Solidarność. Twój Anioł wolność ma na imię Opinie (105)

30. ROCZNICA POWSTANIA SOLIDARNOŚCI

Oficjalne obchody w Gdańsku
31 sierpnia 2010
Stocznia Gdańska - Młode Miasto

"Solidarność. Twój Anioł wolność ma na imię"
Wielkie widowisko plenerowe w reżyserii Roberta Wilsona

Jubileusz Solidarności stał się dla Roberta Wilsona inspiracją, aby uczcić ten dziesięciomilionowy ruch społeczny w wyjątkowy sposób i zaproponował widowisko, w którym przeplatać i jednocześnie uzupełniać się będą elementy muzyki, teatru, poezji, sztuk wizualnych. Tytuł widowiska został zaczerpnięty z wiersza Artura Oppmana pt. Hymn o wolności napisanego na początku XX wieku. Trwające ponad dwie godziny widowisko rozpocznie się o godzinie 21.00. Złożą się na nie następujące elementy:  prolog, akt I - walka, akt II - niesprawiedliwość, kulminacja (vortex) - solidarność, akt III - pokój, akt IV - sprawiedliwość, epilog - wolność. Każdemu z aktów Robert Wilson przypisał symboliczne dla historii Solidarności postaci-klucze: walka: sens męczeństwa - Jerzy Popiełuszko; niesprawiedliwość: kobiety Solidarności - Anna Walentynowicz; pokój: uniwersalizm polskiego doświadczenia - Jan Paweł II; sprawiedliwość: wybicie się na wolność - Lech Wałęsa. Poszczególne akty rozpocznie: wiersz, monolog, komentarz artysty, dziecka lub zwyczajnej osoby. Znajdą się w nich również uważnie wyselekcjonowane piosenki ściśle nawiązujące do tematu wieczoru.

ARTYŚCI

Marianne Faithfull - pracowała z wieloma muzykami - są wśród nich m.in.: Angelo Badalamenti, Beck, David Bowie, Nick Cave, The Chieftains, Jarvis Cocker, Billy Corgan, Marcella Detroit, Emmylou Harris, PJ Harvey, Antony Hegarty, Rupert Hine, Joe Jackson, Alex James, Lenny Kaye, Daniel Lanois, Sean Lennon, Metallica, John Prine, Barry Reynolds, Keith Richards, Sly and Robbie, Teddy Thompson, Tom Waits, Rufus Wainwright, Roger Waters, Steve Winwood i Patrick Wolf. W 1964 roku odkryta przez managera Andrew Loog Oldhama zadebiutowała piosenką As Tears Go By napisaną przez Micka Jaggera i Keitha Richardsa. Marianne przez kilka lat związana była z Mickiem Jaggerem. Jej kariera przeżyła kilka momentów załamania, ale także w złym okresie pracowała nad kolejnymi płytami. Prawdziwy comeback nastąpił wraz z płytą Broken English (1979) ostre rockowe kompozycje z nietuzinkowymi tekstami. Kolejne płyty Dangerous Acquaintances (1981) i A Child's Adventure (1983), chod w podobnym stylu, nie odniosły sukcesu. Podobnie stało się z albumami Rich Kid Blues (1984) i Faithless (1987). Kolejne płyty potwierdziły wielki talent Faithfull. Zgodni byli krytycy i słuchacze: Blazing Away (koncertowy, 1990), A Secret Life (1995) z kompozycjami Angelo Badalamentiego, a następnie dwie płyty z utworami Kurta Weilla 20th Century Blues (1996), Seven Deadly Sins (1999). Płyty Vagabond Ways (1999), Kissin Time (2002) i Before the Poison (2004) miały zupełnie różne charaktery, ale wszystkie okazały się sukcesami artystycznymi. Od lat 90. regularnie gra w filmach m.in.: Moondance (1995), Shopping (1994), Intymnośd (2001), Far from China (2001), Zakochany Paryż (nowela Gusa Van Santa (2006), Maria Antonina (2006) oraz Irina Palm - owacyjnie przyjęty podczas festiwalu Berlinale 2007. W 2004 roku wystąpiła w spektaklu Roberta Wilsona The Black Rider, w którym wykonywała piosenki Toma Waitsa. W listopadzie 2008 roku opublikowała dwupłytowy album Easy Come, Easy Go ze swoimi wersjami piosenek m.in. Duke'a Ellingtona, Briana Eno, Smokeya Robinsona, Sarah Vaughan, Morrisseya oraz Leonarda Bernsteina i Stephena Sondheima. Wzięła również gościnny udział w nagrywaniu płyty heavymetalowej grupy Metallica "Reload" (1997).

Macy Gray - właściwie Natalie Renee McIntyre (ur. 6 września 1967 w Canton w stanie Ohio) - amerykańska piosenkarka. Przed rozpoczęciem kariery zajmowała się m.in. pisaniem scenariuszy. Karierę muzyczną rozpoczęła w 1999 roku albumem "On How Life Is", który zdobył uznanie zarówno publiczności jak i krytyków. Jest laureatką nagrody Grammy - otrzymała ją pięć lat temu w kategorii najlepsza wykonawczyni muzyki pop. Najbardziej znane piosenki Gray to "I Try", "Sweet Baby" (powstała we współpracy z Erykah Badu), "Sexual Revolution", "Sex-O-Matic Venus Freak", "When I See You" czy świątecznej piosenki "Winter Wonderland". Współpracowała także z takimi gwiazdami muzyki jak Carlos Santana, The Black Eyed Peas, Fatboy Slim a przy okazji ostatniej płyty "BIG" współpracowali z nią Natalie Cole, Fergie, Justin Timberlake i Will.i.am, który był również jej producentem. Macy Gray jest również założycielką MGRAY Music Academy. W 2007 roku wzięła udział w dyskusyjnym programie stacji MTV - "The Naked Truth About Boys And Girls". Dyskografia: "On How Life Is" (1999), "The Id" (2001), "The Trouble with Being Myself" (2003), "The Very Best of Macy Gray" (2004), "BIG" (2007), "The Sellout" (2010)

Krystyna Janda - jedna z najpopularniejszych polskich aktorek teatralnych i filmowych, prozaik, felietonistka, piosenkarka, reżyserka, twórczyni i dyrektor Teatru Polonia. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Jeszcze jako studentka zagrała Maszę w legendarnych Trzech Siostrach wyreżyserowanych przez A. Bardiniego w Teatrze TV. W 1976 r. zadebiutowała w dwóch stołecznych teatrach - jako postać tytułowa w Portrecie Doriana Greya J. Osborne'a wg O. Wilde'a w reż. A. Łapickiego w Teatrze Małym i jako Aniela w Ślubach Panieńskich A. Fredry w reż. J. Świderskiego w Teatrze Ateneum. Aktorką tego teatru była przez kolejnych 11 lat, a później przez 16 lat - Teatru Powszechnego w Warszawie. Zagrała także wiele ról w Teatrze TV. W 2005 r. otworzyła autorski Teatr Polonia prowadzony przez Fundację Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury. Pierwszą premierą Teatru Polonia były Trzy siostry w potrójnej reżyserii N. Parry, K. Zachwatowicz i K. Jandy. W styczniu 2010 r., premierą Wassy Żelezownej w reż. W. Raźniaka z aktorką w roli tytułowej, Fundacja otworzyła nową scenę - OCH-Teatr w dawnym kinie Ochota. W filmie zadebiutowała w Człowieku z marmuru w reż. A. Wajdy. Zagrała blisko 80 ról filmowych w Polsce i za granicą.

Jerzy Radziwiłowicz - Absolwent warszawskiej PWST (1972). Aktor Starego Teatru w Krakowie w latach 1972-1996. Zagrał tam w przedstawieniach Konrada Swinarskiego (Dziady Mickiewicza, Wyzwolenie Wyspiańskiego), Jerzego Jarockiego (Sen o bezgrzesznej, Mord w katedrze Eliota, Portret Mrożka, Ślub Gombrowicza), Andrzeja Wajdy (Nastasja Filipowna wg Dostojewskiego, Zbrodnia i kara Dostojewskiego, Zemsta Fredry, Dybuk An-Skiego), Jerzego Grzegorzewskiego (Wesele Wyspiańskiego, Dziady - Dwanaście improwizacji Mickiewicza). Zagrał wiele ról filmowych w m.in. w Człowieku z marmuru, Bez znieczulenia, Człowieku z żelaza (reż. Wajda), W zawieszeniu (reż. Waldemar Krzystek), Poznań 56 (reż. Filip Bajon), Śmierć jak kromka chleba (reż. Kazimierz Kutz) i w filmach zagranicznych: Jak zapomnieć o Sarajewie (reż. Arnaud Selignac), Człowiek, jakich wielu (reż. John Lvoff), Czarna plaża (reż. Michel Piccoli). Jest laureatem m.in. nagrody im. Leona Schillera, był dwukrotnie nagradzany na Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (za rolę Raskolnikowa w Zbrodni i karze,1985; za rolę Doktora w Woyzecku Büchnera, 1986); nagrody Sekcji Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka ITI za popularyzację polskiej kultury teatralnej za granicą (1999), nagrody im. Zelwerowicza za rolę Kalibana w Morzu i zwierciadle (2003) i w 2003 roku za rolę Kalibana w Morzu i zwierciadle Audena (Teatr Narodowy, 2002). Odznaczony Orderem Sztuk Pięknych i Literatury (1993) przyznawanym przez Ministra Kultury Republiki Francuskiej. Wykładał w krakowskiej PWST (prorektor w latach 1981-1984). Od 2004 wykłada w warszawskiej Akademii Teatralnej. W zespole Teatru Narodowego od 1998 roku.

Rufus Wainwright - piosenkarz pochodzenia kanadyjsko-amerykańskiego. Studiował na Concordia University i McGill University zarówno klasyczną, jak i nowoczesną muzykę fortepianową. Jego pierwsza płyta pt.: Rufus Wainwright wydana została wiosną 1998 r. i od razu zyskała przychylność krytyków, a przez magazyn Rolling Stone została nazwana jedną z najlepszych płyt roku. Przez ten sam magazyn Wainwright został uznany za najlepszy debiutem roku. Od 2001 do 2004 r. Wainwright koncertował z Tori Amos, Stingiem, Benem Foldsem i Guster, jak również w 2001 i 2002 r. odbył trasę koncertową promującą Poses. Piosenki śpiewane przez Wainwrighta pojawiły się w wielu filmach m.in.: Maker Makes (Brokeback Mountain), Complainte de La Butte (Moulin Rouge) czy Hallelujah (Shrek). W 2009 roku Robert Wilson wyreżyserował w Berliner Ensemble spektakl oparty na sonetach Szekspira, do którego Wainwright skomponował muzykę.

Sharon Jones, urodzona w 1956 roku jest amerykańską piosenkarka soulowo-funkową i liderką grupy Sharon Jones & The Dap-Kings. Mimo tego, iż profesjonalną karierę piosenkarską rozpoczęła bardzo wcześnie to przełomowy sukces odniosła dopiero niedawno. Urodzona w stanie Georgia, w młodości przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie mieszka do dziś dnia. Śpiewała regularnie w grupach gospelowych a w latach 70-tych brała udział w koncertach młodych talentów wspieranych przez lokalne grupy funkowe, oraz występowała w chórkach. W oczekiwaniu na pojawienie się propozycji nagrania solowej płyty pracowała jako strażnik w więzieniu Rikers Island oraz ochroniarz w Wells Fargo Bank. Przełom w jej karierze nastąpił w 1996 roku, kiedy pojawiła się jako głos wspierający na sesji nagraniowej legendy muzyki funkowej Lee Fieldsa. Producenci nagrania ze studia Pure Records byli pod tak ogromnym wrażeniem głosu Jones, ze poprosili ją o nagranie solowej ścieżki. Od tego momentu rozpoczęła się jej kariera solowa. W roku 2002, wspólnie z The Dap-Kings wydała album Dap Dippin' with Sharon Jones and the Dap-King. Ich kolejne wydawnictwa to: Naturally (2005), 100 Days, 100 Nights (2007) and I Learned the Hard Way (2010). Sharon Jones koncertowała z Lou Reedem, a także we współpracy z Davidem Byrne'm i Fatboy Slim nagrała utwór Here Lies Love.

Angelique Kidjo - piosenkarka pochodząca z afrykańskiego Beninu. Tworzy muzykę będącą połączeniem popu i tradycyjnych afrykańskich pieśni. W 1982 roku wyjechała do Paryża, gdzie występowała w chórkach. Do zespołu Pili Pili zaprosił ją pianista jazzowy Jasper van 't Hof i powierzył jej funkcję wokalistki. Na scenie występowała m.in. z Vernonem Reidem, Buddym Guyem czy Annie Lennox. W 1998 nagrała piosenkę We Are One - jedną z dwóch głównych do popularnego filmu wytwórni Walta Disneya Król Lew 2. Była czterokrotnie nominowana do nagrody Grammy. Za album Djin Djin Angélique Kidjo otrzymała w 2008 roku nagrodę Grammy. Od roku 2002 jest Ambasadorem Dobrej Woli UNICEF. Zasiada w zarządzie fundacji wspierającej edukację dziewcząt w Afryce - "The Batonga Foundation".

Philip Glass (ur. 31 stycznia 1937 w Baltimore) - amerykański kompozytor, twórca muzyki minimalistycznej. Chociaż ukończył matematykę i filozofię na uniwersytecie
w Chicago, zdecydował, że będzie kompozytorem. Studiował w Nowym Jorku i Paryżu. Tam odkrył muzykę indyjską, która wpłynęła na kształt jego późniejszej twórczości - "minimalistyczną" wizję muzyki. Spotkanie z wirtuozem gry na sitarze Ravim Shankarem skłoniło go do głębszych studiów nad tradycyjną muzyką Indii i Tybetu. W 1966 wyjechał do Indii północnych, gdzie spotkał się z uchodźcami z Tybetu. Wydarzenie to wywarło bardzo duży wpływ, nie tylko na jego pracę: został buddystą. Po spotkaniu z Dalajlamą stał się gorącym orędownikiem sprawy tybetańskiej.
Glass zajmował się również muzyką północnej Afryki; dzięki współpracy z m.in. z Foday Musa Suso w latach osiemdziesiątych na płytach Glassa zaczęły pojawiać się afrykańskie i arabskie motywy. Po powrocie do Nowego Jorku wykorzystał w swojej pracy orientalne techniki. Glass współpracował z kanadyjskim strukturalistą Michaelem Snowem oraz z Robertem Wilsonem przy jego przedsięwzięciach teatralnych (najsłynniejszy efekt tej współpracy to opera Einstein on the Beach). Glass skomponował ponad dwadzieścia oper, osiem symfonii, koncerty gry na pianinie, skrzypcach i saksofonie. Popularność zyskał jako kompozytor muzyki filmowej do eksperymentalnych dzieł dokumentalnych Godfreya Reggio. Współpracował między innymi z Paulem Simonem, Lindą Ronstadt, Yo-Yo Ma i Doris Lessing. Gass został nominowany do Oscara i Złotego Globu za muzykę do filmu Martina Scorsese Kundun - życie Dalajlamy, a także do filmu Stephena Daldry Godziny. Zdobył Złoty Glob za kompozycję do Truman Show.

Kayah - wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów. Jak sama przyznaje - śpiewa od zawsze.
Karierę muzyczną rozpoczęła współpracą z reggae'owymi zespołami Rastar i Zgoda oraz Tilt. Rozgłos w kraju zyskała dzięki piosence "Córeczko chciałabym, żebyś była chłopcem", którą wykonała w 1988 roku na Festiwalu Krajów Nadbałtyckich w Karlsham.
Jej pierwszy solowy autorski album "Kamień" wydany został w 1995, rok później Kayah została uhonorowana Fryderykiem dla najlepszej polskiej wokalistki oraz uznana Indywidualnością Roku '96 przez Telewizję Polską. Tym samym stała się niekwestionowaną gwiazdą polskiej sceny muzycznej. Swoją pozycję na rynku Kayah umocniła następnym krążkiem "Zebra", wydanym w 1997 roku przez BMG Poland. Osiem nominacji do Fryderyków i cztery zdobyte statuetki utwierdziły jej pozycję na rynku muzycznym.
Dwa lata po wydaniu "Zebry", w roku 1999, artystka zdecydowała się na współpracę z Goranem Bregovićem, czego efektem jest ich wspólna płyta "Kayah i Bregović". W roku 2000 ukazała się jej nowa autorska płyta "Jaka Ja Kayah". Wystarczyły 4 dni, aby sprzedać aż 50 tysięcy egzemplarzy. Kayah oprócz tego, że jest piosenkarką zajmuje się również produkcją muzyczną. Jest współwłaścicielką firmy fonograficznej Kayax, założonej w 2001 roku. Wytwórnia była eksperymentem, z którym sama artystka nie wiązała większych nadziei. Dość szybko jednak przeobraziła się ona w poważną firmę, która wypromowała twórczość takich wykonawców, jak Maria Peszek, Sofa czy Smolik.

OPIS

Zaraz po wejściu na teren widowiska publiczność zobaczy wielkoskalowe prace i instalacje znanych i debiutujących artystów. Dźwięki skomponowane przez Pendereckiego i Chopina wejdą w dialog z muzyką współczesną wykonywaną przez gwiazdy różnych pokoleń i reprezentujące najrozmaitsze gatunki muzyczne. Tego wieczora będzie z nami m. in.: Rufus Wainwright, Laurie Anderson i Sharon Jones.

Widowisko rozpocznie wykonanie Fanfary skomponowanej przed dwoma laty przez Krzysztofa Pendereckiego specjalnie dla Europejskiego Centrum Solidarności.

Krystyna Janda i Jerzy Radziwiłowicz - aktorzy ściśle związani i powszechnie kojarzeni z ruchem Solidarność podczas przedstawienia będą pełnić nie tylko rolę gospodarzy widowiska, ale także będą recytować fragmenty z literatury polskiej i tekst 21 postulatów. Jednym z utworów zaprezentowanych podczas widowiska będzie wiersz Wisławy Szymborskiej, który laureatka Nagrody Nobla wybrała specjalnie na tę okazję. Jednak jak mówi Robert Wilson - to nie tylko wielkie nazwiska są najważniejsze podczas tego widowiska, dlatego zaprosiliśmy również ucznia szkoły podstawowej w Elblągu - Adama Pypana, który odczyta swój wiersz o solidarności, wybrany przez Małgorzatę Musierowicz w ogłoszonym przez ECS projekcie Moja mała solidarność.. W trakcie inscenizacji zaprezentowane zostaną również wspomnienia świadków historii z lat '80. Janina Mańko, Piotr Dyk, Józef Makosz krótko opowiedzą o swoich wspomnieniach i doświadczeniach z czasów powstawania ruchu solidarnościowego. Ich relacja połączona będzie z procesją około 300 pocztów sztandarowych Solidarności.

Podczas zwrotu akcji (vortex) przewidziano wystąpienia przedstawicieli Sudanu, Tybetu i Kuby. Będzie to wyraz solidarności z regionami nadal zmagającymi się z dyktaturą, w których łamane są prawa człowieka.



Niezwykle istotnym elementem widowiska będzie wręczenie Medalu Wdzięczności ustanowionego przez Europejskie Centrum Solidarności z okazji XXX-lecia powstania Solidarności. Medal, zaprojektowany przez gdańską artystkę Dobrochnę Surajewską, ma być wyrazem wdzięczności obcokrajowcom, którzy wspomagali Polskę w walce o wolność i demokrację. Prezydent Lech Wałęsa, przewodniczący kapituły Medalu, wręczy odznaczenie czterem wybranym osobom, które reprezentują różne narody, środowiska i drogi życiowe.
Są to Jacky Challot(Francja), Thomas Johansson (Szwecja), Karin Wolff (Niemcy) i Donna Baranski-Walker (USA).  

Integralną częścią widowiska będą również tematyczne projekcje video związane z poszczególnymi aktami. Zostaną tu wykorzystane prace Grzegorza Rogali, Macieja Szupicy i Bartosza Bieńka, a także Jacka Chojeckiego oraz materiały pochodzące z Video Studio Gdańsk i archiwum Europejskiego Centrum Solidarności. Koncepcja projekcji video zakłada odejście od zwykłej formy prezentacji materiałów filmowych, a skupi się bardziej na intuicyjnej i emocjonalnej narracji mówiącej o naturze i konsekwencjach Solidarności. Projekcje video będą się przeplatać na monitorach z prezentacjami prac performerów, którzy przygotowują swoje działania specjalnie na tę okazję. Do udziału w projekcie zaprosiliśmy artystów z całej Polski i Ukrainy, wśród nich znaczna większość to twórcy młodego pokolenia. Ich prace będą przygotowane tak, by angażowały także widownię. Nie będą to jedynie statyczne konstrukcje, ale projekty, w których publiczność będzie mogła brać czynny udział. W jednym z projektów weźmie udział także młodzież z domów dziecka i placówek wychowawczych. Konstrukcje, na których będą występować artyści, zbudowane zostaną z elementów typowych dla przestrzeni stoczniowej.

Uzupełnieniem narracji i dopełnieniem całości będą stopniowo narastające pokazy pirotechniczne zlokalizowane w przestrzeni stoczniowej, towarzyszące kolejnym częściom widowiska. Wyjątkowy pokaz fajerwerków przygotowany zostanie przez wybitnych artystów z Groupe F.



Akrobacje Ognistych Aniołów mają nawiązywać do spawania w stoczni i dodawać dramaturgii widowisku. Na zakończenie widzowie zobaczą nieomal kilometrowy półokrąg utworzony ze sztucznych ogni, który połączy publiczność i teren widowiska. Choreografia zaproponowana przez Groupe F zapowiada nie tylko zabawę światłem, ale także akrobacje powietrzne oraz performance. Groupe F może się pochwalić takimi osiągnięciami, jak na przykład przygotowanie pokazu sztucznych ogni otwierających i zamykających Igrzyska Olimpijskie w Atenach. Była także odpowiedzialna za oprawę uroczystości milenijnych pod wieżą Eiffel'a w Paryżu. 31 grudnia 2009 roku pirotechnicy z Groupe F byli gospodarzami pokazu sztucznych ogni pod London Eye.



W koncepcji widowiska reżyser postawił sobie za cel uhonorowanie Solidarności, jako unikalnie polskiego ruchu, który miał i ma tak wiele uniwersalnych wymiarów.
Robert Wilson został opisany przez New York Times jako wybitna postać teatru eksperymentalnego, odkrywca nowego zastosowania czasu i przestrzeni na scenie. Wielokrotnie nagradzany, otrzymał m.in. Złotego Lwa na Biennale w Wenecji (1993), Krajową Nagrodę za całokształt twórczości w dziedzinie wzornictwa (National Design Award for Lifetime Achievement - 2001) oraz Order w dziedzinie Sztuki i Literatury (Prestigious Commandeur des Arts et des Lettres - 2002).

Jak mówi reżyser: Moja wizja tego projektu to celebracja Solidarności poprzez sztukę. Powstanie tego ruchu było pierwszym krokiem do wolności i demokracji w krajach za żelazną kurtyną. Tak jak wiecie, nigdy nie zamierzałem uczcić tej rocznicy poprzez organizację kolejnego standardowego koncertu. Chcę świętować Wolność i Demokrację w bardziej wysublimowany artystycznie sposób. Dla mnie sztuka nie zna granic, jest językiem globalnym. Sztuka jest pamięcią o kulturze i historii, a to, co tworzą artyści przyczynia się do ich przetrwania.



Ruszyła sprzedaż biletów na widowisko "Solidarność. Twój Anioł wolność ma na imię", które odbędzie się 31 sierpnia na terenie gdańskiej Stoczni, w ramach obchodów 30. rocznicy powstania "Solidarności".