kantor (1915-1990), jeden z najwybitniejszych polskich artystów XX wieku, wyznał kilka lat przed śmiercią:
„Ja nie muszę mieć programu narodowego, ponieważ jestem urodzony w Polsce. Jestem związany z tym krajem, z tym Krakowem, z tym Wielopolem, z tymi rzekami, z tą łąką, z tymi pagórkami a nie innymi, i z takim niebem. To jest narodowość dla mnie. O ile w Polsce mi odmawiano tego poczucia narodowości, (bo mi go odmawiano: że jestem kosmopolita), to wszystkie opinie zagraniczne (...) uważają mnie za szalenie narodowego. Ale zrozumiałego. (...) Ja jestem szalenie narodowy i nawet szalenie – że tak powiem – prowincjonalny.”,/i>
Więc zapytajmy raz jeszcze słowami Panny Młodej z „Wesela”:
A kaz tyz ta Polska, a kaz ta"
Pon wiedzą?
Marek Świca
W czasie trwania Festiwalu Gwiazd tzn. od 1 do 5 lipca jako bilet wstępu na wystawę będzie obowiązywać cegiełka w cenie 10 i 2 zł. Dochód ze sprzedaży cegiełek wesprze działalność Fundacji Ewy Błaszczyk „Akogo?”
kuratorzy: Iwona Ziętkiewicz (MNG), Anna Budzałek, Wacława Milewska (MNK)
organizatorzy: Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Narodowe w Gdańsku
Wystawa przygotowana w ramach programu XI Festiwalu Gwiazd
