Ambasador Republiki Chorwacji Nebojša Koharowić i Dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Gdańska Adam Koperkiewicz zapraszają na uroczyste otwarcie wystawy
Wyzwanie KRAWATA - krawat jako chorwacki wkład w światowe dziedzictwo kulturowe
Słowo "krawat" pochodzi bezpośrednio od wyrazu "Chorwat". Krawat jest najbardziej wyróżniającym się chorwackim symbolem. Pojawił się w XVII wieku w formie chusty, którą chorwaccy żołnierze nosili zawiązaną wokół szyi pod mundurem walcząc w Wojnie Trzydziestoletniej (1618-1648) po stronie Austrii i monarchii Habsburskiej, w składzie której znajdowały się ziemie chorwackie.
Według legendy, przy rozstaniach ze swoimi narzeczonymi i mężami idącymi na front panny i żony często ofiarowały im rodzaj chusty, która miała im dodać otuchy w trudnych chwilach. Podarunek ten oznaczał, że podczas rozłąki panny będą się modliły za swoich wybrańców. Noszący chustę mężowie okazywali w ten sposób przywiązanie do swojej wybranki. Chusta symbolizowała więc wierność i oddanie. Jest wiele pieśni ludowych mówiących o tej tradycji, a krawat został do dziś nierozłączną częścią chorwackiego stroju ludowego.
W 1660 roku, podczas obchodów zwycięstwa nad Turkami regiment wojska chorwackiego wizytował Paryż. Zwycięscy bohaterowie wojny zostali przedstawieni francuskiemu władcy Ludwikowi XIV. Król ten znany był z uwagi, jaką poświęcał strojom, toteż nie uszły jego uwadze zawiązane na szyjach chorwackich oficerów kolorowe jedwabne chusteczki. Ludwik XIV tak uległ fascynacji, iż utworzył własny regiment nazwany "Royal Cravattes". Później Król Słońce (le voi-solail) zatrudniał specjalnego "cravatiera", który miał za zadanie wyłącznie dbać o jego "cravates". Niezaprzeczalnym jest fakt, że na dworze króla Ludwika XIV noszono tzw. "cravates" - kosztowne chusty z pięknej koronki. Jako że koronki te były sprowadzane z Wenecji lub Finlandii, a tym samym niezmiernie drogie, niewielu mogło sobie na nie pozwolić.
Wkrótce obyczaj noszenia krawatów przeszedł również do Anglii i innych części Europy. Od tego czasu żaden dżentelmen nie mógł uważać się za dobrze ubranego, jeżeli nie miał czegoś zawiązanego wokół szyi, im bardziej dekoracyjnego tym lepiej. Wraz z upływem czasu krawat stał się atrakcyjnym, modnym elementem, którego forma oraz sposób wiązania i materiał, z którego jest wykonany zmieniają się aż po dzień dzisiejszy.
Jednym z głównych projektów Akademii Chravatica jest program "Chorwacja – ojczyzna krawata", którego celem jest promocja chorwackiej tożsamości kulturowej, jej otwarcie i przynależność do kręgu kulturowego i historycznego. Academia Cravatica powstała w 1997 roku jako instytucja dobra publicznego, która zajmuje się promocją krawata jako części chorwackiego i światowego dziedzictwa kulturowego. Była inicjatorem i realizatorem wielu różnych projektów (filmy dokumentalne, książki, instalacje artystyczne i wystawy). Szczególne znaczenie miały wystawy, które odbyły się w Bośni i Hercegowinie, Egipcie i Republice Południowej Afryki, a taki prestiż będą miały również obecnie przygotowywane do wystawy w Wiedniu, Grazu, Krakowie i Gdańsku.
Badania pokazują, że każdego dnia do 600 do 700 mln. ludzi na całym świecie wiąże krawat jako ozdobę, przez co akcentuje swoją wytworność, status i smak.
Wydatki na zakup krawatów jako stałego elementu codziennego życia wynoszą rocznie około 20 mld EUR, co daję kwotę wyższą od budżetu małych państw.
Wystawa "Wyzwanie KRAWATA", którą będzie można oglądać w Muzeum Historycznym Miasta Gdańska od 29 kwietnia do 4 czerwca br., obejmuje setkę dzieł autorskich twórców z piętnastu krajów, w tym również z Polski, których tematem jest właśnie krawat.
Od akwareli do kolażu, od instalacji do rysunku, od formy w szkle do fotografii, od znaczków pocztowych do komiksów, od plansz szachowych i figur do malarskiego płótna, od tekstu do symbolu… Widoczne są różne podejścia do tematu, który artyści potraktowali bądź dosłownie, bądź jako punkt wyjścia do artystycznych rozważań i inspirację.
W tej wystawie owe rozwiązania oznaczają zwycięstwo wyobraźni nad suchym konkretem motywu; krawat nie jest już pętlą wokół szyi ale przestrzenią najswobodniejszego, artystycznego oddechu. Praktykowany jest zwyczaj, że w każdym z krajów, gdzie odbywają się wystawy, kilku autorów wykonuje prace artystyczne na temat krawata.
Krawat to jeden ze znaków kultury zachodniej, wszechobecny symbol cywilizacji, ale krawat to także fiesta i uroczystość. Niech więc będzie uroczystość!
patronat honorowy:
Minister Kultury Republiki Chorwacji Božo Biškupić
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski
Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz
