Proszę się przesunąć! - czyli finał spotkań Scena jako laboratorium językowe i kulturowe

PL (wersja BE poniżej)
Przez ostatnie miesiące w Sopocie pracowaliśmy nad laboratorium Scena jako laboratorium językowe i kulturowe miejscem spotkania twórców z Białorusi, Ukrainy i Polski. To był wspólny proces sprawdzania, jak różne języki, doświadczenia i wrażliwości mogą tworzyć nową formę sceniczną, pod okiem reżyserki Moniki Dobrowlańskiej.

 Słowo od reżyserki:

Owocem naszych badań jest fragment dramatu Proszę się przesunąć!, odzwierciedlający nową polską rzeczywistość współistnienia Polaków, Białorusinów i Ukraińców.

Zaprezentujemy także prapremierę fragmentu sztuki Poliny Korobeinyk Dwie kobiety.

Wierzę, że teatr może łączyć ludzi i otwierać nowe perspektywy. Zapraszam do wspólnego przyjrzenia się temu, co rodzi się z wielojęzyczności.

23 listopada 2025 (niedziela)
18:00
Teatr BOTO, Sopot

Wstęp wolny!

BE
Апошнія месяцы ў Сопаце мы працавалі над лабараторыяй Scena jako laboratorium językowe i kulturowe прасторай, дзе сустрэліся творцы з Беларусі, Украіны і Польшчы. Гэта быў сумесны працэс даследавання таго, як мовы, гісторыі і досведы могуць утвараць новую сцэнічную форму. Кіраўніца рэжысёрка Моніка Доброўлянска.

 Слова ад рэжысёркі

<<вынікам>
Мы таксама пакажам прапрэмеру фрагмента песы Паліны Коробейнік Dwie kobiety.

Я веру, што тэатр можа абядноўваць і адкрываць новыя перспектывы. Запрашаю разам паглядзець, што нараджаецца са шматмоўя>>.

23 лістапада 2025 (нядзеля)
18:00
Teatr BOTO, Сопат

Уваход вольны!

Праект рэалізуецца фцндацыяй Inexkult. Фінансуецца са сродкаў MKiDN з Фонду прамоцыі культуры.



Laboratorium Scena jako laboratorium językowe i kulturowe organizowane przez fundację Inexkult poszukuje nowej fomuły teatru międzykulturowego, w ramach którego współistnienie na scenie różnych języków odbierane jest nie jako przeszkoda percepcyjna, lecz nowa jakość estetyczna i semantyczna.

Laboratorium pracuje od września 2025 roku. Formuła jest hybrydowa: comiesięczne kilkudniowe zjazdy uzupełniane są spotkaniami on-line.  Efekt finałowy można będzie obejrzeć 23 listopada.

Fundacja Inexkult, która od 2023 roku zajmuje się wspieraniem i promocją białoruskiej sztuki, to inicjatywa przede wszystkim producencka, która tworzy własne projekty artystyczne i edukacyjne. Inexkult organizuje festiwale teatralne i muzyczne (Inex-Fest i Junactva), obozy i laboratoria twórcze. Na koncie fundacji są trzy wyjątkowe spektakle: Szept na podstawie książki Siarhieja Łeskaca, Po co idziesz, wilku? na podstawie książki Ewy Wieżnowiec oraz Radziwa Prudok na podstawie książki Andrusia Horwata. Promocji współczesnej dramaturgii białoruskiej i ukrainskiej służyła trzyletnia seria Czytań w barach, której formuła polegała na tym, że profesjonalni aktorzy czytali sztuki prosto z wydruków, bez prób i przygotowań. Prezeska fundacji Volha Kulikouska jest przekonana, że białoruski teatr nie powinien zamykać się we własnej kulturalnej bańce, powinien być częścią europejskiego teatru. Temu właśnie ma służyć ostatnia inicjatywa Inexkult Scena jako laboratorium językowe i kulturowe, która zebrała pod dachem tetru BOTO w Sopocie artystów z Polski, Białorusi i Ukrainy.

Impulsem dla stworzenia tego laboratorium językowego i kulturowego na scenie była świadomość organizatorów, że  w ciągu ostatnich  pięciu lat polski krajobraz teatralny niepostrzenie sié zmienił: teraz współtworzą go ukraińscy i białoruscy artyści. Często pracują na uboczu, są skupieni na oczekiwaniach własnej publiczności i zamknięci w getcie diaspor narodowych.  Stracili swój dom i teatr, i znaleźli w Polsce nowy dom i pracę. Walczą o mozliwość powrotu do zawodu, ale często pracują na budowlach, w dostawce czy taksują. Ludzi w teatralnym wykształceniem, błyskotliwą kiedyś karierą, ze znanymi we własnych krajach nazwiskami i twarzami wspóltworzą polski tetr offowy i wytrwale próbują się integrować. Czy język przeszkadza? Czy akcent przekreśla szancę na teatralna karierę w Polsce? W przypadku reżysera, scenografa, dźwiękowca, specjalistę od światła raczej nie. Ale aktora? Raczej tak - odpowiada teatr tradycyjny. Absolutnie nie - odpowiada Monika Dobrowlanska, która sprawuje opieke nad Laboratorium. Dla niej polskiej emigrantki, która od lat mieszka w Niemczech i tam zbudowała swoją imponującą reżyserską karierę obsość jest punktem wyjścia i dojścia jednocześnie.

Monika Dobrowlanska pracowała z wielojęzycznością w Niemczech, Luksemburgu, Francji i Włoszech. Jej ostatnia praca w Polsce to wielojęzyczny spektakl Po co idziesz, wilku? na podstawie kultowej książki białoruskiej pisarki Ewy Wieżnowiec O wilku mówiono w izbie.
W trakcie laboratorium reżyserka proponowała najrózniejsze metody: od improwizacji aktorskich przez ćwiczenia pisarskie po dramatyzację materiałów dokumentalnych. W scenariuszu wykorzystano fragmenty z utworów Becketta i Mrożka, Różewicza i Tuwima. Monika Dobrowlanska inspirowała, proponowała teksty do owówienia i problemy do rozwiązania, zachęcała do scenicznych eksperymentów i dzielenia się własnymi spostrzeżeniami i odczuciami, czujnie obserwowała i zbierała pomysły, które po trzech miesiącach pracy same ułożyły sie w pewną całość. Wydobywając z uczestników ich własny głos reżyserka otwarcie dzieliła się doświadczeniem reżyserki-emigrantki żyjącej w berlińskiej wielojęzyczności.


Pokaz finałowy będzie składał się z dwócz części.


Część pierwsza zatytułowana Proszę się przesunąć! jest oparta na oryginalnym scenariuszu, który powstał jako kreacja zbiorowa podczas pracy Laboratorium. Akcja rozgrywa się w zwykłym polskim autobusie, w którym Polakom, Białorusinom i Ukraińcom pozornie  przysługują równe prawa, ale niewątpliwie niektórzy są bardziej u siebie. Spektakl jest scenicznym eksperymentem z wielojęzycznością na scenie, brzmią języki: białoruski, polski, ukraiński, niemiecki, angielski, francuski i włoski. Cztery ostatnie zachodnioeuropejskie, prestiżowe -- tylko w piosenkach, ale nie jako muzyczna ozdoba, są impulsem, które wyzwala głebokie pokłady stereotypów i uprzedzeń oraz fizyczne, wręcz fizjologiczne reakcję ciała.
Większość scen powstała dzięki improwizacjom aktorskim i opowiada o tym, co jest dla uczestników Lboratorium ważne: trudy opanowania nowego język iniuansów kultury docelowej, przemoc kulturowa w opakowaniu bezinteresownej życzliwości a nawet aktywizmu, liryczna podróż w świat wielkich marzeń o Hollywood. Aktorki i aktorzy mówią po polsku z akcentem, albo prawie bez. Mówią też w obcych i we własnych językach.


W drugiej części pokazu finałowego odbędzie się prapremiera ukraińskiej sztuki Dwie kobiety autorstwa Poliny Korobeinyk oparta o  eksperyment z językiem polskim i ukraińskim.

Treść tworzona na podstawie materiałów prasowych organizatora.