Kino Studyjne Żak zaprasza
w dniach 16 - 19 listopada 2009
na
Festiwal Rosyjskich Filmów "Sputnik nad Polską"
"(...) Wierzy pan w Boga? Ja nie" - mówi jeden z bohaterów "Dzikiego pola" Michaiła Kałatoziszwilego. "Ale kiedy przyjdzie, zapytam go, czemu odwrócił się od Rosjan". W nowym kinie rosyjskim często powraca potrzeba cudu i świętości ("Car" Łungina), potrzeba zbawiciela i uzdrowiciela. Lekarza, który - jak w dwóch konkursowych filmach - przyjedzie na zapomnianą, odciętą od świata głuszę, by leczyć nie ciała, ale poranione dusze. Ale uleczyć nie potrafi.
W rozgrywającej się na początku XX wieku "Morfinie" Aleksieja Bałabanowa, zrealizowanej na podstawie "Zapisków młodego lekarza" Bułhakowa, doktor Polakow jest człowiekiem od wszystkiego: odbiera skomplikowane porody, amputuje nogi, robi tracheotomię (wszystko po raz pierwszy, więc przed każdym zabiegiem biegnie sprawdzić w bibliotece medyczne książki). Stanie się jednak nałogowym morfinistą, z lekarza zmieni się w pacjenta - podobnie jak psychiatra z "Sali nr 6" Karena Szachnazarowa (tym razem według Czechowa).
Przez ekran przewijają się schizofrenicy i ludzie cierpiący na manie prześladowcze, rzekomi zabójcy Johna Lennona i ofiary "systematycznego napromieniowywania przez sąsiadów". Poznajemy ich w trakcie paradokumentalnych rozmów realizowanych w autentycznym szpitalu psychiatrycznym - jeden z nich to właśnie były lekarz Andriej Ragin. Dziś milczy, wydaje się nieobecny - kiedyś godzinami potrafił rozmawiać z chorymi o Bogu i religii, o upadku inteligencji i szaleństwie losu. "W tym, że jestem lekarzem, a ty chorym, nie ma nic poza przypadkiem" - tłumaczy Ragin jednemu ze schizofreników. Komuś innemu powie, że "nie należy przeszkadzać człowiekowi zwariować". W filmie Szachnazarowa, w którym wyraźne są aluzje totalitarne, to nie Ragin oszalał, ale świat, który rozdaje społeczne role na zasadzie loterii.
Najciekawsze, najdojrzalsze z tej grupy jest "Dzikie pole" zmarłego kilka tygodni temu Michaiła Kałatoziszwilego. Sytuacja jak w "Morfinie", ale przeniesiona we współczesność - młody doktor na stepowej głuszy, tyle że bez leków, bez lekarskich narzędzi. Leczy głównie pijaństwo, czasem wyjmuje zabłąkane kozackie kule. Nie walczy z zabobonami ("człowiek nie umiera natychmiast, czasem poleży, poleży i wraca"), dla miejscowych jest głównie towarzyszem filozofujących rozmów. Czeka na narzeczoną. Wszyscy tu zresztą na coś czekają, tkwią w prowizorce pozbawieni jakiegokolwiek punktu oparcia czy to w religii, czy we władzy. "Chude lata" - nazwie ten stan jeden z mieszkańców. - "Lepiej by się wojna zaczęła, z byle kim. Weselej by się żyło". (Paweł T.Felis - Gazeta Wyborcza)
Program festiwalu w Żaku:
16 listopada
godz. 18.00
Lecą żurawie
Reżyser: Michaił Kałatozow
Scenarzysta: Wiktor Rozow
Obsada: Tatiana Samojłowa, Alieksiej Batałow, Wasilij Mierkurjew, Aleksandr Szworin, Swietlana Charitonowa, Konstancin Nikitin i inni
ZSRR, 1957 r. 94 min.
Nagrody: 1958 - Grand - Prix "Złota Palma", MFF w Cannes, 1958 - Nagroda Wyższej Technicznej Komisji Francji na MFF w Cannes
"Film wzrusza tak autentycznie, że zapomina się o banalnej, melodramatycznej fabule. Weronika i Borys kochają się niewinną miłością. Wybucha wojna, Borys w tajemnicy przed ukochaną idzie na ochotnika do wojska. Wyjeżdża na front w dniu urodzin Weroniki, dziewczyna spóźnia się na dworzec, chłopak zostawia maskotkę i ukryty w niej list z miłosnymi wyznaniami, którego ona nie odnajduje. Borys ginie - wie o tym tylko widz - dziewczyna czeka bezskutecznie na wieści z frontu i ulega bratu ukochanego. Małżeństwo z nim okazuje się pomyłką. Pewnego dnia frontowy kolega Borysa przynosi rodzinie pamiątki po nim i opowiada o jego śmierci i wielkiej miłości do Weroniki, nie wiedząc, że ma ją przed sobą... W tej historii, jakże blisko ocierającej się o schematy sowieckiego filmu o obrońcach ojczyzny, nie było miejsca na happy end, co nie uchroniło twórców od dodania sekwencji pokazującej pogodzenie się Weroniki z Losem. Kołatazow przełamał propagandowy schematyzm sowieckiego kina wojennego, pokazując międzynarodowej publiczności autentyczny, z życia wzięty dramat, bez patosu, ideologicznych sloganów. Wojna jest tu doświadczenie w skali jednostki, której pozostawia skazę w psychice na całe życie, front - błotnistym piekłem, jego zaplecze - nędzną egzystencją ludzi i źródłem fortun kombinatorów. Nie ma też poświęcenia dla idei zwycięstwa, w zamian jest krucha, zagubiona dziewczyna, na której wojna wymusiła niewierność. Dzięki malarskim i dynamicznym zdjęciom Siergeja Urusiewskiego film otrzymał kształt wzruszającej, wyciskającej łzy ballady. Fenomenem okazała się liryczna, pełna młodzieńczej spontaniczności kreacja Tatiany Samojłowej." ("100 filmów, które powinniście obejrzeć, jeśli znajdziecie okazję")
godz. 20.00
Dzikie Pole
Reżyser: Michaił Kałatoziszwili
Scenariusz: Piotr Łucyk, Aleksiej Samoriadów
Obsada: Oleg Dolin, Daniela Stojanowicz, Aleksandr Iljin, Aleksandr Iljin-Młodszy, Roman Madianow, Jurij Stiepanow, Irina Butanaiewa, Aleksandr Korszunow, Juris Łaucynysz, Piotr Stupin i inni
Rosja, 2008 r., 108 min.
Nagrody na festiwalach: Nagroda krytyków i prasy "Biały Słoń" za najlepszy film (Michaił Kałatoziszwili), za najlepszy scenariusz (Piotr Łucyk, Aleksiej Samoriadow, pośmiertnie), za najlepszą muzykę (Aleksiej Ajgi), za najlepszą rolę męską (Oleg Dolin), za najlepszą drugoplanową rolę męską (Roman Madianow); Nagroda "Nika" za najlepszy scenariusz, za najlepszą rolę męską, za najlepszą drugoplanową rolę męską, za najlepszą muzykę (Aleksiej Ajgi), Nagroda "Stalker" za najlepszy film fabularny ma Festiwalu filmów o prawach człowieka "Stalker" w Moskwie
Młody lekarz Mitia przyjeżdża do pracy na kozacki step. Jego nowym domem staje się miasteczko położone 200km od miasta Alma Aty. Miejscowi mieszkańcy przychodzą do nowego lekarza nie tylko po pomoc medyczną. Mieszkańcy opowiadają mu o swoich problemach, radościach i nieszczęściach.
Stopniowo Mitię przepełnia miłość do nowych sąsiadów. Główny bohater filmu czeka na swoją narzeczoną, która ma przyjechać do niego z dużego miasta, ale jak się okazuje nie na długo.
17 listopada
godz. 18.00
Los człowieka
Reżyser: Siergiej Bondarczuk
Scenarzysta: Jurij Łukin
Rok produkcji: 1959
Czas trwania: 103 min.
Obsada: Siergiej Bondarczuk, Pawlik Boriskin, Zinaida Kirijenko, Paweł Wolkow
ZSRR, 1959 r., 102 min.
Nagrody: Nagroda na MFF w Moskwie; Główna Nagroda na MFF w Locarno'59, Nagroda Specjalna na MFF w Karłowych Varach
"Kultowy film mojego dzieciństwa. Jeden z tych, których nie da się zapomnieć. Oglądałem z wypiekami na twarzy, płakałem ze wzruszenia, z poczucia bezsilności i drżałem z powodu czegoś, co dziś nazwałbym egzystencjalnym lękiem. Fatum prześladujące głównego bohatera Andrieja Sokołowa, choć perfidnie obliczone na emocjonalny szantaż do dziś wywołuje taki sam naiwny bunt, jak przed laty.
Sokołow wyrusza na front, zostaje ranny i trafia do niewoli, przechodzi przez piekło obozu koncentracyjnego, a kiedy udaje mu się w końcu wydostać na wolność dowiaduje się, że żona i obie córki zginęły podczas bombardowania. Ostatniego dnia wojny ginie również jego syn. W końcu samotny Sokołow przygarnia Wanię - małego chłopca, sierotę.
Siergiej Bondarczuk wyreżyserował ten film lepiej niż noblista Michaił Szołochow napisał opowiadanie, na którym oparty został scenariusz. Jakoś obronił i emblematycznego bohatera i spadającą nań lawinę nieszczęść. Precyzyjnie przeprowadził ludzką rosyjską mróweczkę przez burzę wielkiej historii na zasadzie pars pro toto utrwalając pewną wizję świeżej wówczas zbiorowej pamięci. Dziś oczywiście ogląda się ten film inaczej - tropiąc propagandowe podteksty, nieprawdopodobieństwa, obnażając sentymentalizm konceptu, ale scenom takim, jak ta, w której Sokołow częstowany przez Niemców w obozie wódką, odmawia zakąski, po czym dzieli się z towarzyszami niedoli precyzyjnie odważanym chlebem i dziś trudno się oprzeć. Nie da się ukryć, ówczesne radzieckie kino skutecznie potrafiło udowadniać tezę Lenina, że kino jest najważniejszą ze sztuk." (Wojciech Kałużyński)
godz. 20.00
Osobliwości narodowego polowania
Reżyser: Aleksandr Rogożkin
Scenariusz: Aleksandr Rogożkin
Obsada: Wille Haapasało, Aleksiej Bułdakow, Wiktor Byczkow, Sienion Strugaczow, Siergiej Russkin, Siergiej Kuprijanow, Siergiej Gusinskij, Igor Siergiejew, Aleksandr Zawjałow, Aleksiej Połujan, Michaił Kiriluk, Zoja Burak
Rosja, 1995 r., 96 min.
Nagrody: 1995 - Nagroda "Nika" w kategoriach "Najlepsza rola męska" (Aleksiej Bułdakow), "Najlepszy film fabularny" (Aleksandr Gołutwa, Aleksandr Rogożkin), "Najlepszą reżyseria" (Aleksandr Rogożkin)
1995 - Nagroda prasy filmowej "Dla najlepszego filmu roku" (Aleksandr Rogożkin)
Mieszkaniec Finlandii, piszący pracę o rosyjskich tradycjach i obrzędach myśliwskich, przybywa do Rosji, żeby zebrać potrzebne materiały. Chętnie przyjmuje zaproszenie do wzięcia udziału w polowaniu. Wśród jego towarzyszy na łowach znajduje się generał, policyjny detektyw, lokalny leśniczy, będący ortodoksyjnym wyznawcą buddyzmu zen, i kilku mieszczuchów z Petersburga. Ambitne plany polowania wkrótce zostają mocno zweryfikowane pod wpływem olbrzymich ilości wódki oraz lokalnych dziewcząt, dając rezultaty znacznie odbiegające od zamierzeń.
18 listopada
godz. 18.00
4 pory miłości
Reżyser: Siergiej Mokrickij
Scenariusz: Aleksiej Gołowczenko
Obsada: Lija Achedżakowa, Igor Jasułowicz, Julia Rutberg, Jelena Morozowa, Roman Szmakow, Aleksiej Sieriebriakow, Uljana Pochlebajewa, Natalia Surkowa, Wadim Demczog, Olga Chochłowa
Rosja, 2008 r., 97 min.
Film jest reżyserskim debiutem operatora Siergieja Mokrickiego, znanego z takich prac jak "Udając ofiarę" Kiriłła Sieriebriennikowa. Składa się z czterech noweli, które odzwierciedlają cztery pokolenia, cztery drogi, cztery pory miłości.
Pierwsza część "Jesień" opowiada o dwóch nastolatkach - chłopaku i dziewczynie, których los zetknął ze sobą w ekstremalnych warunkach. Muszą odbyć razem podróż do domu, stawiając czoło niedziecięcym wyzwaniom.
Druga historia pokazuje starsze małżeństwo. Kiedyś byli kochająca się para, teraz żyją wspomnieniami i co raz bardziej oddalają się od siebie. Są zdani na siebie, ponieważ nie mają dzieci, jednak to może się jeszcze zmienić.
"Wiosna" ukazuje losy samotnych kobiet i tęsknotę za uczuciem, która przybiera w tym filmie zupełnie niespodziewany kształt.
Finalna historia jest o miłości nie do konkretnej osoby, lecz ogólnie do człowieka w pojęciu biblijnym. Rozgrywa się w ścianach klasztoru, gdzie znalazł schronienie młody żołnierz, zdrowie i umysł którego na zawsze zniszczyła wojna. Opiekujący się nim mnich postanawia znaleźć rodziców dla tego współczesnego "dziecka wojny". Ważną role w filmie grają odniesienia religijne, w fabułach historii można zobaczyć znane wszystkim mity biblijne.
godz. 20.00
Dworzec dla dwojga
Reżyser: Eldar Riazanow
Scenarzysta: Emil Bragiński, Eldar Riazanow
Obsada: Oleg Basilaszwili, Ludmiła Gurczienko, Nikita Michałkow, Wiktor Borcow, Alla Budnickaja
ZSRR, 1982 r., 141 min.
Wzruszająca opowieść o miłości dwojga samotnych ludzi, którzy poznają się na dworcu kolejowym prowincjonalnego miasteczka. Riazanow to mistrz obserwacji. Potrafi z błahych szczegółów zbudować sytuacje frapujące i nieodparcie śmieszne. Ludmiła Gurczenko stworzyła niezapomnianą kreację, subtelnie ukazując spowodowaną przez miłość przemianę krzykliwej kelnerki z dworcowej restauracji w opiekuńczą i pełną oddania kobietę.
19 listopada
godz. 18.00
Minnesota
Reżyser: Andriej Proszkin
Scenariusz: Aleksandr Mindadze
Obsada: Siergiej Gorobczenko, Anton Pampusznyj, Anna Ukołowa, Tatiana Kopyłowa, Witalij Chajew, Aleksiej Szewczenkow
Rosja, 2009 r., 100 min.
Historia dwóch braci - hokeistów z prowincjonalnej drużyny hokejowej. Jednemu z nich proponują wymarzony kontrakt w Ameryce, jednak on nie zgadza się jechać bez brata. Dramat zbudowany na tle skomplikowanych relacji braci, marzeniem których jest wydostać się ze spokojnego i nudnego życia w prowincji do wielkiego świata.
godz .20.00
Morfina
Reżyser: Aleksiej Bałabanow
Scenariusz: Siergiej Bodrow-Młodszy
Obsada: Leonid Biczewin, Ingeborga Dapkunajte, Swietlana Pismiczenko, Andrej Panin, Siergiej Garmasz
Rosja, 2008 r., 112 min.
Film został zrealizowany przez reżysera Aleksieja Bałabanowa według scenariusza Siergieja Bodrowa-młodszego, który zaginął pięć lat temu w ekspedycji filmowej. Scenariusz powstał na podstawie bezlitośnie ostrych "Zapiski młodego lekarza" Michaiła Bułhakowa. Do małego miasteczka przyjeżdża doktor Polakow, który został skierowany do miejscowego szpitala. Mieszkańcy traktują szpital jako miejsce cierpień i tortur. Lekarz ratuje ich życie, ale nie jest w stanie uratować swojego, uzależniając się od narkotyków.
Wiele z tego, co jest opisane w "Zapiskach..." Bułhakow przeżył osobiście pracując jak wiejski lekarz, w tym ciężkie uzależnienie od morfiny.
Festiwal powstał dzięki finansowemu wsparciu Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, Stowarzyszenia Filmowców Polskich, Sieci Kin Studyjnych.
