Jury Nagrody Europejski Poeta Wolności, pod przewodnictwem Krzysztofa Czyżewskiego, ogłosiło nominacje do 6. edycji Nagrody. Poeci i poetki pochodzą z ośmiu europejskich państw: Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Gruzji, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy i Malty. Laureata Nagrody poznamy w marcu 2020 roku podczas Międzynarodowego Festiwalu Literatury Europejski Poeta Wolności w Gdańsku.
Głównym założeniem ufundowanej przez Miasto Gdańsk Nagrody Literackiej Europejski Poeta Wolności jest przybliżanie polskiemu czytelnikowi wspólnot, języków i literackich wizji świata z całej Europy. Tomy nominowanych poetów zgłaszane są przez wybitnych tłumaczy literatury, dzięki którym poznajemy nowych twórców i ich państwa, ale przede wszystkim nowe konteksty kulturowe europejskiej wspólnoty.
Jury, pracujące w składzie: Krzysztof Czyżewski - przewodniczący,
Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz niegłosujący sekretarz jury Andrzej Jagodziński, wyłoniło następujących kandydatów i kandydatki do Nagrody w 2020 roku:
Darko Cvijetić (Bośnia i Hercegowina) - za tom "Ježene kožice" (2017), przekład Miłosz Waligórski;
Balša Brković (Czarnogóra) - za tom "Crno igralište" ("Czarne boisko", 2017), przekład Agnieszka Schreier;
Zwiad Ratiani (Gruzja) - za tom "Tobie wolno" (2015), przekład Magdalena Nowakowska;
Sinéad Morrissey (Irlandia) - za tom "On Balance" (2017), przekład Magdalena Heydel;
Agnė Žagrakalytė (Litwa) - za tom "Štai" (2017), przekład Agnieszka Rembiałkowska;
Jean Portante (Luksemburg) - za tom "Après le tremblement" (2013), przekład Wawrzyniec Brzozowski;
Inga Gaile (Łotwa) - za tom "Lieldienas" ("Wielkanoc", 2018), przekład Agnieszka Smarzewska;
Antoine Cassar (Malta) - za tom "Erbgħim Jum" ("Czterdzieści dni", 2017), przekład Zuzanna Gawron, Urszula Zielińska.
Wszystkie nominowane tomy zostaną premierowo przetłumaczone i opublikowane w języku polskim oraz zaprezentowane podczas Festiwalu Europejski Poeta Wolności w marcu 2020 roku. Wręczana podczas wydarzenia nagroda główna to 100 000 zł dla poety oraz 20 000 zł dla tłumacza.
Fragmenty uzasadnień tłumaczy i tłumaczek zgłaszających poetów i poetki do Nagrody Literackiej Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności:
- Wiersze Darka Cvijeticia (Bośnia i Hercegowina) wybudzają skłonną do uogólnień, leniwą pamięć. Ich podmiot, wchodząc w skórę ofiar, katów, a nawet narzędzi zbrodni, przyjmuje punkt widzenia, który wymyka się banałowi kolektywnych narracji i pokazuje, że właśnie dzięki perspektywie można zbliżyć się do indywidualnego doznania drugiego człowieka i razem z nim wejść w "sektor wolności" - opisuje Miłosz Waligórski.
- Teksty zebrane w książce Balšy Brkovicia (Czarnogóra) to intymna relacja z podróży, w którą autor wciąż na nowo wyrusza: podróży ku wolności wyboru. Jego poezja to terytorium swobody i autonomii, poety nie ograniczają żadne powinności wobec narodu, historii i historii narodu - mówi Agnieszka Schreier.
- Twórczość Zwiada Ratianiego (Gruzja) obraca się wokół fundamentalnych pytań o funkcję człowieka we współczesnym świecie i intensywnie poszukuje sensownej recepty na godną egzystencję w rzeczywistości zdominowanej przez różne formy agresji - od fizycznej i psychicznej po materialną - komentuje Magdalena Nowakowska.
- Poezja Morrissey (Irlandia) jest poetycka par exellence, operuje nie tylko repertuarem form i technik, ale także całą gamą efektów sensualnych, odwołując się do zmysłów, a przez nie do intelektu, empatii i poczucia humoru czytelników. Jej wiersze, zanurzone w żywiole historii, nie zamykają się w nim, otwierając się na wielką przestrzeń wyobraźni i wolności myślenia - czytamy w uzasadnieniu Magdaleny Heydel.
- Wydawca prezentuje tomik Agnė Žagrakalytė (Litwa) jako "wiersze o miłości bez narcyzmu", litewscy krytycy jako podstawowy temat wskazują "refleksję nad kobiecością, jej różnorodnymi formami i transformacjami", rozgrywanie kulturowych stereotypów związanych z kobietami i twórczością kobiet, a jako dominantę stylu - zmysłowość, niemal erotyczną energię przekazu, nieunikanie drastyczności (jednak bez epatowania wulgaryzmami) - mówi Agnieszka Rembiałkowska.
- Mieszkający w Paryżu, ale wciąż mocno związany z Luksemburgiem, gdzie urodził się w 1950 roku w rodzinie nowo przybyłych włoskich imigrantów, Jean Portante
debiutował w wieku 33 lat. Pragnął sam wywalczyć sobie "wolność" w języku, w którym czuł się nie do końca swobodnie i który, stosując z wielkim wyczuciem frazy właściwej innym językom (co niestety bywa czasem niemożliwe do przełożenia), uelastycznił i zaadoptował do własnej poezji - opisuje Wawrzyniec Brzozowski.
- Wydany na Łotwie w 2018 roku tomik wierszy Ingi Gaile to przykład żywej i zaangażowanej twórczości we współczesnej literaturze łotewskiej. Poetka podejmuje w nim temat wolności w ujęciu osobistym: stawia pytania o wolność ekspresji, o granice między "ja" a "inni", o swobodę w pojmowaniu zewnętrznego świata. Autorka śmiało podejmuje wątki feministyczne oraz LGBT+, żongluje aluzjami politycznymi i nawiązaniami do najnowszej historii Łotwy, a ironia i humor nie są jej obce - podsumowuje Agnieszka Smarzewska.
- Tom "Czterdzieści dni" Antoine'a Cassara (Malta) jest przykładem siły, jaką ma w sobie człowiek, by zmierzyć się z demonami przeszłości i je zwyciężyć. Poemat pokazuje wędrówkę ku uzdrowieniu i miłości do siebie i świata, bez zbędnych rzeczy w plecaku. Prawdziwe wyjście z nocy duszy i radość z tego, że wstaje nowy dzień - uzasadniają Zuzanna Gawron i Urszula Zielińska.
---
Międzynarodowy Festiwal Literatury Europejski Poeta Wolności 2020
Organizator: Instytut Kultury Miejskiej, Miasto Gdańsk
Nagroda Literacka Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności ma za zadanie wspierać i promować europejską poezję. W każdej edycji konkursu nominowani są poeci i autorzy z ośmiu europejskich państw. Nominacje do finału zgłaszają tłumacze, którzy jednocześnie proponują swoją wizję przekładu danego twórcy. Z finałowej ósemki zwycięzcę wybiera jury złożone z pisarzy, krytyków, tłumaczy i przedstawicieli różnych dyscyplin sztuki. Oprócz nagrodzonego poety, który otrzymuje 100 000 zł, wyróżniany jest także jego tłumacz nagrodą w wysokości 20 000 zł.
Dotychczasowi laureaci i laureatki: 2010 - Uładzimir Arłow (Białoruś), 2012 - Durs Grünbein (Niemcy), 2014 - Dorta Jagić (Chorwacja), 2016 - Ana Blandiana (Rumunia), 2018 - Linda Vilhjálmsdóttir (Islandia).
Filmy