Jak mówimy i piszemy o Romach w Polsce i w Europie, żyjącej wśród nas etnicznej mniejszości? W tytule projektu zawarliśmy pewną dwoistość dyskursu. Rozumiemy ją z jednej strony metaforycznie - jako oczywistość samookreślania romskiej społeczności, ale też znak kłopotów z nazywaniem, upraszczaniem i etykietowaniem złożonych, pojedynczych i zbiorowych tożsamości.
Z drugiej strony tytułowe pojęcia traktujemy jako "słowa-klucze" porządkujące zagadnienia, które proponujemy podjąć. Będziemy próbowali zmierzyć się z tym istotnym zjawiskiem kulturowym i społecznym współczesności poprzez naukową refleksję, literackie opisy, dziennikarską relację, artystyczną wrażliwość.
Projekt Świat Cyganów. Problemy Romów (26-29.10.2015) przygotowywany jest w ramach Spotkań ze światem, które odbywać się będą podczas tegorocznej IX edycji Festiwalu Kultur Świata. Zamierzamy wskazać na ważne nurty badań nad kulturą Romów. Podejmiemy opowieść etnograficzną o bogatym "świecie Cyganów" i współczesnych społecznie problemach Romów; ich obyczajowości i mitologii, w tym roli wierzeń, tradycji, zwyczajów i tabu tej kultury; a także refleksję w perspektywie socjologicznej - pytając o romską / cygańską tożsamość, wewnętrzną wielokulturowość, możliwość transkulturowości, problemy wykluczenia, stygmatyzacji i siły stereotypów.
Narastające zainteresowanie romską tożsamością, bogatą i różnorodną kulturą wyraża się także w języku sztuki: narracji literackiej, filmowej i fotograficznej oraz w muzyce. Fascynacja artystów przywraca obecność tej mniejszości w dialogu międzykulturowym. Inność staje się obecna i widzialna, ale czy zrozumiana? - to kolejne pytanie.
Program interdyscyplinarnego projektu Spotkania ze światem: Świat Cyganów. Problemy Romów stara się uchwycić/ukazać różnorodny obraz Romów w Polsce i Europie. Zapraszamy więc naukowców: etnologów, etnografów, socjologów, antropologów; literaturoznawców, pisarzy, reporterów, dziennikarzy, fotografów, muzyków i proponujemy następujący program spotkań.
Program
Poniedziałek 26 października 2015
Ratusz Staromiejski w Gdańsku, ul. Korzenna 33/35
Światy Romów - historia i teraźniejszość, stereotypy i rzeczywistość - konferencyjne debaty, panel
motto:
W naszej części Europy sporo się zmieniło. Należymy do społeczności, dla której liczą się prawa człowieka. We wspólnej pełnej zgiełku przestrzeni publicznej coraz wyraźniej przebija się głos, że to nie my - "gadziowie" - mamy zdecydować o przyszłości Romów. Sami rozstrzygną, jak łączyć nowoczesność i tradycję (...). Dajmy im miejsce
L. Ostałowska, Cygan to Cygan
Tożsamość i kultura romska - składniki, metamorfozy, dylematy
10.00 - otwarcie konferencji
10.20 - 11.30 moderator prof. Cezary Obracht-Prondzyński
prof. Sławomir Kapralski: Współczesne romskie tożsamości zbiorowe wykład inauguracyjny
Dr. hab. Marcin Szewczyk (prof. WSIiZ): Romanipen - największa wartość kultury romskiej
Stanisław Stankiewicz: Z romskiego punktu widzenia - tożsamość, rozwój i integracja społeczności romskiej
11.30 - 11.50 przerwa kawowa
11:50 - 12:50
mgr Adam Bartosz: Pamięć i upamiętnianie. Nad mogiłą pomordowanych Romów w Szczurowej
mgr, doktorant UG Mateusz Babicki: Język romski jako element tożsamości Romów w Polsce i na świecie
doc. dr Beata Orłowska: Rola baśni cygańskich w poznaniu Romów
12:50 - 13:30 dyskusja
13.30-15.00 przerwa obiadowa
Romowie w dyskursach naukowych, politycznych i medialnych
15.00 - 16.20 moderator prof. Marcin Szewczyk
Prof. Przemysław Rotengruber: Sytuacja polityczna mniejszości romskiej w Polsce
Roman Kwiatkowski: Prawne aspekty ustutowania spłeczności romskiej w Polsce, z punkut widzenia konstytucji i ustawodastwa zwykłego.
Dr Małgorzata Kołaczek: Romskie media i Romowie w mediach
Dr Maciej Witkowski: Co wiemy o Romach? Co wiemy o sobie? Antropologia polityki integracji
16.20 - 17.00 dyskusja
17.00 - 17.30 Przerwa kawowa
17.30 - 18.30
Reportaż przeciw stereotypom
O fascynacji kulturą Romów i sprzeciwie wobec ich wykluczania z Lidią Ostałowską rozmawia dr Magdalena Horodecka
wtorek 27 października 2015
Ratusz Staromiejski w Gdańsku
Historyczne i współczesne - lokalne i regionalne konteksty funkcjonowania społeczności romskich: integracja? wykluczenie? asymilacja?
10.00- 11.00 moderator prof. Sławomir Kapralski
prof. Ewa Nowicka-Rusek Czy to jest integracja? Badania nad romskimi konwersjami religijnymi
Mgr Agnieszka Caban: Romowie w społeczeństwie większościowym - postrzeganie i świadomość przemian kulturowych.
mgr, doktorant Uniwersytetu Zielonogórskiego Andrzej Łuczak: Efektywność pomocy Unii Europejskiej oraz krajowych strategii na rzecz społeczności romskiej
11:30 - 11:50 przerwa kawowa
11:50 - 12:20
dr Piotr J. Krzyżanowski Przymusowe osiedlenie Cyganów w PRL - przyczyny, przebieg, skutki
prof. Barbara Weigl: Romowie w społeczności lokalnej. Różne oblicza trzech polskich miast
prof. Cezary Obracht-Prondzyński, mgr Aleksandra Wachowska: Pomorskie ścieżki Romów
12:20 - 13:20 dyskusja
13.20 - 15.00 przerwa obiadowa
15.00 - 16.30
Dobre praktyki - przykłady współpracy i integracji, projekty edukacji i kulturowej animacji, panel
Dyskusja z udziałem m.in: asystentek/edukatorek romskich Marzeny Fraś z Krakowa oraz Kamili Goman z Wejherowa; Bogdana Tokłowicza - przewodniczącego Rady Miasta Wejherowa, Elżbiety Mirgi-Wójtowicz -aktywistki romskiej, Klaudii Iwickiej z Centrum Wspierania Imigrantów i Imigrantek z Gdańska, Tomasza Nowickiego - aktywisty.
Prowadzenie - prof. Cezary Obracht-Prondzyński
16.30 - 16:45 przerwa kawowa
16.45 - 17.30
Z doświadczeń badacza. O dylematach związanych z badaniami wśród Romów
z prof. Ewą Nowicką-Rusek rozmawia dr Agata Bachórz
18.30 - 20.30
Choć raz zobacz, jak się kręcą tylne koła wozu. Edward Dębicki.
reż. Piotr Wójcik (2015) - projekcja. Z bohaterem filmu i jego reżyserem rozmawia prof. Mirosław Przylipiak. Spotkaniu towarzyszy muzyka, śpiew i taniec Cygańskiego Teatru Muzycznego Terno, pod kierownictwem założyciela Edwarda Dębickiego.
środa 28 października 2015
Ratusz Staromiejski w Gdańsku
25 lat wolności a Romowie
11:00 - 12:30
debata połączona z projekcją filmu Kierunek przyszłość i dyskusją
16:30 - 18:00
Obraz Romów w fotografii polskiej
Od Pożegnania taboru do Stigmy - z Andrzejem Polakowskim, Piotrem Wójcikiem i Adamem Lachem rozmawia Adam Mazur. Rozmowie towarzyszy również prezentacja fotografii Tomasza Tomaszewskiego.
18.00 - 19.00
Stigma wystawa fotografii Adama Lacha w Galerii NCK - wernisaż; rozmowa Adama Mazura z artystą
Jedni z wielu wystawa 36 fotografii - portretów polskich Romów w obiektywie Chada Evansa Watta, w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w dniach 26.10 - 2.11.2015.
czwartek 29 października 2015
Ratusz Staromiejski w Gdańsku
Inna wśród Innych
osobowść artysktki i cygańska tożsamość
15:30 - 16:30
Silna i krucha kobieta. Papusza i reporteka wobec jej historii. Z Angeliką Kuźniak rozmawia dr Magdalena Horodecka.
16:40 - 18:00
"Z taboru byłam, teraz znikąd jestem".
O filmie Papusza z aktorką Jowitą Budnik i Romanem Kwiatkowskim rozmawia prof. Krzysztof Kornacki.
19.00 - Centrum św. Jana, Gdańsk, ul. Świętojańska 50
Spotkanie z pieśniami Teresy Mirgi i Romów Bergitka, koncert
