Wrzesień to miesiąc szczególny. Jak co roku wspominamy wybuch II wojny światowej, oddajemy hołd jej ofiarom. Wyjątkowe znaczenia ma w tej historii Gdańsk - to nieopodal miasta, na Westerplatte, zaczęła się najbardziej przerażająca i wyniszczająca wojna XX w. Dlatego postanowiliśmy na pierwszym w tym roku koncercie z cyklu "Muzyka Europy w kościele gdańskiej Polonii" odnieść się do wydarzeń, których 80. rocznicę obchodzimy w tym roku.
Jako, że tegoroczny cykl organizujemy pod hasłem "Pomiędzy...", nasz koncert poświęcony Kompozytorom Wygnanym. Trzy sylwetki i trzy różne losy. Łączy ich muzyka, łączy żydowskie pochodzenie i łączy wojna. Dzieli ich ocean, życie i śmierć.
muzyka poważna - koncerty w Trójmieście
Aleksander Tansman urodził się w Łodzi, jednak jego rodzina pochodziła z Wileńszczyzny. W domu mówiło się po polsku i francusku. Zresztą w okresie tym panowała ewidentna moda na frankofilstwo, więc nie jest to nic dziwnego. To jednak w dłuższej perspektywie okazało się bardzo przydatne, a kto wie, czy i nie uratowało kompozytorowi życia. Tansman już w 1919 r. wyjeżdża do Paryża na studia u Nadii Boulanger. Tam osiada i tylko okres II wojny światowej i obawa przed Zagładą zmusza go do kilkuletniej emigracji. Dość szybko ucieka bowiem do Los Angeles. Do Europy jednak wraca w 1946 r., ale nigdy nie wraca już na stałe do Polski.
Dużo poważniej los doświadczył Szymona (Simona) Laksa. Pochodził z Warszawy. Tam też stawiał pierwsze kroki jako kompozytor i dyrygent. W 1929 r. udaje się na studia do stolicy Francji. Najpewniej podczas próby ucieczki z Europy zostaje aresztowany w 1941 r. pod Orleanem a następnie osadzony w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau i otrzymuje numer 49543. Wydaje się jednak, że to muzyka ocaliła Laksa przed śmiercią. Był on bowiem dyrektorem obozowej orkiestry. W 1944 roku został przetransportowany do Dachau, gdzie doczekał wyzwolenia przez armię amerykańską. W 1946 r. wrócił do Paryża i tam pozostał do swojej śmierci w 1983 r. Przez lata po wojnie dalej komponował, ale oddawał się także działalności literackiej. Pisał o swoich przeżyciach obozowych, prowadził filozoficzne i egzystencjalne polemiki. Tłumaczył. I nigdy nie wrócił do Polski.
Najwyższą cenę zapłacił podczas wojny Erwin Schulhoff. Był czeskim Żydem. Urodził się w Pradze, gdzie podjął studia muzyczne m.in. Antonina Dvořaka. Interesował się jazzem, a jego twórczość z pierwszych lat po I wojnie światowej uznawana jest za muzyczny dadaizm. Po zajęciu Czech przez III Rzeszę tworzy dalej, ale pod pseudonimem. W 1939 r. zaczyna starania o obywatelstwo sowieckie. Udaje mu się uzyskać zgodę w 1941 r. Jednak krótko przed planowanym opuszczeniem Czechosłowacji zostanie aresztowany przez gestapo, a następnie wywieziony w głąb Niemiec - do obozu koncentracyjnego w Wülzburgu. Tam 18 sierpnia 1942 r. umiera na gruźlicę.
Program:Simon Laks: Concertino
Erwin Schulhoff: Divertissement
Aleksander Tansman: Suite pour Trio d'Aches
Wykonawcy:Gdańskie Trio Stroikowe:
Marta Różańska - obój,
Andrzej Wojciechowski - klarnet;
Mirosław Pachowicz - fagot
oraz Marzena Nieczuja-Urbańska - recytacje
Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony na Facebooku. Znajdą tam Państwo wszystkie informacje dotyczące zbliżających się koncertów: www.facebook.com/muzyka.europy.kosciol.gdanskiej.polonii
Koncerty dofinansowane ze środków Miasta Gdańsk.
O wykonawcachPomysł stworzenia
Gdańskiego Tria Stroikowego zrodził się spontanicznie. Pierwotnie miał być to jednorazowy projekt powołany do życia w celu wykonania Tria Stroikowego Piotra Pawlaka podczas finału Forum Młodych Kompozytorów. Konkurs ten odbywał się jesienią 2013 w Studio im. A. Hajduna w Radio Gdańsk. Utwór okazał się kompozycją zwycięską, a sam występ zespołu zyskał wiele przychylnych i optymistycznych recenzji. Powodowani tym sukcesem, młodzi muzycy postanowili kontynuować działanie na tym polu. Okazało się bowiem, iż na pomorskiej scenie muzyki klasycznej brakuje tria stroikowego.
Członkami Gdańskiego Tria Stroikowego są absolwenci i obecni młodzi pracownicy Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki: ad. dr Marta Różańska - obój, dr hab. Andrzej Wojciechowski - klarnet, mgr Mirosław Pachowicz - fagot. Poza tym, na co dzień są to pracownicy Opery Bałtyckiej i Polskiej Filharmonii Bałtyckiej im. F. Chopina. Każdy z muzyków posiada na swoim koncie wiele indywidualnych osiągnięć na konkurach w kraju i zagranicą.
Ich przyjaźń i muzyczna współpraca zaczęła się jeszcze w trakcie studiów, kiedy z powodzeniem zasiadali jako pierwsze głosy-soliści w Orkiestrze Akademickiej czy biorąc udział w licznych projektach kameralnych. Po zakończeniu studiów (wszyscy uzyskali dyplomy z wyróżnieniem), wielokrotnie powracali do wspólnego koncertowania. Do ich wspólnych osiągnięć należą m.in. nagranie płytowe do doktoratu Andrzeja Bukowskiego (Kwintet Es-dur op.88 A. Reichy), występy w koncertach z muzyką kameralną F. Poulenca w 50. rocznicę jego śmierci oraz wykonanie (jako soliści) Symfonii Koncertującej Es-dur KV272b W. A. Mozarta z Orkiestrą Akademicką (15.03.2014 r.) i Polską Filharmonią Kameralną Sopot (dyr. W. Rajski, październik 2014).
Chętnie koncertują w Trójmieście. Prezentowali się podczas Festiwalu "Muzyka w Zabytkach Starego Gdańska", Niedzielnych Koncertów w Domu Uphagena, Wieczorów Muzycznych w Kościele Św. Andrzeja Boboli w Sopocie, Czwartkowych Wieczorów Muzycznych w Dworku Sierakowskich w Sopocie, koncertów w ramach cyklu "Muzyka Europy w kościele gdańskiej Polonii" i in. Ich udział w odbywającym się w lipcu 2014 International Music Competition na Malcie zakończył się zdobyciem 3 nagrody głównej. I Nagrodę oraz Nagrodę Specjalną za wykonanie kompozycji powstałej po 1960 zdobyli z kolei podczas 25. International Competition for Young Musician "Citta di Barletta" we Włoszech (2015).
W repertuarze zespołu znajduje się wiele klasycznych utworów na trio stroikowe, m.in.: kompozycje W. A. Mozarta, A. Tansmana, A. Szałowskiego, M. Spisaka, E. Bozzy, W. Lutosławskiego oraz dzieła twórców gdańskich: W. Walentynowicza, M. Czerniewicza, P. Pawlaka.
Strona Gdańskiego Tria Stroikowego:
www.facebook.com/gdanskreedtrio Marzena Nieczuja-Urbańska jest absolwentką Studium Aktorskiego przy Teatrze Wybrzeże w 1984 roku. Przez trzy sezony była aktorką Teatru im. Siemaszkowej w Rzeszowie. Aktora Teatru Wybrzeże od 1987 roku. Laureatka nagrody teatralnej Marszałka Województwa Pomorskiego w 2003 roku. Od wielu lat instruktorka warsztatów teatralnych i dramowych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Związana ze Stowarzyszeniem Kulturalno-Edukacyjnym MOST. Jest jedną z pierwszych śpiewających po polsku fadzistek. Jej kolejne spektakle "Fado" cieszyły się wielkim powodzeniem i zdobyły uznanie środowiska artystycznego Pomorza. Zajmuje się także reżyserowaniem (m.in. spektakli o charakterze społeczno-profilaktycznym).
