Zapraszamy na wystawę "Braque, Kandinsky, Chagall. Pokaz daru artystów francuskich", która będzie eksponowana w dniach 21.09.2012 - 04.11.2012 w Oddziale Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.
Termin wernisażu: 20.09.2012.
Wystawa czynna do 4 listopada.
Godziny otwarcia (od 1 października):
wtorek - piątek: 9:00-16:00
sobota, niedziela: 10:00-17:00
Do 30 września:
wtorek - niedziela: 10:00-17:00
Prezentacja tzw. "depozytu francuskiego", czyli prac współczesnych artystów francuskich, które w latach 60-tych XX wieku trafiły do jednej ze szkół podstawowych w Gdańsku jako dar. Kolekcja liczy 30 prac - 27 prac graficznych i rysunkowych oraz 3 prace malarskie (Pino della Selva). Wśród prac graficznych i rysunkowych są takie nazwiska jak: Georges Braque, Marc Chagall, Hans Hartung, Wassily Kandinsky czy Ossip Zadkin.
Magdalena Olszewska za: K. Fabijańska-Przybytko, "Artyści francuscy dzieciom polskim", Gdańsk 1991.: W roku 1950 w Paryżu z inicjatywy francuskiego dziennikarza polskiego pochodzenia Henri de Korab-Kucharskiego zostało założone Stowarzyszenie Obrony Granic na Odrze i Nysie, stawiające sobie za cel prowadzenie we Francji działalności informacyjnej o Polsce i utrzymywanie z nią kontaktów. Członkami i sympatykami Stowarzyszenia byli wybitni intelektualiści, politycy, publicyści, działacze społeczni. Na przełomie lat 50. i 60. funkcję prezesa pełniła Alice Halicka - polska artystka, żona znanego polskiego malarza Louisa Marcoussisa związanego ze środowiskiem École de Paris. W Paryżu przyjaźniła się Guillaumem Apollinairem, z twórcami École de Paris, znała także Georgesa Braque'a, André Bretona, Maxa Ernsta i Jeana Arpa.
Historia daru artystów francuskich rozpoczęła się w momencie, gdy Stowarzyszenie postanowiło objąć patronatem jedną z gdańskich Szkół Tysiąclecia. Wybór padł na szkołę mającą powstać przy ulicy Wrzeszczańskiej, a patronat polegał także na finansowaniu kosztów jej budowy. W roku 1960 wmurowano akt erekcyjny pod budowę szkoły. Przedstawiciele Stowarzyszenia kilkakrotnie wizytowali przebieg prac i odwiedzali szkołę już po jej otwarciu w 1961 roku. Podczas rozmów z uczniami pytano o życzenia dzieci oraz potrzeby placówki. Dzieci prosiły o widokówki z Paryża. To wówczas narodził się pomysł utworzenia w szkole galerii sztuki współczesnej. Jeszcze w 1961 roku Zarząd Stowarzyszenia zwrócił się z apelem do artystów francuskich o przekazywanie swoich prac na ten cel. Udział w zbiórce zadeklarowało około stu twórców, między innymi Pablo Picasso i Georges Braque.
Wiosną 1962 roku przyszły paczki z Paryża. Zamiast pocztówek - ku ogromnemu zdumieniu uczniów, nauczycieli, a później całego Gdańska - szkoła dostała w dwóch kolejnych przesyłkach prace graficzne, malarskie i rysunkowe słynnych malarzy tworzących we Francji. W czerwcu tego samego roku w szkole otwarto wystawę, później prace przekazano w depozyt do Muzeum Pomorskiego (obecnie Muzeum Narodowe w Gdańsku), gdzie znajdują się do dziś. W ten sposób szkoła weszła w posiadanie kolekcji o wysokiej randze artystycznej, a ponieważ ogłoszona w Paryżu akcja trwała nadal, można się było spodziewać następnych cennych darów. Dlaczego nigdy nie nadeszły?
Otóż na łamach ówczesnej prasy rozgorzała dyskusja dotycząca zasadności przekazania kolekcji w depozyt. Odezwały się głosy za i przeciw: z jednej strony optujące za wybudowaniem specjalnej galerii dla szkoły i oskarżające ówczesne władze o niewdzięczność wobec ofiarodawców francuskich, z drugiej zaś podkreślające ogromną rangę kolekcji i potrzebę umieszczenia jej w zbiorach muzeum, należących przecież niejako do społeczeństwa i z założenia mających za zadanie chronić i udostępniać dziedzictwo kultury. Później zaś ukazała się w prasie cała seria wypowiedzi obelżywych wobec artystów francuskich, określających ich prace jako "wytwory zdeprawowanych twórców". Wiele napastliwych listów czytelników, publikowanych przez ogólnopolski tygodnik "Świat", przedrukowała prasa francuska, traktując je jako wyraz stanowiska redakcji. Do Polski nie nadeszła już ani jedna ze stu zapowiedzianych prac.
Marc Chagall
Spadkobiercą dawnej gdańskiej Szkoły Podstawowej nr 64, mieszczącej się przy ulicy Wrzeszczańskiej, jest dziś Gimnazjum nr 12 im. Marii Skłodowskiej-Curie, zaś Muzeum Narodowe w Gdańsku jest depozytariuszem tej niewielkiej, ale niezwykłej wartości kolekcji. Zawiera ona prace artystów awangardowych o międzynarodowej sławie, których twórczość nie tylko wywarła decydujący wpływ na sztukę XX wieku, ale i w radykalny sposób zmieniła bieg jej dziejów. Znalazły się w niej prace wybitnych twórców, takich jak: W kolekcji liczącej 30 prac reprezentowani są zarówno artyści, którzy od początku zeszłego stulecia należeli do pionierów i współtwórców rewolucyjnego przełomu w sztuce, jak i ich następcy - inspiratorzy abstrakcji informel, nurtu sztuki o światowym znaczeniu, którego szczytowy okres przypadał na lata 50. Punktem zwrotnym w sztuce XX wieku był kubizm.
Poszukiwania Picassa i Braque'a doprowadziły do odrzucenia obowiązującej od renesansu perspektywy linearnej i skonstruowania nowej przestrzeni kubistycznej. Przestrzeń taka pozwala ukazać na płaszczyźnie obrazu wszystkie aspekty przedmiotu, który dzięki rozbiciu jego bryły na części elementarne ujawnia swoją strukturę. Przestaje też istnieć granica między przedmiotem a tłem, co powoduje niejednokrotnie niemal całkowite zatarcie formy przedmiotu; działania te zdążają już w kierunku rozwiązań abstrakcyjnych. W ten sposób odkryty został nowy obszar dla wyobraźni malarskiej. Poszukiwania takie widoczne są w gdańskiej kolekcji.
Georges Braque
Twórczość Georgesa Braque'a reprezentuje martwa natura wykonana w technice barwnej litografii, dedykowana polskim dzieciom, pochodząca z ostatniego okresu twórczości artysty. Łączy prostotę formy z wyrafinowaną gamą kolorystyczną. W zbiorze znalazła się także dynamiczna, kolorowa litografia Jacquesa Villona, współtwórcy kubizmu analitycznego. Głównym inspiratorem i teoretykiem sztuki abstrakcyjnej był Wassily Kandinsky, twórca pierwszych akwarel abstrakcyjnych, powstałych już w roku 1910. W zbiorze są jego dwie kompozycje. Rysunek tuszem z 1929 roku pochodzi z fazy"architekturalnej", powstał zapewne pod wpływem konstruktywizmu i suprematyzmu rosyjskiego, w czasie współpracy z weimarskim Bauhausem. Abstrakcyjny gwasz Kompozycja barwna z 1935 roku pochodzi z ostatniego okresu twórczości artysty, nazwanego wielką syntezą paryską W pracy tej formy geometryczne łączą się z organicznymi, a emocje z intelektem.
Artystą niezależnym, mimo niewątpliwie bliskich relacji z awangardą paryską początku ubiegłego wieku, był Marc Chagall - twórca współczesnego nurtu sztuki fantastyczno-symbolicznej, zapowiadającej dwudziestowieczny surrealizm. W kolekcji znajdują się dwie barwne grafiki - poetycka scena rodzajowa Przed wiejską chatą oraz jedna ze znanych graficznych Kompozycji z zegarem. Prace artystów, takich jak: Maurice Brianchon, Alice Halicka, Jules Cavaillé, Leopold Survage, Marcel Gromaire i Ossip Zadkine oscylują wokół tendencji pokrewnych tradycjom impresjonizmu, ekspresjonizmu czy kubizmu. Jednakże decydujący głos w sztuce połowy XX wieku miały nurty abstrakcyjne, dzielące się na dwie podstawowe, przeciwstawne sobie odmiany: abstrakcję geometryczną (zimną) i ekspresyjną (gorącą). Ekspresjonizm abstrakcyjny (informel) oprócz z doświadczeń dadaistów, surrealistów i ekspresjonistów korzystał także z kaligrafii Wschodu - inspiracje te w zbiorze reprezentują prace Hansa Hartunga i Pierre'a Soulagesa. Wśród odmian abstrakcji gorącej od początku istniała także abstrakcja aluzyjna oparta na przeżyciu natury i bardziej czytelnych skojarzeniach przedmiotowych. W tym nurcie mieszczą się następni artyści reprezentowani w kolekcji: Maurice Estève, Gustave Singier, Maria Elena Veira da Silva, Pierre Dmitrienko, Pino della Selva.
Kurator: Magdalena Olszewska
Patronat honorowy:
Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego
Monika Tarnowska, Konsulat Honorowy Francji
