Kim tak naprawdę jest były szef Jukosu - Michaił Borysowicz Chodorkowski? Idealistycznie myślącym socjalistą? Kapitalistą, próbującym prowadzić niezależną politykę? A może zwykłym przestępcą? Film dokumentalny w reżyserii Cyrila Tuschiego jest próbą obiektywnego i prawdziwego spojrzenia na kontrowersyjnego rosyjskiego przedsiębiorcę, wzbudzającego międzynarodowe zainteresowanie, choć od wielu lat przebywającego w więzieniu. "Nie chciałem robić z Chodorkowskiego ani diabła, ani tym bardziej świętego. Starałem się po prostu przedstawić zróżnicowany obraz tego człowieka" - tłumaczy reżyser. "Chodorkowski" przedstawia wnikliwy i prawdziwy portret byłego rosyjskiego oligarchy w oparciu o rozmowy z jego dawnymi współpracownikami, rodziną (matką i synem) i politykami, zarówno rosyjskimi, jak i zachodnimi (w tym m.in. z byłym szefem niemieckiej dyplomacji - Joschką Fischerem). W filmie wykorzystano również liczne relacje mediów oraz listy, które reżyser filmu otrzymał od przebywającego w więzieniu Chodorkowskiego. Pojawia się tu także unikalny, kilkuminutowy wywiad z Chodorkowskim, w trakcie którego odpowiada on na pytania na sali sądowej zza szyby. "Byliśmy zaskoczeni, że sędzia zgodził się na taką rozmowę. Być może dlatego, że nie dostał żadnych instrukcji w tej sprawie" - przyznał reżyser.
Dokument Tuschiego jest fascynującym obrazem fikcji, jaką jest kapitalistyczna Rosja. Na przykładzie losów Chodorkowskiego reżyser pokazuje, że kontrola gospodarki przez państwo wcale się nie zmniejszyła. Po prostu teraz do sterowania nią wykorzystywane są mechanizmy kapitalizmu. W tym celu konieczne było stworzeni klasy posiadaczy. Tak narodzili się oligarchowie. I choć żyją w niewyobrażalnym luksusie, wydając na własne fanaberie miliardy dolarów, to w rzeczywistości są nikim więcej jak tylko zarządcami. Chodorkowski był jednym z tych, którzy pomogli stworzyć ten system. Potem jednak zdradził go i zaczął zachowywać się jak prawdziwy kapitalista.
Reż: Cyril Tuschi/Niemcy/2011/111min
Wybrane festiwale i nagrody:
2011 - 8. festiwal Planete Doc (konkurs główny Millennium Award i konkurs Amnesty International);
International Documentary Film Prize na DOK. fest w Monachium; MFF Berlinale
