Historia Gdańska

Krótka historia Gdańska, przedstawiająca okres od początku IX wieku poprzez nadanie praw miejskich, złoty okres, rozbiory Polski, aż do II wojny światowej i odbudowy miasta.
Gdańsk swój początek datuje na IX wiek

Rozwijał się jako ośrodek rolniczo - rybacko - rzemieślniczy. Ślady istnienia osadnictwa na tym terenie sięgają młodszej epoki kamiennej (2500-1700 p.n.e) a znaleziska archeologiczne zaświadczają istnieniu kultury łużyckiej, kultury ludności prasłowiańskiej i okresu rzymskiego. Tu brał swój początek "bursztynowy szlak". Ok. 975 r. nad rzeką Motławą z inicjatywy Mieszka I, wybudowano gród z portem. Nazwę miasta uwieczniono zapisem w rzymskim "Żywocie Św. Wojciecha" jako Gyddanyzc.

Prawa miejskie

Gdańsk otrzymał w 1236 r. z rąk księcia pomorskiego Świętopełka II. W 1308 roku Krzyżacy podstępnie opanowali gród. Krzyżacy wybudowali tu nowy zamek, Kanał Raduni i zorganizowali ośrodek miejski z rajcami i burmistrzem. Ok. 1400 r. zespół gdański składał się z czterech członów - z Miast: Głównego, Starego, Młodego i Osieka. Miasto szybko bogaciło się na handlu, głównie zbożem i drewnem. W tym okresie porównanie ruchu w portach hanzeatyckich wypada na korzyść Gdańska, któremu dorównywała już tylko Lubeka. Pod uciskiem krzyżackim w 1440 roku miasto przystępuje do Związku Pruskiego.

Wojna 13-letnia,

która doprowadziła do odzyskania przez Polskę Pomorza Gdańskiego, Warmii, Żuław i Ziemi Chełmińskiej, prowadzona była przez Polskę w dużym stopniu za gdańskie pieniądze i przy pomocy gdańskich wojsk i floty. W 1454 r. miasto powraca do Polski aktem wydanym przez Kazimierza Jagiellończyka inkorporacji Prus do Polski. Poważny wkład w prowadzenie wojny doprowadził do uzyskania przez miasto poważnych korzyści.

Król Polski Kazimierz Jagiellończyk

w 1457 r. nadaje przywileje, które stanowiły podstawę prawną autonomii Gdańska nieporównywalnej do tej, jaką miały inne polskie miasta. Przywileje umożliwiają wspaniały rozkwit przez następne 300 lat.
Połączono samodzielne człony miejskie w jeden obszar z prawem bicia własnej monety, kontroli żeglugi w porcie i wolnego przewozu towarów z Polski i Litwy. W XVI w. potęga miasta stanowiła poważny problem dla królów Rzeczypospolitej. Konflikt z Zygmuntem Augustem próbującym bardziej podporządkować Gdańsk oraz utworzyć tu bazę floty wojennej, przekształcił się w 1577 r. za panowania Stefana Batorego w otwartą wojnę z królem i Rzeczypospolitą. Z konfliktów tych miasto wyszło, mimo pozornych ustępstw, wzmocnione i jeszcze bardziej samodzielne.

Złoty okres Gdańska

przypada na XVII wiek. Miasto liczyło ok. 77 000 mieszkańców i było jednym z największych i najbogatszych w Europie. Ściągali tu kupcy, marynarze, ludzie nauki i sztuki z całej Europy. Wzniesiono wówczas najwspanialsze budowle. Wybudowano ponad 300 spichrzów oraz piękne kamieniczki. Spośród nadbałtyckich miast jedynie Kopenhaga mogła wówczas równać się z Gdańskiem. Fortyfikacje, którymi otoczyło się miasto należały do najpotężniejszych w Europie (w znacznym stopniu są zachowane do dzisiaj). Królowie Szwecji: Gustaw Adolf, Karol X Gustaw i Karol XII, prowadzący wojny z Polską w XVII i XVIII w. nie zdecydowali się na ich zdobycie. Jednak XVIII wieku w wyniku wojen szwedzkich nastąpił zastój gospodarczy.

Miasto utraciło zaplecze zbożowe

jakim była słabnąca Polska. W 1734 r. poparcie Gdańska w obronie praw do tronu polskiego króla Stanisława Leszczyńskiego zakończyło się oblężeniem przez wojska rosyjsko-saskie i kapitulacją miasta oraz zapłaceniem ogromnej kontrybucji.

W wyniku pierwszego rozbioru Polski

1772 r., miasto zostaje odcięte od terytorium Królestwa Polskiego przez Prusy. A król pruski Fryderyk II wprowadził blokadę gospodarczą miasta. Po drugim rozbiorze Polski w 1793 r. Gdańsk trafił pod panowanie pruskie.

W 1807 roku Gdańsk

w wyniku wojen napoleońskich, po raz pierwszy staje się Wolnym Miastem. Następuje stopniowa poprawa koniunktury. Głównie rozwija się przemysł wojenny i stoczniowy. W latach 1850 - 1870 uruchomiono pierwsze połączenia kolejowe, gazownię, wodociąg miejski, konny tramwaj, wybudowano Muzeum Miejskie. W 1904 otwarto Politechnikę Gdańską. W 1920 w wyniku postanowień Traktatu Wersalskiego oficjalnie powołano do istnienia Wolne Miasto Gdańsk. Było to ziszczenie wielowiekowych dążeń mieszkańców, niestety konflikt polityczny w jaki miasto popadło z państwem polskim doprowadził do wyłączenia z eksportu polskiego, który został skierowany przez specjalnie w tym celu wybudowany port gdyński.
  
 

1 września 1939 roku

atakiem Niemców na Westerplatte i Pocztę Polską rozpoczęła się II wojna światowa. W okresie wojny miasto było dwukrotnie bombardowane przez lotnictwo alianckie. Największe jednak zniszczenia miały miejsce w marcu 1945 roku podczas tzw. "wyzwolenia" miasta przez wojska radzieckie i polskie. Po grabieży dokonanej przez armie "wyzwoleńcze" oraz po jesiennych sztormach w 1945 roku, historyczne centrum miasta praktycznie przestało istnieć. Większość z pozostałych jeszcze nielicznych, rodowitych gdańszczan wysiedlono do Niemiec a osiedlano repatriantów ze Wschodu oraz ludność z Pomorza i centralnej Polski. Nastąpiła prawie całkowita wymiana ludności.

Odbudowa miasta

z jego historycznym centrum (przy priorytecie władz komunistycznych odbudowy Stolicy) przebiegała dość sprawnie. Rozbudowa stoczni przyczyniała się do szybkiego wzrostu liczba ludności. W 1960 roku miasto liczyło już ok. 290 tysięcy mieszkańców. W latach siedemdziesiątych wybudowano Rafinerię, Port Północny, Siarkopol. Utworzono Uniwersytet Gdański. Gdańsk ponownie stał się największym portem na Bałtyku. Miastem targały jednak liczne robotniczo-inteligenckie wystąpienia przeciw władzom komunistycznym. Największe w latach 1968, 1970 i 1980. W 1980 roku w wyniku kolejnego protestu został zalegalizowany największy i jedyny w Europie Środkowej, niezależny ruch społeczny Solidarność. Ruch ten całkowicie niezależny od władz komunistycznych był głównym powodem wprowadzenia stanu wojennego na terenie Polski w grudniu 1981 roku. W 1989 roku po tzw. "Okrągłym stole" zapoczątkowano proces "powrotu" Polski do Europy, do jej faktycznych korzeni.

Gdańsk dziś

jak cała Polska jest jeszcze w przebudowie ustrojowej i gospodarczej. Miasto liczy ok. 500 000 mieszkańców, jest ważnym ośrodkiem przemysłu: okrętowego, maszynowego, elektronicznego i chemicznego. Jest handlowym i turystycznym centrum polskiego Wybrzeża. To również siedziba siedmiu wyższych uczelni, szesnastu instytutów naukowych, teatrów, muzeów i galerii sztuki. Ważny ośrodek biznesu z licznymi bankami, portem morskim i lotniskiem - utrzymujący kontakty gospodarcze z wieloma miastami Europy.

Więcej informacji w serwsie Historia