Pierwsze Katolickie Dni Społeczne dla Europy, pod hasłem "Solidarność - wyzwaniem dla Europy" odbędą się w dniach 8-11 października 2009 roku w Gdańsku. Organizowane są przez Komisję Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE) z Brukseli i Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku.
Konferencje episkopatów z każdego kraju Unii Europejskiej i krajów sąsiadujących, wydelegują biskupów, duchownych i osoby świeckie: naukowców i działaczy społecznych , w sumie około 500 delegatów, którzy w świetle katolickiej nauki społecznej Kościoła będą debatować o aktualnych wyzwaniach społecznych i ekonomicznych Unii Europejskiej, wymieniać się opiniami i doświadczeniami.
Konferencja odbędzie się w miejscu ze wszech miar symbolicznym i w roku ważnych rocznic. To w Gdańsku rozpoczęła się II Wojna Światowa w 1939 roku i tu właśnie nastąpił jej symboliczny koniec w 1989 roku. Tutaj właśnie powstał dziesięciomilionowy ruch społeczny - Solidarność, który w 1989 roku zmienił Polskę i Europę i do dziś dnia jest inspiracją wielu ruchów obywatelskich. Hasła, o które walczyła Solidarność - wolność, pokój i sprawiedliwość społeczna - okazują się bowiem niezwykle aktualne i ważne.
Spotkanie w Gdańsku będzie okazją do badania możliwości i wyzwań, jakie niesie Solidarność dla Europy i w Europie. Ma być wyraźnym głosem europejskich katolików, skierowanym przede wszystkim do polityków, prawodawców i opinii społecznej, mówiącym jak ważna i niezbędna jest dzisiaj Solidarność międzyludzka i międzypaństwowa oraz podpowiadać, w jaki sposób można ją zrealizować.
Pierwsze katolickie Dni Społeczne dla Europy organizowane są wspólnie przez Europejskie Centrum Solidarności i Komisję Episkopatów Wspólnoty Europejskiej (COMECE).
COMECE - to komisja, składająca się z delegowanych biskupów, przedstawicieli 24 Konferencji Episkopatów Unii Europejskiej, pochodzących z Belgii, Bułgarii, Niemiec, Anglii i Walii, Irlandii, Francji, Włoch, Grecji, Litwy, Łotwy, Luksemburga, Malty, Holandii, Austrii, Polski, Słowacji, Czech i Węgier. Przedstawiciele Konferencji Episkopatów Chorwacji i Szwajcarii są także członkami stowarzyszonymi.
COMECE powstała 3 marca 1980 roku przy aprobacie Stolicy Apostolskiej. Papież Jan Paweł II zaproponował, by Kościół był obecny w strukturach Wspólnot Europejskich, nie tylko poprzez urzędników, którzy są katolikami, ale w konkretnej formie instytucjonalnej.
Do zadań COMECE należy monitorowanie i analiza procesów politycznych w Unii Europejskiej, we wszystkich sferach działalności i zainteresowania Kościoła. COMECE zabiega o pielęgnowanie kontaktów z politykami i urzędnikami. Ta działalność ma na celu promocję poglądów i opinii wyrażanych przez COMECE, oraz ma odpowiadać na aktualne problemy i trudności we Wspólnotach, proponując konkretną współpracę. Kolejnym zadaniem jest rozwijanie świadomości wewnątrz wspólnoty Kościoła na temat prawodawstwa, rozwoju i polityki Unii Europejskiej, a także budzenie refleksji o wyzwaniach zjednoczonej Europy na gruncie Katolickiej Nauki Społecznej. Do ważnych zadań należy pomoc Kościołowi na Wschodzie w przezwyciężaniu trudności, zwłaszcza w perspektywie integracji wschodniej części Europy.
Czwartek, 08. października
16.00
Ceremonia powitalna:
- Paweł ADAMOWICZ, prezydent Gdańska
- abp Sławoj Leszek GŁÓDŹ, metropolita gdański
- bp Adrianus H. VAN LUYN, przewodniczącyCOMECE i biskup Rotterdamu
- o. Maciej ZIĘBA OP, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
17.30
Przejście do kościoła św. Brygidy
18.15
Inauguracyjna Msza św. pod przewodnictwem
kard. Dionigiego TETTAMANZIEGO, metropolity
Mediolanu.
Kościół św. Brygidy
Piątek, 09. października
08.45
Modlitwa Poranna
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
09.00
1. Wstęp
Idea i rzeczywistość solidarności w Unii Europejskiej - refleksja na podstawie Nauki Społecznej Kościoła
Unia Europejska w ciągu niemal 60 lat przeszła transformację od wąskiego traktatu w szczegółowej, choć istotnej sferze życia ekonomicznego, do dużego stowarzyszenia większości narodów i ludów Europy, o szerokim zasięgu politycznym i niekiedy szerokimi uprawnieniami. Ten proces rozwoju nie został wymuszony czy narzucony przez jakieś konkretne państwo. Główni autorzy tego procesu uznali solidarność za jego fundament. Stwierdzono, że "Solidarność stanowi duszę Unii Europejskiej" (biskupi COMECE, 2004).
Kościół katolicki uznając wagę tego procesu z biegiem lat popiera go w sposób coraz bardziej umiarkowany. Obecnie ocenom pozytywnym towarzyszą uwagi bardziej krytyczne. Teraz, gdy Unia Europejska zainicjowała regularny, przejrzysty i otwarty dialog z religiami i Kościołami, nadszedł czas, aby katolicy rozwinęli własną strategię europejską. Najlepiej czynić to wraz z innymi tradycjami chrześcijańskimi. Refl eksja nad pojęciem i rzeczywistością solidarności w ramach Unii Europejskiej z punktu widzenia Nauki Społecznej Kościoła stanowi dobry punkt wyjścia dla tego celu.
Abp Diarmuid MARTIN, metropolita Dublina
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
09.30
2. Osoba ludzka
Osoba ludzka i jej prawa - kierunek i cel solidarności
Dla chrześcijan osoba ludzka jest stworzona na obraz Boży. Dlatego ukazywanie osoby ludzkiej w kontekście wynikających z tego faktu praw i obowiązków jest fundamentem Nauki Społecznej Kościoła. Unia Europejska w swoich tekstach założycielskich zobowiązała się do poszanowania godności ludzkiej, zaś jej państwa członkowskie uznały istnienie niezbywalnych praw, począwszy od prawa do życia. I chociaż wydaje się, że prawa te są ogólnie szanowane w Europie, to istnieją powody do niepokoju. Zagrożone jest prawo do życia, zwłaszcza u jego początku i schyłku. Migrantów i osoby ubiegające się o azyl nie zawsze traktuje się z szacunkiem, zaś handel ludźmi stanowi tragedię nie do zniesienia. W całej Europie ludzie spotykają się z korupcją. Co Unia Europejska może uczynić, by sprostać swoim zobowiązaniom w zakresie praw człowieka? Co winny zrobić w ramach swoich kompetencji instytucje europejskie?
Tunne KELAM, poseł do Parlamentu Europejskiego (Estonia)
Alojz PETERLE, były premier Słowenii, obecnie poseł do Parlamentu
Europejskiego
Prof. Maureen JUNKER-KENNY, profesor teologii na uniwersytecie Trinity College Dublin (Irlandia)
Moderator: Joana RIGATO, Komisja Sprawiedliwości i Pokoju (Portugalia)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
10.30
Przerwa:
- dyskusja nt. przesłania końcowego 1. Katolickich Dni Społecznych
PFB, hol na I piętrze
- sesja podsumowująca z udziałem panelistów debaty nr 2 w małej grupie (50-70 osób)
PFB, Sala "Zielona"
- możliwość dla uczestników zaprezentowania konkretnych przykładów solidarności w Europie
PFB, forum
11.15
Komentarze publiczności do debaty nr 2 (6 chętnych osób po 2 minuty każda)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
11.30
3. Rodziny europejskie
Rodziny, podstawowe komórki społeczne, potrzebują europejskiej solidarności
Kościół katolicki postrzega rodziny, oparte na związku małżeńskim mężczyzny i kobiety, jako ożywcze siły społeczeństwa. Powinny one dawać oparcie dzieciom i udzielać wsparcia osobom w podeszłym wieku. W życiu codziennym tworzą więzy miłości, a w chwilach kryzysowych służą nieodzowną pomocą. Zrozumiałe jest więc, że obywatele Europy niezmiennie uznają rodzinę za swój życiowy priorytet.
Jest jednak wiele oznak tego, że w ciągu kilku ostatnich dziesięcioleci
rodziny europejskie wystawiane były na wielką próbę. Współczynniki urodzeń w Europie są na alarmująco niskim poziomie, ukazując powszechny w społeczeństwie spadek zaufania do siebie nawzajem i mniejszą wiarę w pozytywną przyszłość. W szczególności instytucjonalny węzeł małżeństwa zatracił dla wielu swoje znaczenie - coraz mniej par pobiera się, a coraz więcej rozwodzi. Dzieci będące świadkami rozpadu własnych rodzin często płacą najwyższą cenę. W 2007 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej dostrzegły ten problem i zawarły Sojusz na rzecz Rodzin. Co można jeszcze zrobić? W jaki sposób państwa członkowskie winny wyrazić swoją solidarność z rodzinami? Jakie rozsądne działania można podjąć dodatkowo na szczeblu Unii?
Prof. Gřsta ESPING-ANDERSEN, profesor socjologii na Universitat
Pompeu Fabra (Dania)
Anna ZÁBORSKÁ, posłanka do Parlamentu Europejskiego (Słowacja)
Rimantas DAGYS, szef komisji parlamentarnej ds. społecznych (Litwa)
Moderator: Elena CURTI, zastępca redaktora naczelnego "The Tablet"
(Wielka Brytania)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
12.45
Przerwa
- sesja podsumowująca z udziałem panelistów debaty nr 3 w małej grupie (50-70 osób)
PFB, Sala "Zielona"
14.30
Komentarze publiczności do debaty nr 3 (6 chętnych osób po 2 minuty każda)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
14.45
4. Europejski model społeczno-ekonomiczny
Europejski model społeczno-ekonomiczny (praca, ubóstwo, opieka społeczna, regulacje ekonomiczne)
Nauka Społeczna Kościoła nieustannie podkreśla szczególną wartość pracy ludzkiej, jako że "pogwałcenie godności pracy ludzkiej" prowadzi do ubóstwa. Regulacje dotyczące gospodarki winny więc zawierać zasady odnoszące się do pracy ludzkiej. Takie same zasady winny odnosić się też do działalności gospodarczej w pewnych okresach i określonych miejscach. Stąd też regulacje gospodarcze muszą zawierać określenie tych działań, okresów i warunków, w których obowiązywanie zasad rynkowych zostaje częściowo lub całkowicie zawieszone. Dodatkowo model społeczno-ekonomiczny posiada także elementy ochrony osób stających w obliczu nieuchronnej utraty życia. W UE wiele aspektów ekonomicznych podlega prawom i regulacjom wypracowanym w ramach kontaktów pomiędzy instytucjami europejskimi. Opieka społeczna natomiast jest głównie domeną poszczególnych państw członkowskich. Zgodnie z nowym traktatem UE zobowiązuje się do społecznej gospodarki rynkowej. Jaki konkretny wymiar ma przyjąć to pojęcie w kontekście obecnego podziału zadań pomiędzy UE i państwami członkowskimi oraz w trakcie trwania głębokiego kryzysu gospodarczego? Jakie będą chrześcijańskie punkty odniesienia dla europejskiego modelu społeczno-ekonomicznego w trakcie odbywających się w nadchodzących miesiącach dyskusji nad przyjęciem rozszerzenia Strategii Lizbońskiej z 2000 r.?
Elmar BROK, poseł do Parlamentu Europejskiego (Niemcy)
Anne-Laure DE COINCY, zastępca sekretarza generalnego w Sekretariacie Generalnym ds. Europejskich (Francja)
Prof. inż. Lubomír MLČOCH, profesor ekonomii na Uniwersytecie Karola w Pradze (Czechy)
Prof. José T. RAGA GIL, profesor ekonomii na Uniwersytecie Complutense w Madrycie (Hiszpania)
Moderator: Jan de VOLDER, Wspólnota św. Idziego (Belgia)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
16.00
Przerwa:
- dyskusja nt. przesłania końcowego 1. Katolickich Dni Społecznych
PFB, hol na
I piętrze
- sesja podsumowująca z udziałem panelistów debaty nr 4 w małej grupie (50-70 osób)
PFB, Sala "Zielona"
- możliwość dla uczestników zaprezentowania konkretnych przykładów solidarności w Europie
PFB, forum
16.45
Komentarze publiczności do debaty nr 4 (6 chętnych osób po 2 minuty każda)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
17.00
Prezentacja projektu społecznego wybranego przez Katolickie Dni społeczne (wraz z Caritas Europa)
Ks. Erny GILLEN, przewodniczący Caritas Europa
(Luksemburg)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
18.30
Msza św. pod przewodnictwem bp. Piotra JARECKIEGO,
biskupa pomocniczego Warszawy i wiceprzewodniczącego
COMECE
Kościół p.w. NMP (Bazylika Mariacka)
Sobota, 10. października
07.30
Msza św. poranna
Kościół p.w. św. Barbary
09.00
5. Na fundamencie Solidarności
Unia Europejska - wspólnota polityczna i jej oparcie na fundamencie solidarności
Z punktu widzenia Nauki Społecznej Kościoła przebiegający obecnie proces globalizacji wymaga współpracy wzajemnej krajów europejskich, opartej na solidarności w jej wymiarze duchowym i materialnym. Wyznawane wspólnie wartości pomagają wypracować jedno podejście, także w stosunku do innych państw i kontynentów. Wola dzielenia się środkami materialnymi jest nieodzowna do świadczenia pomocy sobie nawzajem oraz bliźnim będącym w potrzebie w odległych krajach. UE często postrzega się jako przykład wspólnoty politycznej, której członkowie udanie wypracowali niezwykłą wieź solidarności. Najsilniejsze państwa członkowskie płacą proporcjonalnie więcej niż te słabsze, a największe kraje mają proporcjonalnie mniej głosów aniżeli te o mniejszej liczbie ludności. Tak przynajmniej jest w teorii. Jaka jest jednak rzeczywistość? Co z przyszłością? Traktat Lizboński może wejść w życie na początku 2010 r. Tego samego roku mogą rozpocząć się negocjacje w sprawie kolejnych perspektyw finansowych. Mając to na uwadze, co mogą uczynić obywatele, aby umocnić solidarność między krajami Europy? Czy Nauka Społeczna Kościoła może stanowić konkretną inspirację w tym względzie?
Jacques BARROT, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, Komisarz ds. Wymiaru Sprawiedliwości, Obszaru Wolności i Bezpieczeństwa (Francja)
Maria MARTENS, była posłanka do Parlamentu Europejskiego (Holandia)
Moderator: Dr. Neven ŠIMAC, wiceprzewodniczący Centrum Studiów
Akademickich im. Roberta Schumana i "Stowarzyszenia Chrześcijańskich Akademików" w Zagrzebiu (Chorwacja)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
10.30
Przerwa:
- dyskusja nt. przesłania końcowego 1. Katolickich Dni Społecznych
PFB, hol na
I piętrze
- sesja podsumowująca z udziałem panelistów debaty nr 5 w małej grupie (50-70 osób)
PFB, Sala "Zielona"
- możliwość zaprezentowania konkretnych przykładów solidarności w Europie
PFB, forum
11.15
Komentarze publiczności do debaty nr 5 (6 chętnych osób po 2 minuty każda)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
11.30
6. Globalne dobro wspólne
Globalne dobro wspólne i odpowiedzialność Europy za świat i przyszłe pokolenia
W ciągu ostatnich 30 lat postęp technologiczny i zniesienie barier regulacyjnych doprowadziły do bezprecedensowego poziomu wzajemnych ogólnoświatowych zależności w odniesieniu do produkcji oraz dystrybucji towarów i usług. Dochodzi do coraz częstych kontaktów różnych religii i cywilizacji. Globalnym dobro wspólne nie jest więc już abstrakcją, lecz stanowi zaproszenie dla wszystkich podmiotów działających na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej do nieustannego wychodzenia poza cele partykularne i brania pod uwagę potencjalnego wpływu swoich wyborów na osoby najbiedniejsze i na przyszłe pokolenia. Obecny kryzys fi nansowy, potrzeba ochrony środowiska naturalnego, w szczególności klimatu, czy też globalny zasięg Internetu przekonały wielu obywateli o istnieniu potrzeby nowych form globalnych procesów decyzyjnych. Kościół domaga się nowego sformułowania zasad sprawowania władzy politycznej na szczeblu lokalnym, narodowym i międzynarodowym, zaś Ojciec Święty na nowo podjął ideę ogólnoświatowej władzy politycznej. Dzięki globalizacji UE uzyskała nowe uzasadnienie swojego istnienia. Jakich konkretnych inicjatyw promujących globalne dobro wspólne i przyjmujących odpowiedzialność za przyszłe pokolenia należy spodziewać się na poziomie europejskim?
Prof. Paweł DEMBINSKI, dyrektor Obserwatorium Finansowego w Genewie (Szwajcaria)
Simone MORANDINI, Fundacja Lanza, Padwa (Włochy)
S. Dominika (Alžbeta DUFFEROVÁ), Uniwersytet w Trnavie (Słowacja)
Moderator: prof. Ingeborg GABRIEL, profesor etyki społecznej na Uniwersytecie Wiedeńskim (Austria)
Komentarze publiczności do debaty nr 6 (6 chętnych osób po
2 minuty każda)
Polska Filharmonia Bałtycka, Sala Koncertowa
13.15
Przerwa
- sesja podsumowująca z udziałem panelistów debaty nr 4 w małej grupie (50-70 osób)
PFB, Sala "Zielona"
14.15
Rejs statkiem na Westerplatte; rozdanie i prezentacja projektu przesłania końcowego; informacja o znaczeniu Westerplatte
15:30
Uroczystość/świadectwa i nabożeństwo ekumeniczne
Prof. Irena LIPOWICZ, prezes Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej (Polska)
Prof. Hans-Gert POTTERING, były przewodniczący, obecnie poseł do Parlamentu Europejskiego (Niemcy)
Westerplatte
16:30
Rejs z Westerplatte do Stoczni Gdańskiej. Zebranie uwag do przesłania końcowego
17:30
Przejście przez stocznię do Instytutu Sztuki Wyspa. Przerwa na kawę
18:30
Film "Upadek imperium" i świadectwa o narodzinach ruchu Solidarność w Polsce
Lech WAŁĘSA, były prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
O. Maciej ZIĘBA OP, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności
(Tłumaczenie konsekutywne na jęz. angielski)
Instytut Sztuki Wyspa
Niedziela, 11. października
09.00
Ceremonia kończąca
Odczytanie przesłania końcowego, prezentacja
konkretnej inicjatywy i symbolu ekumenicznego
Lech KACZYŃSKI, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Plac Solidarności, Pomnik Ofiar Grudnia '70
11.00
Msza św. na zakończenie pod przewodnictwem abp. Sławoja Leszka GŁÓDZIA Metropolity Gdańskiego
(krótki koncert organowy)
Archikatedra oliwska
