Otwarcie wystawy - 22 maja, g. 15
22 maja 2009 - do zakończenia prac konserwatorskich w kościele św. Katarzyny
Kościół p. w. św. Katarzyny jest najstarszym istniejącym kościołem parafialnym w Gdańsku. Ufundowany w trzecim dziesięcioleciu XIII wieku, dzisiejszą formę architektoniczną uzyskał w połowie kolejnego stulecia.
Początkowo parafia św. Katarzyny obejmowała całą gdańska aglomerację, od czasu ustanowienia parafii Najświętszej Marii Panny był jednym z dwóch parafialnych kościołów w Gdańsku, obejmującym teren Starego Miasta. W 1456 roku wydzielono z parafii św. Katarzyny parafię św. Bartłomieja, ale to kościół p. w. św. Katarzyny pozostawał główną świątynią staromiejską.
Dnia 22 maja 2006 roku kościół p. w. św. Katarzyny stanął w płomieniach. Najpierw zaczął palić się dach, którego więźba runęła po kilku godzinach, następnie wieża i dach prezbiterium. To dramatyczne wydarzenie z przerażeniem obserwowały tłumy gdańszczan zgromadzonych wokół świątyni, bezsilnych wobec żywiołu niszczącego materię budowli i, jak przypuszczano, trawiącego jego bogato wyposażone wnętrze. By ratować bezcenne dzieła sztuki zdobiące kościół, wraz ze strażą pożarną do wnętrza budowli dostali się gdańscy historycy sztuki. Uratowane dzięki nim obrazy, rzeźby i dzieła snycerskie przetransportowano m. in. do Muzeum Narodowego w Gdańsku, gdzie muzealni konserwatorzy podjęli trud zabezpieczenia obiektów przed zniszczeniem.
Wystawa prezentuje najcenniejsze dzieła ocalone w trakcie dramatycznych wydarzeń z dnia pożaru kościoła w 2006 roku: figury przedstawiające Marię i św. Jana Ewangelistę z belki tęczowej, późnogotycką predellę ołtarza Świętej Trójcy oraz obrazy ołtarza głównego autorstwa Antona Möllera i Isaaca van den Blocke. Późnogotycki ołtarz rzeźników, także należący do zespołu uratowanych obiektów, prezentowany jest od 2007 roku na wystawie gdańskiej plastyki średniowiecznej.
Dzieła prezentowane na wystawie otoczone są troskliwą opieką konserwatorów, którzy dokładają starań by zalśniły dawnym blaskiem. Ich pracę będzie można obserwować w muzealnym krużganku.
Pożar dachu i wieży świątyni nie jest jedyną katastrofą jaka dotknęła główną świątynię staromiejską. Już w 1525 roku, podczas zamieszek wywołanych pojawieniem się w Gdańsku radykalnych głosicieli Reformacji doszło do zniszczenia części dzieł. W latach 1707-1723 usunięta została znaczna cześć gotyckich ołtarzy. W czasach napoleońskich, gdy świątynia pełniła rolę wozowni i warsztatów kołodziejskich, zniszczeniu uległy m. in. stalle ławników i rajców. W toku ukończonych w 1826 roku prac konserwatorskich, mających na celu ujednolicenie wyglądu wnętrza świątyni, zamalowano malowidła ścienne. W 1905 roku uderzenie pioruna wywołało pożar wieży kościelnej, której odbudowa prowadzona była do 1910 roku. Kolejna katastrofę przyniósł rok 1945, kiedy kościół uległ niemal całkowitemu zniszczeniu (w tym czasie wyposażenie kościoła ukryte było w podgdańskich wsiach Lisewo i Lichnowy). W dniu 22 maja 2006 roku spłonął dach kościoła. Szczęśliwie niemal wszystkie elementy wyposażenia ocalały. Część obiektów wyniesionych z płonącej świątyni znalazła się w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Niemal u zarania istnienia gdańskiego Stadtmuseum, w roku 1880, do muzealnych zbiorów przekazany został z kościoła p. w. św. Katarzyny niezwykle cenny krucyfiks z około 1400 roku. Tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce od początku ubiegłego stulecia zaważyły na decyzji o przekazaniu do Muzeum Miejskiego - instytucji powołanej do ochrony kulturowego dziedzictwa miasta, kolejnych dzieł. Przed 1913 rokiem w zbiorach Muzeum znalazły się rzeźby przedstawiające św. Olafa, św. Grzegorza i św. Mikołaja oraz zespół ołtarzowy Pokłonu Trzech Króli. Kilka lat później dołączyły grupy rzeźb Chrystusa i niewiernego Tomasza oraz Zwiastowania. Po 1945 roku w ówczesnym Muzeum schronienie znalazły kolejne zabytki: Madonna, św. Barbara i św. Katarzyna, malowane skrzydła ołtarza rzeźników, a także epitafium Henningów, Wizja Ezechiela, dwa przedstawienia muzykujących aniołów z prospektu organowego i cykl obrazów umieszczonych pierwotnie na filarach.
Większość obiektów prezentowanych jest na stałych wystawach Muzeum Narodowego w Gdańsku. Ekspozycja ocalonych z pożaru dzieł obejmuje najcenniejsze zabytki spośród przekazanych Muzeum Narodowemu pod opiekę w maju 2006 roku.
Wystawa czynna:
10-17 wtorek - niedziela
12-20 czwartek (01.06-31.08)
