Najnowsza premiera Teatru Wybrzeże przekonuje, że "Nora" Henrika Ibsena ani trochę się nie zestarzała. Przeciwnie - dzisiaj tekst poświęcony kobiecie, która dojrzewa do walki o godność osobistą i swoją pozycję społeczną, wydaje się boleśnie aktualny. Forma zaproponowana przez Radosława Rychcika w spektaklu, którego premiera odbyła się 23 października na scenie Stara Apteka, pozostawia jednak pewien niedosyt.
Sprawdź repertuar Teatru Wybrzeże
, reżyser gdańskiej "Nory", przyzwyczaił widzów do swojej fascynacji popkulturą (czego najlepszy przykład mieliśmy w świetnych "Dziadach", prezentowanych w 2014 roku w Teatrze Wybrzeże na Festiwalu
Wybrzeże Sztuki) oraz do zainteresowania bohaterami bagatelizowanymi, traktowanymi niepoważnie i z przymrużeniem oka, jak książę Hamlet z "Hamleta" wystawionego w Teatrze im. Żeromskiego w Kielcach i wyróżnionego na
Festiwalu Szekspirowskim w 2011 roku.
W "Norze" Teatru Wybrzeże doszło właściwie do pogodzenia tych dwóch perspektyw, bo spektakl umieszczono we wczesnych latach 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych (o czym oprócz krzykliwej scenografii i efektownych kostiumów
Łukasza Błażejewskiego przekona nas fragment transmisji z feralnego przejazdu USA Johna Kennedy'ego z Jacqueline Kennedy, tuż przed zamachem na prezydenta USA). Obecność tego materiału filmowego w spektaklu jest bardzo znacząca - chwilę później główni bohaterowie sztuki Ibsena - Nora i jej mąż mecenas Helmer - wracają z balu i nieprzypadkowo oboje wyglądają jak prezydencka para Kennedych tuż przed zamachem.
Przyglądamy się przede wszystkim tytułowej Norze (
Dorota Androsz). Na początku w długiej scenie misternie przygotowuje ona prezenty na święta Bożego Narodzenia do przeboju śpiewanego przez Pata Boone'a "I'll Be Home". W muzyce przygotowanej przez
Michała Lisa oprócz nastrojowych brzmień i budowanych w typowo filmowy sposób emocji dla podkreślenia dramaturgii poszczególnych scen, znajdą się jeszcze dwa szlagiery Beatlesów - "Rock And Roll Music" oraz "Happiness Is A Warm Gun". Reżyser pozwala nam dokładnie wsłuchać się w słowa piosenek, szczególnie tej pierwszej i ostatniej, kiedy działania sceniczne zredukowane są do minimum.
Z kolei
"Rock And Roll Music" urasta do brawurowej etiudy tanecznej i punktu kulminacyjnego całego spektaklu - wtedy przerażona Nora, która panicznie boi się odkrycia prawdy o występku sprzed lat przez męża, wykonuje inspirowany rock'n'rollem performans taneczny. Dorota Androsz w formie tańca zawarła desperację, lęki, obawy, które jej bohaterka stara się zagłuszyć transowymi niemal, rozpaczliwymi ruchami. Ten akt poświęcenia i strachu przyciąga i fascynuje, będąc zdecydowanie najlepszą sceną całego przedstawienia.
Od pierwszych chwil uderza pedantyczna wręcz dokładność Nory w wykonywaniu swoich codziennych, domowych obowiązków. Nim otworzy komukolwiek drzwi, jak rasowa gospodyni domowa dba o idealny porządek w mieszkaniu oraz swój nienaganny wygląd i szeroki uśmiech na twarzy, z którym wita wchodzących. Ten słynny amerykański "keep smiling" wygląda wręcz karykaturalnie, bo Nora "zakłada" go tuż przed otwarciem drzwi, w oczekiwaniu na męża Helmera (gra go
Grzegorz Gzyl), przyjaciela domu doktora Ranka (
Robert Ninkiewicz) czy podczas wizyt dawno niewidzianej przyjaciółki pani Linde (
Katarzyna Kaźmierczak). Tylko najścia
adwokata Krogstada (
Cezary Rybiński) przerażają ją, bo łączy ją z nim sekret, który bardzo chce zachować w tajemnicy przed mężem.
Nora w wykonaniu Doroty Androsz jest zdeterminowana, by zadowolić męża, który traktuje ją jak dziecko - sama powie w końcu, że była lalką-zabawką w jego rękach. Ta relacja podszyta jest od początku lękiem i próbą sprostania oczekiwaniom, które w gruncie rzeczy są Norze obce.
Grzegorz Gzyl z Helmera czyni pozbawionego właściwości, przywiązanego do tradycyjnych wartości konserwatystę, który zwykł traktować swoją żonę jako "świergocącego skowroneczka" i "uwijającą się wiewióreczkę". Napięcia pomiędzy nimi na scenie właściwie nie ma, bo reżyser wszystkie postaci traktuje jako bohaterów sitcomu (w pewnym momencie po niektórych kwestiach, puszczany jest z offu śmiech publiczności - celowo w momentach zupełnie nieśmiesznych). Kwestie wypowiadane są beznamiętnie, niemal mechanicznie, dla podkreślenia, że pełno w nich pustych frazesów.
Pewnie dlatego Robert Ninkiewicz, długimi momentami także Katarzyna Kaźmierczak i zwłaszcza Cezary Rybiński nie budują interesujących ról. Ich
bohaterowie są raczej rekwizytami, potrzebnymi reżyserowi do opowiedzenia o przemianie Nory z potulnego kotka w wyemancypowaną kobietę, patrzącą na rzeczywistość przez pryzmat własnych potrzeb i korzyści. Finałowa rozmowa między małżonkami to głos nowej, odmienionej Nory, która wie czego chce i na co godzić się dłużej nie zamierza. Gdy Helmer zauważa, że "nikt jednak nie poświęci dla ukochanej osoby honoru", Nora mu odpowiada "setki tysięcy kobiet tak robią". Gorycz bijąca z tych słów ma potężną siłę oddziaływania. Reżyser wszystko to zamyka bardzo mocną puentą.
"Nora" Teatru Wybrzeże jest spektaklem na ważny temat, przeprowadzonym w sposób bardzo konsekwentny.
To misternie utkana opowieść, w której awans społeczny, feminizm i ludzkie słabości są połączone rozmyślnie poprowadzoną przez Radosława Rychcika siecią zależności. Słabość reżysera do amerykanizowania swoich spektakli jest tutaj nie tyle wadą, bo dramat Ibsena jest ponadczasowy i bardzo dobrze pasuje do zaproponowanych przez twórców realiów, co wyraźną i zbędną w moim odczuciu manierą. Większą siłę oddziaływania spektakl miałby w realiach nam współczesnych, bo przecież w Polsce "tu i teraz" wciąż dochodzi do licznych przypadków ubezwłasnowolniania kobiet.
Nowa premiera Teatru Wybrzeże z pewnością jest jednak ważnym głosem w tej kwestii, ukazującym stosunek do kobiet przez uprzywilejowanych mężczyzn i bezradność mężczyzn pozbawionych swojej pozycji.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
