Muzeum Narodowe w Gdańsku, Oddział Etnografii - Spichlerz Opacki z okazji Świat Bożego Narodzenia przygotowało wystawę "Choinki, podłaźniczki, sady, czyli historia wigilijnego drzewka", którą można oglądać do 29 stycznia 2012.
Wystawa czynna od 03 grudnia 2011 r. do 29 stycznia 2012 r.
Choinka to niezwykle charakterystyczna dekoracja naszych domów w okresie świąt bożonarodzeniowych, która tak głęboko wrosła w nasze serca, że dzisiaj niewiele już osób uświadamia sobie, iż w Polsce mamy z nią do czynienia zaledwie od końca XVIII wieku. Tradycja ustawiania i dekorowania w domu zielonych gałęzi i drzewek z okazji świąt jest uniwersalna i występuje zapewne w całym "starym świecie". Pierwsza wzmianka o świątecznych drzewkach pochodzi z 1419 roku i opisuje udekorowaną jabłkami, piernikami i orzechami choinkę, która podarowana została szpitalowi Św. Ducha przez cech piekarzy we Fryburgu. Jej wizerunek natomiast po raz pierwszy pojawił się na miedziorycie Lucasa Cranacha Starszego w 1509 roku. Powszechnie przyjęło się, iż na ziemie polskie dekoracja ta dotarła w końcu XVIII wieku. Jednak znawca i miłośnik Gdańska Andrzej Januszajtis odnalazł dokumenty odnotowujące, iż w tym otwartym na świat, wielonarodowościowym mieście ozdobienie bożonarodzeniowej choinki miało miejsce już w 1698 roku.
Nim jednak dotarł i upowszechnił się w naszym kraju ten niemiecki zwyczaj, my również posiadaliśmy własne tradycje w zakresie bożonarodzeniowych dekoracji. Powszechnym aż do początku XX w. (zarówno w chłopskich izbach, jak i szlacheckich i mieszczańskich salonach) było ustawianie snopów niemłóconego zboża, czasem dodatkowo ozdobionych jabłkami i orzechami, zapewniających domowi symboliczny dostatek chleba. Obrazy święte i odrzwia ozdabiano gałęziami igliwia, a w Polsce południowej i wschodniej do stragarza mocowano czubkiem ku dołowi niewielkie świerkowe lub sosnowe drzewko zwane zależnie od regionu podłaźnikiem, jutką, wiechą, gajem lub sadem.
Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku na wystawie "Choinki, podłaźniczki, sady, czyli historia wigilijnego drzewka" prezentuje wszystkim wielbicielom bożonarodzeniowych tradycji zmiany zachodzące na przestrzeni lat w wyglądzie naszych choinek. Wystawa ukazuje regionalne różnice w przystroju wigilijnego drzewka, stąd prócz choinki ludowej z Kaszub znajdziemy również łowicką, krakowską, podlaską. Zobaczyć można także przybrania choinek z domów mieszczańskich i szlacheckich. Akcentowane są również najnowsze upodobania Polaków, kształtowane z jednej strony przez wielkopowierzchniowe markety, z drugiej zaś przez uznanych trójmiejskich florystów.
Wystawie towarzyszy szeroka oferta edukacyjna dla grup szkolnych w postaci: lekcji, prezentacji multimedialnych, filmów oraz warsztatów plastycznych poświęconych nauce wykonywania ozdób choinkowych z opłatka, bibuły i słomy.
Wystawa ze zbiorów Muzeum w Koszalinie i Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku
Autorka wystawy: Iwona Świętosławska