For English scroll down
Ostatnia odsłona cyklu wystaw rysunków i grafik "Osiem i pół tygodnia" to opowieść o awangardzie, a jej bohaterami będą znakomici artyści, m.in. Paul Klee, Lyonel Feininger, Pablo Picasso, Emil Nolde, Max Beckmann, Wassily Kandinsky i Käthe Kollwitz. Wystawę będzie można oglądać od 21 listopada do 16 stycznia 2026 roku w Oddziale Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku.Przełom XIX i XX wieku był okresem głębokich przemian społecznych, politycznych i kulturowych, które pociągnęły za sobą nową refleksję nad istotą sztuki oraz rolą artysty. W jej wyniku nastąpiło odrzucenie tradycyjnego, akademickiego modelu twórczości na rzecz poszukiwań bardziej autentycznego, emocjonalnego i subiektywnego wyrazu. Artyści coraz częściej odwoływali się do świata uczuć i wyobraźni, dążąc - zarówno w procesie tworzenia, jak i oddziaływania na odbiorcę - do pełniejszego doświadczenia rzeczywistości.
Dynamiczny rozwój przemysłu oraz wynalazki takie jak fotografia i film otworzyły przed nimi nowe możliwości formalne i technologiczne. Temat dzieła zaczął odgrywać rolę drugorzędną - stawał się punktem wyjścia do eksperymentów z formą, światłem i kolorem. Na pierwszy plan wysunął się sam proces twórczy, rozumiany jako badanie środków plastycznego wyrazu i ich zdolności do kształtowania emocji widza. W ten sposób narodziła się awangarda - zespół kierunków i tendencji artystycznych XX wieku, które świadomie przekraczały dotychczasowe schematy i uwalniały sztukę z gorsetu XIX-wiecznych konwencji.
Choć nowe kierunki artystyczne programowo zrywały z tradycją i otwierały się na nieznane dotąd obszary sztuki, ich przedstawiciele wciąż czerpali inspirację z dorobku wielkich nowatorów poprzedniego stulecia - Edwarda Muncha, Paula Gauguina i przede wszystkim Vincenta van Gogha. Odwoływali się także do późnogotyckich drzeworytów, a także do sztuki polinezyjskiej i afrykańskiej. Zjawiska takie jak ekspresjonizm, konstruktywizm, fowizm czy kubizm tworzyły wielobarwną mozaikę poszukiwań artystycznych tego okresu. Różnorodność tendencji i intensywność przemian sprawiły, że twórczość wielu artystów wymykała się jednoznacznym klasyfikacjom, stanowiąc świadectwo nieustannego dialogu pomiędzy tradycją a nowoczesnością.
Prezentowany na wystawie zespół dzieł jest wyjątkowy nie tylko ze względu na rangę artystyczną eksponowanych prac, lecz również dlatego, że stanowi świadectwo odwagi i przenikliwości przedwojennych gdańskich muzealników. Ich decyzje kolekcjonerskie dowodzą świadomości znaczenia nowych zjawisk artystycznych i troski o ich dokumentowanie.
Wystawa "Awangarda" to kolejna wystawa czasowa z cyklu Osiem i pół tygodnia. Ryciny i rysunki z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku, poświęconego jednej z najcenniejszych, a zarazem najmniej znanych części zbiorów muzeum - kolekcji rycin i rysunków.
Wystawy tego cyklu trwają osiem tygodni, zgodnie z rygorystycznymi wytycznymi konserwatorskimi dotyczącymi ekspozycji dzieł na papierze. Krótkie, rotacyjne prezentacje pozwalają zadbać o bezpieczeństwo obiektów, ale również stworzyć dynamiczny, regularnie zmieniający się program. Kuratorkami cyklu są Maja Mociewicz z Pracowni Rysunku i Alicja Andrzejewska-Zając z Pracowni Grafiki Oddziału Sztuki Dawnej.
W 2025 roku zaplanowane zostały cztery odsłony cyklu:Albrecht Dürer17 maja-13 lipca
Kuratorka: Alicja Andrzejewska Zając
Najdawniejsze dzieła szkoły niemieckiej18 lipca-14 września
Kuratorka: Maja Mociewicz
Gdański artysta Bruno Paetsch (1891-1976)19 września-16 listopada
Kuratorki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska Zając
Awangarda21 listopada-16 stycznia 2026
Kratoruki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Kuratorki wystawy: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Konserwacja: Joanna Didik
Montaż: Paweł Powirski, Alfred Szkudlarek, Wojciech Procki, Sławomir Wojtkowski, Krzysztof Ruciński, Jacek Ciechanowicz
Redakcja i korekta: Piotr Andrzejewski, Agnieszka Kochanowska
Tłumaczenia: Piotr Andrzejewski, Anna Zbróg
Promocja: Klaudia Ficak, współpraca: Justyna Sobotka, Paulina Szwaj, Paweł Burian
Edukacja: Emilia Kalinowska, Nadzieja Grabińska
Opracowanie graficzne: Joanna Michniewska (Fromline)
Eight and a Half Weeks: The Avant-GardeThe final instalment of the Eight and a Half Weeks exhibition series is devoted to the avant-garde, telling a story through the remarkable works of artists including Paul Klee, Lyonel Feininger, Pablo Picasso, Emil Nolde, Max Beckmann, Wassily Kandinsky and Käthe Kollwitz. It will be on display from 21 November 2025 to 16 January 2026 in the Department of Medieval and Early Modern Art at the National Museum in Gdańsk.At the turn of the nineteenth and twentieth centuries, profound social, political and cultural changes sparked new reflections on the nature of art and the role of the artist. Traditional academic models of creation were gradually rejected in favour of a more authentic, emotional and subjective form of expression. Artists increasingly turned towards their inner worlds of feeling and imagination, seeking a fuller encounter with reality in both the act of creation and the viewers experience.
The rapid development of industry, coupled with inventions such as photography and film, gave rise to new formal and technological possibilities. The subject of the artwork became secondary, serving as a pretext for experimentation with form, light and colour. The creative process itself came to the fore, understood as an exploration of visual language and its ability to evoke emotion in the viewer. It was in this spirit that the avant-garde was born: a constellation of twentieth-century artistic movements and tendencies that consciously broke with established conventions, freeing art from the constraints of nineteenth-century norms.
Although the new movements sought to break free from tradition and explore uncharted artistic territories, their pioneers continued to draw inspiration from the great innovators of the previous century, such as Edvard Munch, Paul Gauguin and, above all, Vincent van Gogh. They also drew inspiration from late Gothic woodcuts, as well as Polynesian and African art. Expressionism, Constructivism, Fauvism and Cubism were just some of the phenomena that formed a vibrant mosaic of artistic exploration during this period. The diversity of approaches and the intensity of change meant that many artists works defied easy classification, instead standing as a testament to the ongoing dialogue between tradition and modernity.
This exhibition features an exceptional group of works, notable not only for their artistic quality but also for bearing witness to the courage and discernment of Gdańsks pre-war museum curators. Their decisions regarding acquisitions demonstrate both an awareness of the importance of new artistic phenomena and a commitment to documenting them.
The Avant-Garde is the latest instalment in the series Eight and a Half Weeks: Prints and Drawings from the Collection of the National Museum in Gdańsk, dedicated to one of the museums most valuable yet least known collectionsits prints and drawings. Each exhibition in the series runs for eight weeks, in accordance with strict conservation guidelines governing the display of works on paper. These brief, rotating presentations ensure the safety of the artworks and create a dynamic programme that continually evolves.
The series is curated by Maja Mociewicz from the Drawing Studio and Alicja Andrzejewska-Zając from the Graphic Arts Studio of the Department of Medieval and Early Modern Art.
There are four parts of the series planned for 2025:Albrecht Dürer17 May-13 July
Curator: Alicja Andrzejewska-Zając
The earliest works of the German School18 July-14 September
Curator: Maja Mociewicz
Gdańsk artist Bruno Paetsch (1891-1976)19 September-16 November
Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Avant-garde21 November-16 January 2026
Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Conservation by: Joanna Didik
Installation by: Paweł Powirski, Alfred Szkudlarek, Wojciech Procki, Sławomir Wojtkowski, Krzysztof Ruciński, Jacek Ciechanowicz
Polish language version edited and proofread by: Piotr Andrzejewski, Agnieszka Kochanowska
Translated from the Polish language by: Piotr Andrzejewski, Anna Zbróg
Promotion by: Klaudia Ficak, Justyna Sobotka, Paulina Szwaj, Paweł Burian
Education: Emilia Kalinowska, Nadzieja Grabińska
Graphic design: Joanna Michniewska (Fromline)
Treść tworzona na podstawie materiałów prasowych organizatora.
