Dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, dr Karol Nawrocki oraz Dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku, prof. Mirosław Golon, zapraszają do wzięcia udziału w trzydniowej Międzynarodowej Konferencji Naukowej Dąbrowszczacy w trzech odsłonach: wojna domowa, II wojna światowa, PRL, która odbędzie się w dniach 26, 27 i 28 czerwca br. w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Weźmie w niej udział ponad trzydziestu pracowników naukowych, w tym z Hiszpanii i Rosji.
Kim byli Dąbrowszczacy? Pytanie to w kontekście ustawy dekomunizacyjnej wydaje się bardzo zasadne. Zapraszamy do dyskusji nad tym zagadnieniem. Chcemy pokazać wojnę domową w Hiszpanii w szerokim kontekście, nie uciekając od tematów trudnych, skupiając się jednak przede wszystkim na udziale w niej Polaków. Chcemy porozmawiać o tym, jak przebiegało werbowanie do Brygad Międzynarodowych, jaki wpływ miała na to komunistyczna propaganda oraz o tym, skąd wywodzili się polscy ochotnicy.
Historia dąbrowszczaków to jednak nie tylko lata 1936‒1939 ‒ ich dalsze losy także są niezwykle ważne. W czasie konferencji zostaną zaprezentowane kwestie związane z internowaniem byłych ochotników we Francji, ich udziałem w II wojnie światowej, a także ich wkładem w budowę nowej, komunistycznej rzeczywistości powojennej Polski. Wokół tych i wielu innych zagadnień przez lata narosło sporo mitów, niejasności i przemilczeń. Zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w obradach oraz dyskusji.
Program konferencji:
26 czerwca
9.00-9.30 Otwarcie konferencji, powitanie zgromadzonych gości - przedstawiciele Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku oraz Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
I. Wojna domowa w Hiszpanii - aspekty międzynarodowe
9.30-9.50 dr Pablo de la Fuente de Pablo (Katolicki Uniwersytet Lubelski) - Droga do wojny. II republika hiszpańska 1931-1936 (referat w języku angielskim)
9.50-10.10 prof. Adam Wielomski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) - Heterogeniczność obozu narodowego
10.10-10.30 dr hab. Tadeusz Miłkowski (Uniwersytet Warszawski) - Frankistowskie prześladowanie kleru i polityków katolickich podczas wojny domowej i bezpośrednio po niej na tle prześladowań religijnych tego okresu
10.30-10.50 dr Bartosz Kaczorowski (Uniwersytet Łódzki) - "Przyjazna, ale podejrzliwa". Portugalia Antónia de Oliveiry Salazara wobec Hiszpanii narodowej w latach 1936-1939
10.50-11.30 - dyskusja
11.30-12.00 - przerwa kawowa
II. Organizacja Brygad Międzynarodowych cz.1
12.00-12.20 dr Mariusz Krzysztofiński (OBBH IPN Rzeszów) - Front ludowy jako nowa metoda działania Kominternu
12.20-12.40 dr hab. Paweł Skibiński (Uniwersytet Warszawski) - Brygady Międzynarodowe i ich znaczenie na tle hiszpańskiej wojny domowej
12.40-13.00 Mikołaj Kwiatkowski (Uniwersytet Warszawski/Archiwum Archidiecezji Warszawskiej) - Prozopografia środowiska dąbrowszczaków w świetle akt AAN
13.00-13.30 - dyskusja
13.30 - 14.30 - przerwa obiadowa
III. Organizacja Brygad Międzynarodowych cz. 2
14.30-14.50 dr Paweł Libera (BBH IPN) - Funkcjonariusze Komunistycznej Partii Polski w Hiszpanii
14.50-15.10 Anna Kanarska (Instytut Słowianoznawstwa Rosyjskiej Akademii Nauk) - Sytuacja w międzynarodowych oddziałach armii republikańskiej w świetle doniesień kierowanych do Moskwy przez polskich interbrygadzistów (referat w języku rosyjskim)
15.10-15.30 Magdalena Gibiec (Uniwersytet Wrocławski) - Ukraińscy ochotnicy w szeregach dąbrowszczaków - Kompania im. Tarasa Szewczenki w świetle dotychczasowych badań
15.30-15.50 dr hab. Dariusz Jeziorny (Uniwersytet Łódzki) - Hiszpańska wojna domowa widziana oczami brytyjskich ochotników (1936-1939)
15.50-16.10 - dyskusja
16.10-16.30 - przerwa kawowa
IV. Wojna domowa w Hiszpanii w prasie i publicystyce
16.30-16.50 Dawid Zagził (Delegatura IPN Olsztyn) - Polskojęzyczna prasa Brygad Międzynarodowych. Wybrane aspekty
16.50-17.10 dr hab. Grzegorz Berendt (Muzeum II Wojny Światowej/Uniwersytet Gdański) - Żydowscy narodowcy o rodakach w brygadach międzynarodowych na łamach pisma "Hajnt" (1936-1939)
17.10-17.30 dr hab. Karol Sacewicz (Delegatura IPN Olsztyn) - Wojna domowa w Hiszpanii i działalność Brygad Międzynarodowych w świetle publicystyki antykomunistycznej w II RP
17.30-17.50 dr Maciej Korkuć (OBUWiM IPN Kraków) - Oblicze polityczne XIII Brygady Międzynarodowej im. Jarosława Dąbrowskiego w świetle pisma "Dąbrowszczak"
17.50-18.30 - dyskusja i zamknięcie pierwszego dnia konferencji
27 czerwca
V. II Rzeczpospolita a wojna domowa w Hiszpanii
9.00-9.20 dr Jan Stanisław Ciechanowski (Wydział Artes Liberales Uniwersytet Warszawski) - Władze Rzeczypospolitej Polskiej wobec hiszpańskiej wojny domowej (1936-1939) i udziału w niej dąbrowszczaków
9.20-9.40 dr hab. Robert Majzner (Akademia Jana Długosza w Częstochowie) - Wojna domowa w Hiszpanii a bezpieczeństwo Rzeczypospolitej w analizach Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego
9.40-10.00 Wojciech Grott (Muzeum II Wojny Światowej) - Obraz hiszpańskiej wojny domowej w przedwojennej prasie pomorskiej
10.00-10.20 Maciej Żuczkowski (BBH IPN) - Polska Partia Socjalistyczna a wojna domowa w Hiszpanii
10.20-11.00 dyskusja
11.00-11.30 - przerwa kawowa
VI. Polscy ochotnicy po zakończeniu wojny domowej
11.30-11.50 dr Carles Braso Broggi (Otwarty Uniwersytet Katalonii), dr Olga Glondys (Uniwersytet Autonomiczny w Barcelonie) - Polscy interbrygadziści i koniec wojny domowej w Hiszpanii w świetle relacji dr. Samuela Flato (referat w języku angielskim)
11.50-12.10 dr Aneta Nisiobęcka (Archiwum IPN) - Francja wobec problemu uchodźców hiszpańskich w latach 1938 - 1940 r. (referat na podstawie materiałów z archiwów departamentalnych Francji)
12.10-12.30 dr hab. Janusz Wróbel (OBBH IPN Łódź) - Dąbrowszczacy w Chinach 1939-1945
12.30-12.50 prof. Mikołaj Iwanow (Uniwersytet Opolski) - Bolesław Mołojec - zaufany człowiek Stalina?
12.50-13.30 - dyskusja
13.30 - 14.30 - przerwa obiadowa
VII. Dąbrowszczacy w Polsce Ludowej.
Cz. 1. W służbie partii i bezpieki
14.30-14.50 dr hab. Mirosław Szumiło (BBH IPN/Uniwersytet im. Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie) - Dąbrowszczacy w elicie PPR i PZPR
14.50-15.10 dr Daniel Czerwiński (OBBH IPN Gdańsk) - Dąbrowszczacy w aparacie bezpieczeństwa Polski Ludowej. Próba wstępnego ujęcia zjawiska
15.10-15.30 prof. Mirosław Golon (IPN Gdańsk/Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu) - Henryk Toruńczyk (1906-1966): komunista, dąbrowszczak, funkcjonariusz. Zarys biografii z lat 1944-1950. W komunistycznych organach bezpieczeństwa, w partii i administracji Polski Ludowej
15.30-15.50 dr Witold Bagieński (Archiwum IPN) - Wacław Komar - jeden z liderów środowiska dąbrowszczaków
15.50-16.20 - dyskusja
16.20 - 17.00 - przerwa kawowa
17.00-19.00 VIII. Panel dyskusyjny "Miejsce dąbrowszczaków w historii Polski"
- prowadzenie: prof. Mirosław Golon
- udział: dr Jan S. Ciechanowski, dr Maciej Korkuć
28 czerwca
IX. Dąbrowszczacy w Polsce Ludowej
Cz. 2 Studia przypadku
9.00-9.20 1. Paweł Sztama (BBH IPN/Uniwersytet im. Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie) - Dąbrowszczak w Głównym Zarządzie Informacji Wojska Polskiego - płk Jan Rutkowski
9.20-9.40 Grzegorz Wołk (BBH IPN) - "Dobry" komunista wart upamiętnienia? Przypadek Mieczysława Broniatowskiego
9.40-10.00 Bartosz Kapuściak (OBBH IPN Katowice) - Michał Bron - oficer wywiadu wojskowego rozpracowywany przez kontrwywiad Sił Zbrojnych PRL
10.00-10.20 dr hab. Jacek Romanek (OBBH IPN Lublin) - Bolesław Maślankiewicz i Ignacy Borkowski - dwaj komendanci wojewódzcy MO w Lublinie o "dąbrowszczackich korzeniach"
10.20-10.40 dr Robert Spałek (OBBH IPN Warszawa) - Kilanowicz-Korczyński-Komar - więźniowie Bieruta
10.40-11.00 dyskusja
11.00-11.30 - przerwa
X. Dąbrowszczacy w historiografii, literaturze i muzeum
11.30-11.50 dr hab. Monika Bednarczuk (Uniwersytet w Bochum) - Pisanie siebie, pisanie Hiszpanii: O potędze ideologii i potrzebie identyfikacji grupowej w poezji i wspomnieniach interbrygadzistów
11.50-12.10 Marcin Kłodziński (Muzeum II Wojny Światowej) - Legenda osierocona. Początki tworzenia mitu dąbrowszczaków w tzw. Polsce Ludowej
12.10-12.30 dr hab. Tadeusz Rutkowski (Uniwersytet Warszawski) - Dąbrowszczacy w historiografii PRL
12.30-12.50 dr Daniel Koreś (Archiwum Wojskowe w Oleśnicy/OBEN IPN Wrocław) - Dąbrowszczacy i wojna domowa w Hiszpanii z perspektywy publikacji Lecha Wyszczelskiego
12.50-13.10 dr Marek Szymaniak (Muzeum II Wojny Światowej) - Obraz wojny domowej w Hiszpanii na wystawie głównej Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
13.10-13.30 dyskusja i zamknięcie konferencji
