Ekstremalne filmowe doznanie. Recenzja "mother!"

Tomasz Zacharczuk

4 listopada 2017 (artykuł sprzed 6 lat)

Opinie (34)

Niepokojąco mroczna wiwisekcja ludzkiej natury, jaką firmuje swoim nazwiskiem twórca "Requiem dla snu" i "Czarnego łabędzia", z powodzeniem pretenduje do miana jednego z najdziwaczniejszych i najtrudniejszych w odbiorze filmów ostatnich lat. Autorski geniusz reżysera ściera się z przeładowanym symboliką kiczem, apokaliptycznej grozie towarzyszy ogrom niedorzeczności, a poetycką metaforykę zabija dosadna przemoc. Jedno jest pewne: obok "mother!" nie można przejść obojętnie.

Jakiekolwiek dywagacje i analizy związane z najnowszym dziełem Darrena Aronofsky'ego należałoby poprzedzić dość istotnym sprostowaniem. Wbrew chwytliwym promocyjnym sloganom: "mother!" nie jest horrorem. Miłośnicy klasycznego kina grozy zwabieni rozhisteryzowaną Jennifer Lawrence tę filmową pozycję lekką ręką mogą akurat wykreślić z listy obowiązkowych seansów. Owszem, Aronofsky intuicyjnie chwilami podsyca swój film niepokojem, wprowadza suspens, pozostawia mnóstwo niedopowiedzeń, a nawet sięga po sztampowe zagrywki rodem z najbardziej tendencyjnych horrorów. "mother!" wymyka się jednak jakimkolwiek gatunkowym ograniczeniom.

Jeżeli więc bodźcem motywującym nas do obejrzenia dzieła Aronofsky'ego jest tylko i wyłącznie delikatnie niepokojący i ekscytujący zarazem dreszczyk strachu, to rozczarowanie może nadejść bardzo szybko. W drugiej części filmu poczujemy wręcz tęsknotę za choćby najbardziej przewidywalnym horrorem. Łatwiej bowiem przetrawić widzowi przerażające kadry, jeśli się ich spodziewa. Na to, co serwuje w "mother!" Aronofsky przygotować się po prostu nie można. Dyskomfort, uczucie osaczenia i dezorientacja nasilają się z taką intensywnością, że dopiero po końcowych napisach odczuwamy skutki psychicznego wyczerpania.

Wielopłaszczyznowe w kwestii interpretacyjnej "mother!" pretenduje niejako do miana opus magnum Aronofsky'ego. Reżyser, wykorzystując niebanalny koncept, kreśli w ciągu dwóch godzin gorzką analizę człowieka, naświetla aktualne problemy świata, czerpie z motywów biblijnych, snuje wizję apokalipsy i rozkłada na czynniki pierwsze damsko-męskie uczucie. Możliwości odczytu filmu jest naprawdę mnóstwo.

mat. prasowe/UIP

Znajomość dotychczasowej twórczości nowojorczyka wcale nie łagodzi szoku, którego prędzej czy później doznamy podczas seansu. Aronofsky skutecznie zapełnia wąską niszę, jaką Hollywood pozostawia wybrańcom na ambitne i autorskie projekty. Zwinnie od lat wymyka się komercyjnym pułapkom, zaś producentów jest w stanie przekonać do najśmielszych artystycznych wizji. W "mother!" jego abstrakcyjny koncept kina osiąga zenit. Tym razem, nie bacząc na konsekwencje, odpina każdą z asekuracyjnych lin i mimo to decyduje się balansować na cienkiej wstędze kilkaset metrów nad ziemią. Co więcej, na samobójczy spacer zaciąga niewinnego i nieświadomego widza. Bo właśnie takich ekstremalnych emocji dostarcza jego film.

W "mother!" wszystko wydaje się nieokreślone i zawoalowane, łącznie, a może przede wszystkim, z fabułą. W tym względzie warto więc wybrać jedną z dwóch strategii. Jeżeli nie obcujemy z kinem artystycznym, a jednocześnie pragniemy choć odrobinę odciążyć umysł podczas seansu, to warto zebrać wcześniej jak najwięcej informacji. Łącznie ze spoilerami. Tak, tak. Mamy do czynienia z tego typu filmem, iż nawet znajomość poszczególnych ekranowych faktów niekoniecznie musi nam pomóc w interpretacji obrazu. Miłośnikom intelektualnego survivalu natomiast powinien wystarczyć jedynie zarys opowieści.

Ona (Jennifer Lawrence) na co dzień zajmuje się urządzeniem niedawno odnowionego domu, gotowaniem, praniem, prasowaniem i zapewnieniem Jemu (Javier Bardem) jak największego komfortu. On z kolei, ceniony poeta, zmaga się z twórczym kryzysem. Najczęściej więc snuje się po wnętrzach, psioczy, narzeka, a zaangażowanie w kwestie domowe ogranicza do minimum. Parę z emocjonalnego marazmu wybudza pojawienie się niespodziewanego gościa (Ed Harris), do którego dołącza wkrótce małżonka (Michelle Pfeiffer). Artysta w przybyszach dostrzega nowe idee i bodziec do przełamania pisarskiej niemocy. Gospodyni domu alergicznie reaguje na intruzów, których z czasem będzie coraz więcej, co wstrząśnie fundamentami okazałego domostwa.

"mother!" to aktorski popis Jennifer Lawrence,która musiała uporać się z najtrudniejszą i najbardziej wymagającą kreacją w swojej karierze. Znakomicie wypadła też Michele Pfeiffer. Zdecydowanie natomiast w blasku pań pozostali panowie: Ed Harris i Javier Bardem (na zdj.).

Przez połowę filmu Aronofsky skutecznie mami nas konwencją kameralnego thrillera. Podobnie jak główna bohaterka jesteśmy totalnie zaskoczeni nieproszonymi gośćmi, ich obecność i związane z tym sytuacje wydają się absurdalne. Tak samo jak znakomicie operująca grą ciała i twarzy Lawrence odczuwamy duszny dyskomfort i irytującą atmosferę zagubienia. Doskonale wzmacnia to kamera prowadzona przez Matthew Libatique'a, która nie odstępuje zafrasowanej aktorki na krok. Dzięki temu zarówno ona, jak i widz, poznają jedynie ten sam fragment rzeczywistości, a to z kolei wpływa na współodczuwanie podobnych emocji. Na tym jednak przejrzystość "mother!" się kończy.

Druga część filmu bowiem przypomina eskalację chaosu i zrzucenie emocjonalnej atomówki. Aronofsky szarżuje bez żadnych ograniczeń, będąc jednocześnie tak sugestywnym i bezpośrednim, iż staje się przez to nachalny ze swoją wizją filmu. Zaczyna bombardowanie widza serią alegorii, ucieka w pretensjonalną symbolikę, w mnożeniu absurdów i fabularnych niedorzeczności jest infantylny, nieokrzesany, niemal fanatyczny. W pewnym momencie zapomina nawet o publice. Niczym narkoman zatraca się w alternatywnej rzeczywistości. Biernym obserwatorem szaleństwa pozostaje widz, który nawet jeśli wcześniej domyśla się ogólnego konceptu, to z pewnością nie może spodziewać się wyłożenia go w takiej formie.

Aronofsky zupełnie niepotrzebnie celuje w podobieństwa do Kubricka, Lyncha czy Mallicka, a tymczasem z napuszoną metaforyką bliżej mu do filmowego Paulo Coelho. Absurdalne pomysły inscenizacyjne są po prostu tendencyjne, a przez to prześmiewcze, nienaturalne i mylnie zaniżają ocenę oryginalnego i odważnego reżyserskiego eksperymentu. A jaki jest jego zamysł? Warto jedynie uprzedzić, że niczego nie wolno tu interpretować dosłownie, a reżyser, podobnie jak w poprzednim swoim filmie, garściami czerpie z biblijnych ksiąg, snując jednocześnie apokaliptyczną wizję przyszłości i wystawiając surową ocenę nie tylko człowiekowi.

Pierwsza część filmu ujęta w formie klimatycznego thrillera stanowi ledwie wstęp do brutalnego wyłożenia reżyserskich tez. Aronofsky zbyt mocno uwierzył w potęgę własnego języka filmowego. Ten okazuje się być miejscami kiczowaty, przerysowany, a przez to prześmiewczy i niepoważny. W przeciwieństwie do założenia filmu.

Jeżeli przebijemy się przez kolejne warstwy mało efektywnych i efektownych metafor oraz kiczowatych ilustracji, to dostrzeżemy genialne założenie, które broniłoby się bez dodatkowych udziwnień. Sporo widzów zatrzyma się jednak na pierwszej takiej barierze i absolutnie będzie miało podstawy ku temu, by "mother!" i jego twórcę skazać na potępienie.

Stąd też diametralnie różne od siebie oceny najnowszego dzieła Aronofsky'ego, którego od perfekcji odciągnęły zbytnia pewność siebie i brak dyscypliny. Brawury i reżyserskiej niezależności należy jednak pogratulować. "mother!" jest ekstremalnym filmowym wyzwaniem, które na pewno nie pozostawia obojętnym, wywołuje skrajne emocje i boleśnie wwierca się w naszą strefę komfortu. I choćby dlatego najnowszy projekt Aronofsky'ego można uznać za niepokojąco, ale wciąż niekompletnie udany.

OCENA: 7/10

Tomasz Zacharczukt.zacharczuk@trojmiasto.pl

Film

7.2

11 ocen

Opinie (34)

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 14:14

(1)

ładnie zrobiona wydmuszka , trochę za długa . na siłe udziwniona ale jednak pusta w środku!
Film o niczym - najbardziej szkoda ślicznej Jennifer Lawrence...

jak dla mnie najlepsze film Aronofskiego to Zapaśnik i Black Swan!

Houellebecq
6 lat
- 16 4
Twoja opinia

Zmień treść

ładnie zrobiona wydmuszka , trochę za długa . na siłe udziwniona ale jednak pusta w środku! Film o niczym - najbardziej szkoda ślicznej Jennifer Lawrence... jak dla mnie najlepsze film Aronofskiego to Zapaśnik i Black Swan!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-05 09:42
  
  Chyba Requiem dla snu nie widziałaś. Ten film wbija w fotel na długie tygodnie
  
  6 lat
  - 1 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 14:38

Bylam, nie polecam, gniot jakich mało. (2)

Agata
6 lat
- 31 11
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-04 15:02
  
  (1)
  
  Nie kłam nie byłaś
  
  6 lat
  - 11 9
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Nie kłam nie byłaś
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-11-12 16:34
    
    Byłem z Nią
    
    Lepiej wiem, że nie kłamie.
    
    film do pupy
    6 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Lepiej wiem, że nie kłamie.
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 15:10

Aronofski bardzo się starał zapewnić kolejną nominację oskarową swojej nowej dziewczynie

Niestety skutek mizerny.

6 lat
- 20 3
Twoja opinia

Zmień treść

Niestety skutek mizerny.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 15:21

taka kicha ze hej

nie polecam nie idźcie ta droga

6 lat
- 24 3
Twoja opinia

Zmień treść

nie polecam nie idźcie ta droga
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 20:00

Koszmar (1)

Najgorszy film jaki widziałam. Szkoda pieniędzy i czasu na ogkadanie

6 lat
- 20 8
Twoja opinia

Zmień treść

Najgorszy film jaki widziałam. Szkoda pieniędzy i czasu na ogkadanie
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-05 09:43
  
  Trzeba było iść na Piłę :)
  
  6 lat
  - 5 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 20:46

Zmarnowana obsasa!

Gniot! TOTALNY GNIOT

6 lat
- 10 5
Twoja opinia

Zmień treść

Gniot! TOTALNY GNIOT
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 20:56

Byłem dzisiaj na tym filmie. Dawno nie czułem się tak wydymany. Odniosłem wrażenie że scenarzysta musi mieć naprawdę zrytą banię. Szkoda czasu i pieniędzy. Jednym słowem dramat. Ocena 1 na 19.

Dave
6 lat
- 17 9
Twoja opinia

Zmień treść

Byłem dzisiaj na tym filmie. Dawno nie czułem się tak wydymany. Odniosłem wrażenie że scenarzysta musi mieć naprawdę zrytą banię. Szkoda czasu i pieniędzy. Jednym słowem dramat. Ocena 1 na 19.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 21:39

Javier powinien za to dostać od Peli ścierą.

6 lat
- 11 2
Twoja opinia

Zmień treść

Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 22:05

rewelacyjny film. ociera sie o ideal w swojej kategorii (2)

Dla ograniczonych ludzi moze byc niezrozumialy ale nie wszystkie filmy musza byc robione dla widzow w ilorazem inteligencji ponizej 40.
Wybitne dzielo, czekam na sequel.

Krystyna ze Skarszew
6 lat
- 14 21
Twoja opinia

Zmień treść

Dla ograniczonych ludzi moze byc niezrozumialy ale nie wszystkie filmy musza byc robione dla widzow w ilorazem inteligencji ponizej 40. Wybitne dzielo, czekam na sequel.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-05 23:41
  
  Sequel nakręcą w urzędzie gminy w Skarszewach.
  
  6 lat
  - 2 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-24 11:51
  
  niezły troll :D
  
  6 lat
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2017-11-04 22:16

dobry nietuzinkowy film (3)

Takich emocji nigdy w kinie nie przeżyłam... warto zobaczyć dla świetnej Lawrence i przesłania, może obraz nie jest idealny i końcówka jakoś nie prowadzi do orgazmu doznań ale ten film to puszka Pandory...

Magda
6 lat
- 9 15
Twoja opinia

Zmień treść

Takich emocji nigdy w kinie nie przeżyłam... warto zobaczyć dla świetnej Lawrence i przesłania, może obraz nie jest idealny i końcówka jakoś nie prowadzi do orgazmu doznań ale ten film to puszka Pandory...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-05 09:44
  
  Minusują fani Transformersow i cycków megan fix (1)
  
  6 lat
  - 8 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2017-11-05 10:48
    
    Wolę Megan niż kukłę Jennifer i schizofrenika Arnofskiego..
    
    6 lat
    
    0 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Wolę Megan niż kukłę Jennifer i schizofrenika Arnofskiego..
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2017-11-05 12:39
  
  Lawrence świetna? A w którym miejscu? Przez pół filmu jęczy a drugie pół robi durne miny
  
  6 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Lawrence świetna? A w którym miejscu? Przez pół filmu jęczy a drugie pół robi durne miny
  Regulamin dodawania opinii