Wyspa 4.0 MIEJSCE IDEI / IDEA MIEJSCA
Praktyki adaptacyjne/ Adaptive practices.
40 lat działalności / wystawa / kolekcja / dokumentacja / działania /
Wyspa Spichrzów / Galeria Wyspa / Baraki / Dawna Łaźnia / Modelarnia / Instytut Sztuki
Wyspa / Alternativa/ ARTLab Wyspa
8 listopad wernisaż -18.00
8 - 23 listopad 2025 Grid Arthubwystawa czynna : środa - niedziela godziny 13.00-18.00
15 listopad dyskusja -18.00Kurator Grzegorz Klaman współpraca Piotr Mosur"Miejsce idei idea miejsca" to prowadząca nas koncepcja działania obejmująca cztery dekady aktywności Wyspy /Fundacji Wyspa Progress/ w Gdańsku. Konsekwentnie i z uporem stosowaliśmy swoiste "praktyki adaptacyjne" aby często w niesprzyjających i trudnych okolicznościach realizować nasze pomysły i projekty. Proponujemy szkicowy, permanentnie roboczy przegląd naszych działań licząc na uzyskanie możliwie czytelnej wypowiedzi w postaci wystawy, wydarzeń performatywnych, pokazów dokumentacji i archiwum.
Wprowadzimy widza i odbiorcę w atmosferę i charakter działań artystów związanych z Wyspą. Lata 80-te i 90-te to dynamiczny czas budowania gdańskiego środowiska niezależnego rozpisanego na wiele miejsc i rodzajów aktywności; od sztuki w przestrzeni publicznej po wystawy i akcje. Oddziaływanie kontekstu politycznego - po stanie wojennym oraz po transformacji 1989 roku - krystalizowało postawy zaangażowania w kwestie społeczne i stało się jedną z głównych sił napędowych postaw buntowniczych i krytycznych.
"Praktyki adaptacyjne" zmierzały do konstruowania nowego pola sztuki odpornego na ideologiczną presję i transformacyjny chaos, taki przynajmniej stawialiśmy sobie cel. Z pewnością był to czas nowych wyzwań i otwierających się perspektyw - możliwości w budującym demokracje społeczeństwie ale i nierozpoznanego zagrożenia innowacją kapitalizmu, na który nie byliśmy przygotowani. Działania te tworzą gmatwaninę relacji i sieć połączeń rozpisaną na mapę miasta. Poczynając od efemerycznych akcji na Fortach Napoleońskich, przez Wyspę Spichrzów, Łaźnie Miejską - Open Atelier na Dolnym Mieście czy tereny dawnej Stoczni Gdańskiej. Poszukiwanie i odkrywanie kolejnych miejsc było funkcją niepokoju i niezgody na otaczającą rzeczywistość, lecz zdecydowanie motywowane tworzeniem swoistej wspólnoty, kooperatywy artystów zdolnych do budowania niezależnej wolnej kultury. Przestrzeń wspólna staje się przestrzenią sporu i walki o swoją pozycję i obecność, równoprawność sądów i postaw. Jest to proces wieloletni i mozolny, gdy jednocześnie powstaje architektura "nowego instytucjonalizmu"- nowych struktur kultury i dystrybucji sztuki powiązana z presją finansową ideologii liberalnej. Owe kształtujące się mechanizmy, jak się przekonaliśmy niczego nie gwarantowały w ramach demokratycznej równości, ich konfiguracja skrywała prawdziwe koszty produkcji artystycznej przerzucając je na samych artystów i cały sektor niezależnych organizacji.
Siła i dramatyzm tych starć odciska się w polskim dyskursie o wolności słowa i swobody wypowiedzi artystycznej. Zamknięcie Galerii Wyspa /2002/ i proces o "obrazę uczuć religijnych" wytoczony Dorocie Nieznalskiej przez radykalne ugrupowania prawicowo katolickie weszło do kanonu polskiej sztuki. Wygrane sprawy nie są wygraną wojną ideologiczną, wojną Polsko-Polską, która trwa w najlepsze. Procesy, cenzura i wyrzucanie kuratorów leżały u podstaw krystalizowania się postaw krytycznych. Kompleks galeryjno-wystawienniczy w Polsce stał się systemem korporacyjnym ze wszystkimi symptomami i patologiami go trawiącymi. Działania horyzontalne i lokalne w Modelarni na terenie Dawnej Stoczni Gdańskiej były formą odtrutki na powstające "Przemysły kulturowe" oraz katalizatorem dla kolejnej generacji artystów. Turbokapitalistyczne mechanizmy obejmują coraz szersze aspekty życia społecznego i kulturalnego. Definiowaniem języka analizy i oporu wobec tych mechanizmów zajmował się Instytut Sztuki Wyspa. ISW działał również aktywnie na polu rewitalizacyjnym, inicjował dyskusje dotyczące sprawy przyszłości terenów postoczniowych, upodmiotowienia Stoczni jako terenu cennego kulturowo, architektonicznie i społecznie. Watki te nic nie straciły na aktualności po likwidacji ISW kontynuowaliśmy je w Laboartorium w Stoczni Cesarskiej oraz w ramach rozproszonych działań w różnych miejscach /Plenum/. Obecnie w ARTLabie na Wyspie Sobieszewskiej zastanawiamy się jak działania te zmuszają odbiorców naszych projektów/idei jak i nas samych do nieustannego redefiniowania pojęcia widza - interaktora uczestnika, artysty wytwórcy dzieła sztuki oraz galerii/kolektywu jako miejsca produkcji idei/wydarzeń. Przedsięwzięcie Wyspa 4.0 w strumieniu prezentowanych prac, kolekcji, dokumentacji, zapisów wideo oraz działań stawia pytanie o skuteczność i trafność wytyczonych w ostatnich latach strategii ich następstw i konsekwencji w rozszerzonym polu sztuki w dobie kapitalizmu kognitywnego.
Treść tworzona na podstawie materiałów prasowych organizatora.
