Miesiąc Heweliusza to przede wszystkim działania o charakterze edukacyjno-naukowym realizowane przez jednostki miejskie. Koncepcja zakłada, że wszystkie wydarzenia włączone w obchody 399. rocznicy urodzin gdańskiego astronoma, są objęte spójną klamrą promocyjną, komunikacyjną i organizacyjną, aby wydźwięk Miesiąca Heweliusza jako całości i każdego wydarzenia osobno był jeszcze większy.
W ramach Miesiąca Heweliusza proponujemy wiele działań naukowo-kulturalnych, odbywających się w punktach na terenie całego miasta. W kolejnym roku (2011) nazwisko Jana Heweliusza będzie spinać całość działań edukacyjnych instytucji miejskich, a aktywności będą odbywać się przez cały rok.
Ścieżka dydaktyczno-turystyczna
Program zakłada równorzędny udział czterech partnerów, którzy przeprowadzą w swoich siedzibach zajęcia dla uczniów. Składać się będzie z zamkniętych etapów, rozbitych na niezależne segmenty tematyczne, które traktować należy jako wzajemnie się uzupełniające.
Partnerami w przedsięwzięciu są: Biblioteka Gdańska PAN, Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku oraz Centrum Hewelianum.
Gdańszczanie mogą samodzielnie spacerować "Szlakiem Jana Heweliusza" na podstawie mapki dostępnej w punktach Informacji Turystycznej, zamieszczonej w pliku PDF tutaj oraz 18 stycznia w "Polska Dziennik Bałtycki".
Wytyczona trasa:
1) Biblioteka Gdańska PAN - starodruki Jana Heweliusza
2) Ulica Jana Heweliusza
3) Skrzyżowanie Korzennej i Heweliusza - tablica pamiątkowa (miejsce w którym stały nieistniejące już dziś kamienice astronoma)
4) Ratusz Starego Miasta - miejsce urzędowania Heweliusza jako rajcy
5) Pomnik Jana Heweliusza i malowidło Niebo Północne nawiązujące do jego dzieła
6) Kościół pw. św. Katarzyny - grób Jana Heweliusza
7) Róg ul. Grobla IV i Straganiarskiej - miejsce urodzin Jana Heweliusza
8) Kościół św. Jana - miejsce chrztu
9) Filia Gdańska WiMBP przy ulicy Mariackiej 42 - biblioteczny survival
10) Ratusz Głównego Miasta - powtórne miejsce urzędowania po przeniesieniu rady ze Starego Miasta
11) Centrum Hewelianum - wystawy astronomiczne "Zodiak Jana Heweliusza" i "Wszechświat z Ziemi"
Wykład astronomiczno-historyczny
19 stycznia, godz. 18.00.
Dwór Artusa
Gdańsk i mieszkańcy Księżyca
Jarosław Włodarczyk, Instytut Historii Nauki PAN w Warszawie
Kiedy Jan Heweliusz badał Księżyc przez teleskopy swojego gdańskiego obserwatorium, w Europie dyskutowano o lotach na Srebrny Glob, jego mieszkańcach, faunie i florze. W swoim wystąpieniu dr Włodarczyk postara się wskrzesić ową siedemnastowieczną "lunomanię", uprawianą przez najwybitniejszych myślicieli tamtych czasów, i przedstawić, jak szczególne w niej miejsce zajęła Selenografia Heweliusza.
Dr hab. Jarosław Włodarczyk ukończył astronomię na Uniwersytecie Wrocławskim. Jest obecnie docentem w Instytucie Historii Nauki PAN w Warszawie, profesorem UMCS w Lublinie i członkiem Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN. Jego zainteresowania badawcze skupiają się przede wszystkim na astronomii starożytnej i siedemnastowiecznej oraz na dawnych metodach obserwacji ciał niebieskich. Jest autorem monografii naukowych: Księżyc w nauce XVII wieku (2005) i Astronomia w dawnym Wrocławiu (2009), jak również przekładu i komentarza do dzieła Johannesa Keplera Sen, czyli wydane pośmiertnie dzieło poświęcone astronomii księżycowej (2004). Poza tym opublikował książki: Wędrówki niebieskie, czyli Wszechświat nie tylko dla poetów (1999), Historia naturalna gwiazdozbiorów (wraz z Jerzym Dobrzyckim, 2002), Tajemnica Gwiazdy Betlejemskiej (2005), Sherlock Holmes i kod wszechświata (2006) oraz Astrologia. Historia, mity, tajemnice (2008). Pod jego redakcją jest wydawana "Biblioteka Klasyków Nauki", w której ukazały się edycje dzieł Einsteina, Galileusza, Eddingtona, Keplera, Wallace'a i Darwina; jest też redaktorem naczelnym "Studia Copernicana".
Koncert Mor Karbasi
Prezydent Miasta Gdańska zaprasza na Koncert Noworoczny im. Jana Heweliusza
Gwiazdą koncertu będzie Mor Karbasi - nowa gwiazda world music porównywana do takich wybitnych osobowości jak Yasmin Levy i Mariza.
24 stycznia 2010 (niedziela) godz. 18.00.
Polska Filharmonia Bałtycka na Ołowiance
24 letnia Mora Karbasi (rocznik 1985) pojawiła się nagle na londyńskiej scenie muzycznej wraz z wydaniem swojego pierwszego albumu "The Beauty and The Sea" - zostało to od razu zauwazone przez wpływowy magazym fRoots, a następnie przez The Guardian i kolejne ważne gazety i magazyny. Robin Denselow z The Guardian napisał:
"Ten album sprawił, że nazwisko Mor Karbasi jest wymieniane obok takich gwiazd jak Mariza i Yasmin Levy".
Mor Karbasi śpiewa w języku Ladino, po hiszpańku, herbrajsku i czasem po angielsku. Została obdarzona pięknym głosem i bardzo dobrze ten głos wykorzystuje. Ian Anderson z fRoots opisuje to tak:
"Potrafi bez najmniejszego wysiłku przejść od zapierającego dech delikatnego głosu do mocnego, gardłowego stylu... Tym samym zabiera słuchacza w emocjonującą podróż poruszającą wszystkie zmysły".
Dzięki Mor muzyka sefardyjska zdobywa nowych fanów - w swoim szerokim repertuarze wykonuje tradycyjne pieśni, które pochodzą lub są zainspirowane kulturą żydowską XV wiecznej Hiszpanii, jak również porywające kompozycje własne, które czerpią z Ladino. "Nie chcemy, żeby muzyka sefardyjska stała się reliktem przeszłości" mówi Mor. "Nie chcemy jej przywracać do życia, bo tak naprawdę ona nigdy nie umarła. Chcemy by była dostępna dla szerszej grupy odbiorców". Jej własne kompozycje są zdecydowanie ukształtowane przez jej sefardyjskie pochodzenie - pochodzi od marokańskich i perskich Żydów. Była i jest wielką fanką flamenco, co też nadaje charakterystyczny posmak jej piosenkom. Jej mama grała w domu marokańskie piyyutim (liturgiczne poematy) i śpiewała żydowskie ballady z Andaluzji, co też miało ogromny wpływ na gusta i twórczość muzyczną córki.
Ta muzyczna spuścizna doprowadziła do utworzenia inspirującej bliskowschodniej mieszanki kiedy to 3 lata temu Mor poznała brytyjskiego gitarzystę Joe Taylora. Joe jest utalentowanym gitarzystą uznanym dzięki graniu w zespole Blackbud (z kuźni Independiente, wytwórni takich zespołów jak Tinariwen i Travis). David Sinclair z The Times mówi o zespole Joego "oszałamiająca pomysłowość" a o Joe - "gitarzysta o niezwykle sprawnych rękach, z niemalże encyklopedyczną znajomością akordów i wyjątkowym opanowanie rytmicznych i harmonicznych niuansów". Jego wkład w kompozycje, delikatne instrumentalne ozdobniki oraz dokładnie wybrany kierunek muzyczny nadają nowoczesny wymiar i stanowią ważny element w muzycznym duecie z Mor Karbasi.
Mor Karbasi wystąpiła w 2008 roku na ponad 40 koncertach w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Hiszpanii i we Włoszech, w tym na tak prestizowych festiwalach jak WOMAD, Wychwood, Larmer Tree Festivals w Wielkiej Brytanii, the Chicago World Music Festival oraz w Nowym Yorku.
Uroczysta parada urodzinowa
28 stycznia, godz. 12.00.
Pomnik Heweliusza, ul. Korzenna
Tradycją już stało się, że Miasto Gdańsk 28 stycznia przypomina o urodzinach najgodniejszego z Gdańszczan - wielkiego uczonego i Rajcy miasta Jana Heweliusza. Pod pomnikiem o godz. 12.00 spotkają się gdańscy uczeni, radni i władze miasta by oddać hołd gdańskim naukowcom i Heweliuszowi w rocznicę jego urodzin. Następnie wszyscy zgromadzeni przeparadują przez miasto do Dworu Artusa, gdzie dalej będzie trwała uroczystość w czasie której wręczone będą nagrody gdańskim naukowcom. Paradę poprowadzi Orkiestra PSTRONG, przejadą bryczki z zacnymi gośćmi a do przemarszu zapraszamy również mieszkańców miasta.
Trasa parady: Korzenna, Podmłyńska, Pańska, Węglarska, Kołodziejska, Tkacka, Ulica Długa, Długi Targ.
Producentem uroczystej parady jest Klub Plama - Gdański Archipelag Kultury
Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza
28 stycznia, godz. 13.00.
Ratusz Głównego Miasta
Prof. zw. dr hab. Zdzisław Brodecki otrzyma Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza w kategorii nauk humanistycznych za stworzenie teorii zintegrowanego porządku prawnego.
Prof. dr hab. Jacek Jassem otrzyma Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych za zastosowanie technik biologii molekularnej w klinice nowotworów złośliwych.
Wybitni naukowcy są wyróżniani nagrodą pieniężną oraz statuetką Jana Heweliusza odlaną w brązie. Ważące blisko 5 kilogramów brązowe figurki, będącą wzorem dla pełnowymiarowego pomnika astronoma (stojącą na skwerze przy Wielkim Młynie) wykonuje rzeźbiarz Jan Szczypka.
Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza przyznawana jest od 1987 r. reprezentantom gdańskiego środowiska naukowego za wybitne osiągnięcia naukowe o charakterze poznawczym. Nagroda, początkowo tylko jedna, od 2002 roku przyznawana jest w dwóch dziedzinach: nauk ścisłych i przyrodniczych oraz nauk humanistycznych.
Przewodnictwo Komitetu Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza zostało powierzone: przewodniczącemu Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku i prezesowi Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W skład komitetu wchodzą również: rektorzy wszystkich gdańskich wyższych uczelni, przedstawiciel Prezydenta Miasta Gdańska i reprezentant gdańskich uczelni niepublicznych.
Z Hewelianum w kręgu wiedzy astronomicznej
12 stycznia - 28 lutego 2010
wtorek - niedziela, w godzinach 9.00.-15.00.
Centrum Hewelianum (www.hewelianum.pl)
Wystawy astronomiczne:
"Zodiak Jana Heweliusza"
"Wszechświat z Ziemi"
WSTĘP WOLNY
Niebo intryguje ludzi od najdawniejszych czasów. Sięgając do imponującego dorobku naukowego Jana Heweliusza zapraszamy na wystawę "Zodiak Jana Heweliusza" przybliżającą dokonania tego sławnego gdańskiego astronoma. Oprócz plansz z wspaniałymi rycinami Zodiaku autorstwa Heweliusza znajdują się tu także interaktywne stanowiska łączące naukę z zabawą. Poznawanie astronomicznych osiągnięć Gdańszczanina Tysiąclecia ułatwiają specjalnie przygotowany program zająć warsztatowych dla grup szkolnych oraz wiedza kompetentnych astronomów.
Zwiedzający wystawę będą mieli również możliwość przyjrzenia się najnowszym obserwacjom nieba. Prezentowana wystawa "Wszechświat z Ziemi", została przygotowana w ramach obchodów roku astronomii przez międzynarodową grupę projektową "From Earth to the Universe". Zwiedzający mogą podziwiać najpiękniejsze obrazy kosmosu wykonane w obserwatoriach astronomicznych na całym świecie zaprezentowane w formie wielkoformatowych zdjęć oraz prezentacji multimedialnych.
Obie wystawy można zwiedzać do 28 lutego br., od wtorku do niedzieli, w godzinach 9.00-15.00.
Dodatkowo w każdą środę odbywać się będą warsztaty astronomiczne pt. "Zodiak - kosmiczny zwierzyniec". Zajęcia poprowadzi dr Krzysztof Rochowicz, astronom współpracujący z Centrum Hewelianum. Liczb miejsc na warsztatach jest ograniczona.
Zarówno wstęp na wystawy, jak i udział w warsztatach jest bezpłatny.
Rezerwację dla grup szkolnych prowadzi p. Dorota Cieślicka (tel. 58 300 08 42 wew. 39).
Za pomoc w organizacji wystaw dziękujemy Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk oraz Olsztyńskiemu Planetarium i Obserwatorium Astronomicznemu i Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Olsztynie.
Audioguide o Janie Heweliuszu
Jan Heweliusz jest bohaterem a zarazem narratorem jednej z 24 audycji Audioguide Gdańsk. Nasz wielki astronom i browarnik opowiada nie tylko o sobie, ale i o Starym Mieście, którego był rajcą.
Audycji można posłuchać wypożyczając urządzenie audioguide w Gdańskim Centrum Informacji Turystycznej przy ulicy Długi Targ 28/29, codziennie od 9 rano. W weekendy promocja dla par - druga osoba wypożycza audioguide gratis! Audycji najlepiej wysłuchać stojąc przy pomniku Jana Heweliusza niedaleko Ratusza Staromiejskiego przy ulicy Korzennej. Mapę audioguide - z całą trasą zwiedzania - każdy wypożyczający otrzyma wraz z urządzeniem.
Jeśli posiadacie Państwo telefon, nawigację lub PDA z systemem Windows Mobile można pobrać specjalną aplikację audioguide gdańsk GPS ze strony www.audioguide.com.pl
