Bożonarodzeniowy wieczór. Mała Klara otrzymuje od wujka-czarodzieja drewnianego dziadka do orzechów. O północy, gdy wszyscy idą spać, zabawki w domu ożywiają. Pod dowództwem Dziadka do orzechów staczają bitwę z armią myszy. Dziadek, który w rzeczywistości okazuje się zaczarowanym Księciem, zabiera dziewczynkę w pełną przygód i tańca podróż.
Historii opartej na bajce Ernesta Teodora Amadeusza Hoffmanna, przeniesionej na scenę przez geniusza klasycznej choreografii, Mariusa Petipa, towarzyszy jedna z najbardziej urokliwych partytur w dziejach muzyki. Jej sekret tkwi w dwuwarstwowej kompozycji. Z jednej strony muzyka "Dziadka do orzechów" zdaje się być pogodna, momentami wręcz sielska i beztroska. Odmalowuje świat dziecięcych marzeń i magię bożonarodzeniowej nocy. Z drugiej, wrażliwy słuchacz usłyszy jednak coś więcej, głęboki smutek którym podszyty jest cały balet. Dzieło powstało w okresie szczególnym dla kompozytora. Opuszczony przez najbliższych, nękany chorobami i napadami melancholii, Czajkowski nie potrafił uchronić przed smutkiem swojej twórczości.
O wysokiej wartości tej partytury przesądza jednak coś jeszcze, jej podobieństwo do symfonii („Przecież balet to też symfonia” - mawiał sam kompozytor). Motywy muzyczne zazębiają się ze sobą, powracają, ulegają przekształceniom. Całość dopełnia jak zwykle świetna u Czajkowskiego instrumentacja.
"Dziadek do orzechów" pozyskał admiratorów na całym niemal świcie. Jak żadne inne dzieło sztuki opowiada o najpiękniejszej chwili w roku - pełnym czarów wieczorze Bożego Narodzenia.
Piotr Iljicz Czajkowski
Щелкунчик
balet
libretto: Marius Petipa i Iwan Wsiwołożski wg bajek: Król myszy
E. T.A. Hoffmanna i Dziadek do orzechów A. Dumasa - ojca
inscenizacja i choreografia: Wasylij Wajnonen, Uran Azimow, Sławomir Gidel
kierownictwo muzyczne: Janusz Przybylski
scenografia: Władysław Wigura, Bruno Sobczak
premiera: 10 listopada 1990
muzyka z nagrania
czas trwania: 1h 45’
