Dlaczego? kursy kulturalne dla dorosłych | Sztuka o konflikcie

Od literatury po muzykę, od malarstwa po film twórcy od wieków próbują uchwycić napięcia między nami a obcymi, momenty oporu i protestu, a także ciemne doświadczenia zniewolenia, traumy czy propagandy. Podczas wykładów skupimy się na tym, jak kultura reaguje na zjawiska społeczne, migracje, opresję i wyobrażenia o przyszłości.

Tematy i terminy
LITERATURA: 30.09
Tytuł: Obcość jako lustro. Jak literatura opowiada o agresji i lęku przed innym/ Magdalena Parys 
Od tragedii antycznych po współczesność obraz obcego w opowieściach zawsze był odbiciem naszych lęków, uprzedzeń i nadziei. Dlaczego INNY tak często staje się katalizatorem przemocy, wykluczenia, ale też przemiany? Podczas wykładu przyjrzymy się temu, jak literatura potrafi odsłaniać mechanizmy agresji i strachu wobec INNEGO oraz jak pokazuje, co te reakcje mówią o nas samych. Zastanowimy się także, czy słowa i historie mogą pomóc nam rozpoznać własne granice i lęki i otworzyć przestrzeń do ich przepracowania.

MUZYKA: 7.10
Tytuł: Playlista dla "obcych": Psychologia muzyki, marginalizacja społeczna i agresja wobec innych/ Jakub Ryszard Matyja 
Porozmawiamy o warstwie tekstowej muzyki popularnej, pomyśle "muzyki jako kleju społecznego", który skonfrontujemy z problemem tak zwanego "otheringu" (procesu społecznego polegającego na wykluczeniu i społecznej marginalizacji innych, np. z powodu płci lub pochodzenia).

SZTUKI WIZUALNE: 14.10
Tytuł: Sztuka protestu jak artyści zmieniają bieg rzeczy / dr Marta Wróblewska 
Fobie, niesprawiedliwość społeczna, obrona równości i wolności to stałe tematy pozostające w orbicie zainteresowań sztuki zaangażowanej. Jej uprawianie wymaga od artystów pogłębionej empatii, nieustraszoności, determinacji. Zabierając głos i wyrażając sprzeciw za pomocą sztuki, wielu z nich ma wpływ na kształtowanie otaczającej nas rzeczywistości, wychodząc poza krzywdzące paradygmaty i ograniczające schematy.

MUZYKA: 21.10
Tytuł: Muzyka jako protest i obrona przed poczuciem niepewności / Jakub Ryszard Matyja 
Zajmiemy się rolą, jaką odgrywa muzyka w kontekście formowania się ruchów społecznych i obronie przeciwko niepewności co do przyszłości.

SZTUKI WIZULANE: 28.10
Tytuł: Wyzwolić się z traumy o krytycyzmie, dekolonializmie oraz zaangażowaniu w sztuce i muzeach / dr Marta Wróblewska 
Zarówno sztuka wypływająca z osobistych doświadczeń indywidualnych artystów, jak i szersze narracje prowadzone przez instytucje kultury za pomocą wystaw, często wyrastają z rozmaitych traum, spośród których wiele jest rezultatem ograniczenia wolności lub wręcz zniewolenia pewnych grup społecznych czy etnicznych. Sztuka krytyczna, praktyki dekolonizacyjne czy strategie nowej muzeologii oferują narzędzia służące ich przepracowaniu.

LITERATURA: 4.11
Tytuł: Pamięć i trauma. Jak zmieniają nas historie, które w sobie nosimy / Magdalena Parys
Przeżyta trauma pozostaje w nas na zawsze. Powraca w pamięci, w języku i w opowieściach. To, co niewypowiedziane, domaga się formy, a sztuka i literatura obok gabinetu psychologa staje się jednym z najważniejszych miejsc, gdzie można spróbować je nazwać. Podczas wykładu zastanowimy się, jak historie naznaczone traumą wpływają na jednostki i wspólnotę, jak zmieniają nasz sposób opowiadania o przeszłości i o nas w teraźniejszości, jak kształtują obraz świata, w którym żyjemy.

FILM: 12.11
Tytuł: Uwięzieni w traumie, uwolnieni od traumy jak kino radzi sobie ze straumatyzowanymi bohaterami? / dr Marta Tymińska 
Trauma jest definiowana w psychologii jako doświadczenie graniczne, niszczące, ale też posiadające potencjał do odrodzenia się. Jest to też popularny temat w kinie, gdyż postacie straumatyzowane, to często też postacie nieprzewidywalne, zaskakujące, dynamizujące narrację. Podczas wykładu omówimy różne oblicza traumy w kinie oraz spojrzymy w kierunku kinematograficznych recept na to zniewolenie. 

SZTUKI WIZULANE: 18.11
Tytuł: Sztuka i instytucje kultury jako narzędzia soft power / dr Marta Wróblewska  
Sztuka jest polityczna. Dlatego stanowi tak atrakcyjne narzędzie do komunikacji treści i idei, pozostające w rękach artystów i instytucji kultury, lecz często sterowane przez politycznych decydentów. Gdzie kończy się polityka kulturalna, a zaczyna propaganda? Jaka jest rola sztuki i instytucji kultury w prowadzeniu tzw. miękkiej dyplomacji?

FILM: 25.11
Tytuł: Kinowa (anty)propaganda / dr Marta Tymińska   
Na propagandę w kinie spojrzymy z dwóch stron. Z jednej strony zobaczymy, jak historycznie kształtowały się techniki propagandowe, zwrócimy też uwagę na współczesne przykłady (np. copaganda w Stanach Zjednoczonych), a z drugiej przyjrzymy się, czy kino ma zdolność przeciwdziałania skutkom propagandy, chociażby za pomocą satyry, czy użycia odpowiednik technik kinematograficznych. Na ekranie zobaczymy zarówno fragmenty filmów historycznych, jak i nowych produkcji. 

MUZYKA: 2.12
Tytuł: Muzyka wojny kognitywnej: media społecznościowe, muzyka i propaganda / Jakub Ryszard Matyja  
Podyskutujemy o problematyce używania muzyki w mediach społecznościowych w celach propagandowych. 

LITERATURA: 9.12
Tytuł: Przyszłość, której się boimy. Literatura i projekt Cassandra jako system wczesnego ostrzegania/ Magdalena Parys 
Pisarze od dawna przewidują przyszłość, od wizji dystopijnych po polityczne scenariusze. Dziś jednak do literatury dołącza nauka: projekt Cassandra, prowadzony przez badaczy z Niemiec i Polski, zyskał międzynarodowe znaczenie, współpracując z europejskimi instytucjami i strukturami bezpieczeństwa. To narzędzie, które na podstawie tekstów literackich i badań społecznych tworzy prognozy zagrożeń i możliwych scenariuszy. Podczas wykładu prześledzimy, jak literatura i nauka mogą wspólnie przeciwdziałać konfliktom zbrojnym.

FILM: 16.12
Tytuł: Co to będzie? Kino jako narzędzie zmiany / dr Marta Tymińska 
Twórcy filmowi, szczególnie ci specjalizujący się w fikcjach spekulatywnych (science fiction, fantastyka bliskiego zasięgu, cyberpunk), chętnie prezentują nam pełne konfliktów, wojen i sporów wizje przyszłości. Przyjrzymy się im. Sięgniemy też jednak po bardziej optymistyczne wizje przyszłości, takie, w których konflikt nie tylko trwa, ale też próbujemy go jako ludzkośc rozwiązać. Poznamy nowy gatunek fantastyki naukowej, jakim jest solar punk, a także przeanalizujemy, czym różni się od powszechnie znanego w kinie postapo. 

PROWADZĄCY
FILM 
dr Marta Tymińska   Z wykształcenia psycholożka i kulturoznawczyni. W swojej pracy naukowej skupia się przede wszystkim na grach cyfrowych i ich kulturotwórczej roli. Szczególnie interesują ją nowe nurty w projektowaniu gier, takie jak gry przytulne (cozy games) czy gry dobroci (kindness games).
Prowadzi zajęcia na Uniwersytecie Gdańskim na stanowisku adiunkta w Zakładzie Produkcji Form Audiowizualnych. Oprócz tego prowadzi zajęcia filmowe dla Gdańskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Wcześniej, od 2009 roku, prowadziła zajęcia edukacyjne dla dzieci i młodzieży z zakresu kina w ramach Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej oraz Akademii Filmowej Multikina.

MUZYKA
Jakub Matyja filozof, kognitywista, muzykolog; zajmuje się psychologią i kognitywistyką muzyki, poznaniem ucieleśnionym, filozofią i psychologią wyobraźni

LITERATURA
Magdalena Parys   polska pisarka mieszkająca w Berlinie. Zadebiutowała w 2011 roku powieścią Tunel. W 2015 roku otrzymała Europejską Nagrodę Literacką za Magika, a rok później opublikowała Białą Rikę. W jej dorobku znajduje się także Książę drugi tom trylogii berlińskiej rozpoczętej Magikiem. W 2023 roku ukazało się nowe wydanie Białej Riki. Żeliwne ptaki, w przyszłym roku do księgarń trafi trzeci tom trylogii, Floren. Felietonistka Gazety Wyborczej. Jej książki przetłumaczono na kilkanaście języków.

HISTORIA SZTUKI 
dr Marta Wróblewska kuratorka, menedżerka kultury, krytyczka sztuki, adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej). Jej obszary badawcze obejmują nową muzeologię, dziedzictwo, tożsamość, pamięć, metodologie kuratorskie i spuścizny artystyczne

Projekt kursów kulturalnych powstał we współpracy z Centrum Kursów i Szkoleń Uniwersytetu Gdańskiego.

Treść tworzona na podstawie materiałów prasowych organizatora.