Uroczystość zawieszenia modelu St Jacob po renowacji
Muzeum Historyczne Miasta Gdańska oraz Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe
mają przyjemność poinformować o uroczystości zawieszenia odrestaurowanego modelu gdańskiego okrętu St Jacob z ok. 1695 roku, która odbędzie się 18 maja 2009 roku w Dworze Artusa - Oddziale Muzeum Historycznego Miasta Gdańska.
Informacja o wydarzeniu:
Uroczystość odsłonięcia modelu St Jacob odbędzie się w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Muzeów.
Honorowy Patronat nad uroczystością przyjęli: Metropolita Gdański Ksiądz Arcybiskup
Sławoj Leszek Głódź, Prezydent Miasta Gdańska
Paweł Adamowicz, Przewodniczący Rady Miasta Gdańska
Bogdan Oleszek oraz Prowincjał Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów Ojciec
Jacek Waligóra.
Program uroczystości:
12:00 - Otwarcie
12:10 - Wystąpienia (lub komunikaty - do ustalenia):
- Kult św. Jakuba - ojciec
Adam Sroka, rektor kościoła św. Jakuba w Gdańsku
- Śladami św. Jakuba po Gdańsku -
Krzysztof Jachimowicz, MHMG
- Szpital św. Jakuba gildii szyprów w Gdańsku 1409 - 1945 - dr
Adam Szarszewski
- Model St Jacob - dr
Jerzy Litwin, CMM
- Renowacja modelu St Jacob -
Mirosław Brucki, CMM
- Z dziejów kolekcji modeli okrętów w Dworze Artusa -
Edward Śledź, MHMG
12:50 - Przemówienia
13:00 - Odsłonięcie modelu, prezentacja
13:10 - Zawieszenie modelu, salut - laudacja Prezesa KSKOK
Grzegorza Biereckiego
13:20 - Zakończenie uroczystości
Dzień wcześniej, tj. w niedzielę 17 maja zaplanowano spotkanie literacko-muzyczne w kościele św. Jakuba w Gdańsku, przy ul. Łagiewniki 63, w trakcie którego spotkać się będzie można z najbardziej znanymi i najlepiej rozpoznawalnymi gdańskimi literatami.
O modelach Dworu Artusa i St Jacobie historycznie:
Model okrętu St Jacob należy do historycznej kolekcji z gdańskiego Dworu Artusa, najciekawszego i najcenniejszego zbioru tego rodzaju w Polsce. Badania wskazują, że jest to bliźniaczy okręt innego modelu o nazwie Mars, zawieszonego z reguły w Wielkiej Hali Dworu Artusa symetrycznie do St Jacoba. Oba pochodzą z drugiej połowy XVII wieku i mogły spełniać funkcję dokumentacji projektowej, według której budowano prawdziwe okręty w gdańskich stoczniach. W 1671 roku rozpoczęto w Gdańsku budowę siedmiu jednostek dla Kompanii Wschodnio-Indyjskiej. Mogły to być takie właśnie dwupokładowe, jakie reprezentują oba wspomniane modele. W talach 20. XIX wieku dokonano przebudowy St Jacoba, upodabniając go do innych okrętów tego czasu.
Przez kilka stuleci modele Dworu Artusa poddawane były zabiegom konserwatorskim prowadzonym przez marynarzy, pensjonariuszy szpitala i przytułku św. Jakuba w Gdańsku.
W 1944 roku, w obliczu zbliżającego się frontu, ewakuowano część wyposażenia Dworu Artusa do klasztorów w Kartuzach i Żukowie. Nie zapobiegło to rozproszeniu modeli. St Jacob, najmniej uszkodzony ze wszystkich, trafił po wojnie do Muzeum Narodowego w Poznaniu, które w 1964 roku przekazało go do Muzeum Morskiego w Gdańsku. Przed otwarciem Oddziału Muzeum Historycznego Miasta Gdańska Dwór Artusa w kwietniu 1997 roku, wrócił na swoje historyczne miejsce w Wielkiej Hali Dworu.
O renowacji St Jacoba:
W 2007 roku przyszła kolej na renowację modelu. Wcześniej jednak należało rozstrzygnąć, czy pozostawić go w kształcie, w jakim przetrwał do naszych czasów, czy też przywrócić mu wygląd pierwotny? Pozostawić nawarstwienia (uzupełnienia) nadburcia obu stron powstałe w wyniku poprzednich konserwacji (przy stwierdzeniu złego stanu elementów głównie zrobionych ze sklejki) jak również kształt nadburcia rufowego, które zostało usunięte do poziomu nadburcia statku (naśladowanie konstrukcji statków z XIX wieku) czy doprowadzić okręt do wyglądu przedstawionego na obrazie "Dwór Artusa" Johanna Karla Schultza z 1848 roku?
Wybrano drugie rozwiązanie, dzięki czemu odkryto ponownie jego urodę, która zaświadcza, że okręty były kiedyś nie tylko pływającymi konstrukcjami ale prawdziwymi dziełami sztuki, ilustrującymi gust swojej epoki i dokumentującymi potęgę krajów, które reprezentowały.
Tej żmudnej pracy podjęli się pracownicy Centralnego Muzeum Morskiego w osobach: dr inż. Jerzy Litwin (nadzór merytoryczny), panowie Mirosław Brucki i Marek Parczyński (renowacja i konserwacja) oraz panowie Krzysztof Parczyński senior (pozłotnik) i Wacław Słabek (snycerz). W ramach trwającej dwa lata konserwacji zabytku (z czego rok zabrało przygotowanie szczegółowej dokumentacji konserwatorskiej i techniczno-rysunkowej) dokonano następujących prac:
- badania ultrafioletem pozwoliły odtworzyć polichromię kadłuba i omasztowania okrętu
- usunięto nawarstwienia nadburcia
- dobudowano nadburcia na rufie wraz z pokładami i dekoracjami
- dodano 12 furt działowych, 23 armatki i 8 kompletnych lawet
- wykonano figurę dziobową św. Jakuba, która zastąpiła starą niezidentyfikowaną formę
- usunięto delfiniak przy bukszprycie i zdemontowano dołożone w XIX wieku reje
- wymieniono zniszczone i nienadające się do konserwacji liny na ręcznie skręcane. Obecne olinowanie jest w 90% oryginalne i zakonserwowane
- dorobiono dekoracje pozłacane, które w oryginale były złocone z czystego (szlachetnego) złota
- uzupełniono polichromię do stanu przedstawionego, utrwalonego na obrazie Schultz'a przedstawiającym wnętrze Dworu Artusa
- wnętrze okrętu poddano gruntownej konserwacji
- prawdopodobnie oryginalną dzwonnicę po konserwacji ozdobiono dzwonkiem
- XIX wieczna łódź ratunkowa umieszczono na pokładzie
- pozostawiono dwa ślady po pociskach na prawej burcie i grotmaszcie
