Zapraszamy na kolejne spotkanie w cyklu Teatr przy Stole. Zaprezentujemy dramat "Rabinka" słowackiej autorki Anny Gruskovej w przekładzie Katarzyny Kręglewskiej, powracający do tematu Holokaustu. Tekst zinterpretują aktorzy Teatru Wybrzeże. Czytanie sztuki poprzedzi prelekcja teatrologa, opiekuna artystycznego projektu - prof. Małgorzaty Jarmułowicz.
Wystąpią:Justyna Bartoszewicz
Elżbieta Goetel
Marzena Nieczuja Urbańska
Krzysztof Gordon
Piotr Łukawski
Kanwą sztuki
"Rabinka" jest historia Gisi Fleischmann, żydowskiej działaczki społecznej, która podczas II wojny światowej próbowała ratować Żydów z Bratysławy i całej Słowacji. Była członkinią Rady Żydowskiej, powołanej z inicjatywy okupanta, mającej mu ułatwiać deportacje. Fleichmann wykorzystywała swoją przynależność do organizacji, aby uchronić przed niebezpieczeństwem jak największą liczbę osób. Równocześnie była jedną z założycielek nielegalnej Grupy Pracującej, sabotującej działania oficjalnej Rady. Starała się na wszystkie sposoby wpłynąć na partyjnych oficjeli, by zatrzymać, albo chociaż opóźnić deportacje.
Zasługą Gisi Fleischmann jest także zjednoczenie środowiska żydowskiego. Stąd też tytuł - Rabinka, przewodniczka duchowa, osoba jednocząca wspólnotę. Ta, której silny charakter i determinacja były punktem odniesienia dla innych. Ale także ta, która aby służyć wspólnocie, musiała zrezygnować z życia rodzinnego. Gisi Fleischmann dokonywała trudnych wyborów, starając się podejmować decyzje najsłuszniejsze na tyle, na ile to możliwe w chaosie wojny.
Na obraz głównej bohaterki sztuki, Anny Gruskovej, składają się rozmowy Gisi z przyjacielem, córką, matką i znajomą, z których wyłania się jej uwikłanie, rozdarcie i złożona osobowość. Matka zarzuca jej niewystarczającą troskę o dom, zaniedbywanie rodziny i fanatyczną wręcz obsesję władzy. Córka nie rozumie motywów, dla których Gisi zmusza ją do wyjazdu do Palestyny. Stopniowe ujawnianie nowych faktów dotyczących działalności Rady Żydowskiej, na czele której stoi Gisi, generuje napięcie.
Anna Grusková nie przytłacza datami z historii Zagłady. Koncentruje się na szczegółowym, hipotetycznym odtworzeniu wydarzeń z codziennego życia społeczności żydowskiej, pokazując kobiece doświadczenie Holokaustu. Z dzisiejszej perspektywy trudno bowiem zrozumieć i w pełni oddać to, co czuła Gisi Fleischmann, żyjąca w zupełnie innej epoce, konfrontująca się z sytuacjami, o których często myśli się korzystając z historycznych kliszy. A. Grusková pokazuje, że opowiadanie na nowo życiorysów zapomnianych bohaterów niekoniecznie musi wiązać się z próbą wiernego odtworzenia czyichś myśli i intencji. Może być za to fascynującą podróżą w przeszłość i w głąb własnej wyobraźni, zarówno dla twórców, jak i widowni.
Anna GRUSKOVÁ (ur. 21 III 1962) - dramaturg, scenarzystka i reżyserka. Absolwentka Wydziału Filozoficznego na Uniwersytecie Karola w Pradze (Katedra wiedzy o teatrze). Pracuje w Instytucie Teatralnym w Bratysławie.
Debiutowała w 2000 roku sztuką "Bohaterka i krytyczka". Jest autorką takich dramatów jak: "Almtraum" (2004), "Nikczemnicy i nimfomani" (2004, nagroda "Drama-2004"), "Krwawy klucz" (2005), "Ciekawość" (2007), "Rabinka", (2008, nominacja: Prix Europa, Berlin; inscenizacja: Słowacki Teatr Narodowy, Bratysława, reż. Viktorie Čermáková, 2012), "Komórki" (2013).
Anna Grusková jest inicjatorką kilku słowackich i międzynarodowych projektów o charakterze społecznym, jak "Panny młode" ("Nevesty", 2007-2009) czy "Sarkofagi i bankomaty" ("Sarkofágy a bankomaty", 2008-2009).
Przygotowała kilka projektów teatralnych m.in.: "Sztuka Dunaju, albo Wstrętna kawa, tanie papierosy" (2010), "Šance'89, albo Okno nadziei" (inscenizacja: reż. Jana Svobodová, 2009). Wyreżyserowała także własne utwory: "Pięć dań dla dwojga" (prapremiera w Teatrze Štúdio 12 w Bratysławie, 2007), "Sztuka Dunaju, albo Wstrętna kawa, tanie papierosy" (Teatr Divadlo bez domova, Teatr Štúdio 12, 2010) oraz filmy dokumentalne: "Kobieta rabin" (2012) i "Powrót do palącego się domu" (2014).
Źródła: www.teatralia.com.pl, www.aict.art.pl
Tłumaczenie powstało na zamówienie "04. Festiwalu Nowego Teatru - 56. Rzeszowskich Spotkań Teatralnych" organizowanego przez Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie.
