• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Szlak grodzisk pruskich w gminie Tolkmicko

Krzysztof Kochanowicz
25 listopada 2012 (artykuł sprzed 11 lat) 
Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich

Na przełomie ostatnich lat powstało w naszym kraju sporo różnych ciekawych szlaków rowerowych, a wśród nich typowo rekreacyjne prowadzące w jakimś kierunku lub zataczające pętle, jak również szlaki tematyczne, np.: szlak grodzisk pruskich na terenie gminy Tolkmicko. Mieliśmy okazję zrealizować jego fragmenty podczas weekendowego pobytu na Wysoczyźnie Elbląskiej.



Grodziska pruskie w okolicach Wysoczyzny Elbląskiej, to pamiątki po średniowiecznych mieszkańcach tych okolic, którzy czcili siły natury i składali ofiary w świętych gajach. Szlak związany z tym plemieniem, to szlak rowerowy, jednak z uwagi na jego dość krótki dystans można go również pokonać pieszo. Szlak średniowiecznych grodzisk pruskich na terenie gminy Tolkmicko, liczy niespełna 24 km i zatacza pętlę na terenie gminy, wiodąc przez:

-Święty Kamień
-grodzisko w Chojnowie,
-punkt widokowy w Chojnowie,
-cmentarzysko w Nowince,
-staropruskie grodzisko zwane Wałami Tolkmita.

Przebieg szlaku "średniowiecznych grodzisk pruskich":

Warto więc zacząć od Tolkmicka, tu też można pozostawić samochód.

1. Tolkmicko:

Jak mówią legendy, Tolkmicko swoją nazwę wywodzi od władcy panującego w pobliskim grodzie, Tolka oraz jego córki Mity. Jak wskazują badania archeologiczne, powstanie osady otoczonej wałami można datować na wczesną epokę żelaza: VII - V wiek p.n.e. To właśnie z tego okresu pochodzą ślady pobytu prasłowiańskiej ludności kultury łużyckiej. Do XIII wieku okolice były zamieszkane przez plemiona Pogezanów, a przywileje lokacyjne osada uzyskała około 1296 roku. Około 1440 roku Tolkemit staje się częścią Pruskiej Federacji, 14 lat później składa akt lojalności wobec polskiego króla....

....dziś Tolkmicko to urokliwa mieścina leżąca nad Zalewem Wiślanym. Najbardziej charakterystycznymi budowlami są: XIV wieczny kościół św. Jakuba, gotycka baszta oraz liczne budynki staromiejskie datowane na XVIII/XIX wiek, z którymi warto się zapoznać przed wyruszeniem na szlak.

Szlak rozpoczyna się na rynku miasteczka i wiedzie ku stacji kolejowej położonej nieopodal małej przystani nad Zalewem Wiślanym. Śledząc żółte oznakowanie szlaku nie dojeżdżamy jednak do brzegu zalewu, a kierujemy się wzdłuż nieczynnej już linii kolejowej łączącej Elbląg z Fromborkiem. Tą samą drogą gruntową wiedzie Transgraniczny Szlak Rowerowy R64 oraz pieszy Szlak Kopernikowski, oznakowany kolorem czerwonym. Do Leśniczówki Nowy Wiek trzymamy się więc wspólnych oznakowań. Dalej jednak warto mieć "oczy szeroko otwarte"! Szlak R64 i Kopernikowski odbijają na południe ku wsi Chojnowo, zaś szlak żółty, którym podążamy, ku osadzie o nazwie Święty Kamień. Przed wsią jednak, zwracając uwagę na drogowskazy, szlak odbija ku brzegom Zalewu Wiślanego, gdzie w jego wodach zatopiony jest ogromny głaz, od nazwy którego powstała nieco dalej położona osada.

Udając się w dół ciekawym wąwozem, mamy do pokonania jeszcze torowisko, a tuż za nim znajduje się drogowskaz informujący nas o wcześniej wspomnianej atrakcji.

Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich


2. Święty Kamień:

Zanurzony w wodach Zalewu Wiślanego ogromny kamień, to głaz narzutowy przyniesiony około 15 tys. lat temu przez lodowiec skandynawski. Kamień posiada obwód 13,8 metra i wysokość przekraczającą 2 metry. Górna jego część posiada wgłębienie w postaci czaszy, która przed wiekami była przedmiotem kultu zamieszkujących na tych terenach Prusów. Czcili oni siły natury: zjawiska atmosferyczne, rośliny i zwierzęta. Miejscami kultu były dla nich święte gaje, w których składali swoim bogom ofiary. Wierzyli też w demony i bóstwa, ważnym elementem ich wierzeń był kult przodków.
Chcąc kontynuować trasę, należy wrócić tą samą drogą do głównej nitki szlaku. Udając się dalej zaczynamy wspinać się pod niemałe wzniesienie. Droga prowadzi niemalże na granicy Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elbląskiej przez bujne, gęste lasy, które jesienią mienią się we wszelakich ciepłych barwach. W końcu również wyjeżdżamy na równinę, zaczynają się pola, a na horyzoncie widać już wieś Chojnowo. W okolicy mamy do zobaczenia stare cmentarzysko.

3. Grodzisko w Chojnowie :

Na wschód od Chojnowa znajdowały się dwa wzniesienia: Kapliczna Góra oraz Góra Gigantów. Wg archeologów, na Kaplicznej Górze istniał tajemniczy kurhan, mocno rozkopany i zniszczony przez ciekawskich chojniczan, którzy szukali w nim skarbów. Jednak archeolodzy trafili tu tylko na skromne pozostałości starożytnego pochówku. Natomiast Górę Gigantów uważano początkowo za typowe grodzisko wyżynne, ponieważ odkryto tu charakterystyczny wał z suchą fosą i majdan. Po rozkopaniu majdanu, czego dokonała ekspedycja B. Ehrlicha, okazało się jednak, że mamy do czynienia z pruskim cmentarzyskiem, na którym chowano tylko kobiety i dzieci. Pomiędzy wzniesieniami przebiega głęboki jar nazywany ongiś Kamiennym, dochodząc do miejsca określanego mianem Dwóch Strumieni. O tym leśnym uroczysku chojniczanie opowiadali sobie wiele niesamowitych historii, jedna z legend opisywała wredną starą wiedźmę z krogulczym nosem, straszącą między godziną dwunastą a pierwszą w nocy wszystkich przechodzących mężczyzn. Co robili tam tak późno miejscowi chłopi? Ano chadzali ochoczo do Dziewiczego Lasu, gdzie w promieniach dogasającego słońca pląsały z wdziękiem prześliczne nimfy, rozczesując długie do pasa włosy i wystawiając bezwstydnie smukłe, nagie i białe ciała na widok ludzkich oczu.

Po odwiedzeniu cmentarzyska, warto udać się na przeciwległą stronę wsi na punkt widokowy...

4. Punkt widokowy w Chojnowie :

Wzgórze to, widoczne pod lasem w odległości około 1500 m na północny zachód od zabudowań Chojnowa, było znanym punktem widokowym. Właściciele majątku leśnego Dolina Luisy podarowali elbląskiemu Towarzystwu Komunikacyjnemu trzy hektary przy wzniesieniu Wieker Berg. Nazwa pochodzi od całego obszaru czy lasu i wywodzi się ze słowa "wyck" co oznacza "zatoka". Obszar ten stał się domeną klubu automobilistów i cyklistów. Na wierzchołku wzniesienia zbudowali oni około 1910 r. drewnianą wieżę widokową, z której można było podziwiać rozległą panoramę Zalewu Wiślanego i Mierzei Wiślanej. W pogodne dni, dysponując lornetką można było obserwować odległe miasta: Braniewo, Frombork, Tolkmicko, Młynary czy Piławę. W styczniu 1919 r. wieżę zniszczył gwałtowny orkan i niestety nigdy później nie została ona odbudowana.

Kontynuując szlak, udajemy się w kierunku wsi Nowinki.

  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich
  • Migawki ze szlaku grodzisk staropruskich


5. Cmentarzysko w Nowince :

Tuż za wsią Nowinka archeolodzy odkryli ponad 100 grobów ciałopalnych, w tym liczne z pochówkami szkieletowymi koni. Część grobów z bogatym wyposażeniem, jak ozdoby z brązu i srebra, rogi do picia wykładane srebrnymi blachami, żelazne miecze jednosieczne z pochwami wykładanymi srebrnymi ornamentowymi blachami, elementy uprzęży końskiej, w tym brązowe i srebrne okucia. Przy pochówkach ludzkich liczne, charakterystyczne dla Prusów naczynia dwustożkowate. Wg badań archeologów, odkryte cmentarzysko może pochodzić z VI-VIII wieku naszej ery.

Wracając na szlak udajemy się przez liczne wzniesienia do rezerwatu przyrody o nazwie Dolina Stradanki, gdzie mieści się ostatni punkt wycieczki - Wały Tolkmita.

6. Wały Tolkmita:

To chyba najlepiej zachowane staropruskie grodzisko w okolicy. Znajdują się tu wyraźne kontury obwałowań, fos i umocnień dochodzących do 7 metrów wysokości, 350 metrów długości i 150 metrów szerokości, wkomponowanych w naturalne wąwozy leśne (podnoszące walory obronne grodziska).Według legendy grodzisko jest powiązane z założycielami Tolkmicka - pruskim rodzeństwem Tolko i Mitą.

Z Wałów Tolkmita wracamy do punktu wyjścia, przed nami jedynie 3 km i to z górki...

Podsumowanie:

Wysoczyzna Elbląska należy do terenów, gdzie powstało bardzo dużo grodzisk budowanych przez średniowiecznych mieszkańców - Prusów. Były to obronne obiekty, z których większość datowana jest na XII i XIII wiek n.e. Dziś po budowlach obronnych zachowały się wały, fosy, a także majdany. Jak podkreśla archeolog Marek Jagodziński są one wyraźnie czytelne w terenie i widać, że powstały w wyniku działalności człowieka. Prusowie budowali swe grodziska w trudno dostępnym terenie, korzystając z naturalnego ukształtowania terenu. Budowle obronne lokalizowane były w pobliżu wąwozów i strumieni płynących głębokimi korytarzami. Wytyczano więc drogi, którymi można było dotrzeć do grodzisk. Jak zaznaczył dr Jagodziński, w pobliżu Tolkmicka jest dwukilometrowy odcinek takiej starej drogi. W okolicy istnieją też punkty widokowe wyznaczone jeszcze przed wojną, z których można podziwiać grodziska, stąd też idea szlaku "grodzisk pruskich", który ma ułatwić zwiedzanie tych interesujących miejsc.

Wycieczkę zrealizowano pod koniec października 2012 r.

Schemat trasy Schemat trasy


Niestety tym razem bez śladu GPS.

Info:

Dołącz do ludzi pozytywnie zakręconych
Co chwilę mamy nowe pomysły, które realizujemy w wolnym czasie: czy to po pracy, czy w wolny weekend, dlatego też nie sposób się z nami nudzić. Jesteśmy aktywni przez cały rok kalendarzowy, niezależnie od pogody. Jeździmy na rowerach, wędrujemy, pływamy na kajakach i wiele innych. Jeśli więc masz ochotę bawić się razem z nami, nie zastanawiaj się dłużej. Dołącz do nas!

>>>> Grupa Rowerowa 3miasto

O naszych inicjatywach, wypadach i wycieczkach dowiesz się regularnie odwiedzając naszą stronę internetową. Chcąc być na bieżąco ze wszelkimi newsami, możesz też napisać maila z prośbą o przyłączenie się do listy sympatyków GR3miasto.
Kontakt e-mail: gr3miasto.info@gmail.com

Parametry trasy

  • Region Polska
  • Długość trasy 25 km
  • Poziom trudności łatwy

Znajdź trasę rowerową

Opinie (16)

  • Również miałam okazję odwiedzić kilka z powyżej opisanych miejsc

    Oprócz tego uwagę zwracają tablice informacyjne opisujące dane miejsce, czy to cmentarzysko, czy grodzisko, czy po prostu pomnik przyrody dodatkowo z mapką orientacyjną. A w Trójmiekskim PK? Bieda aż piszczy! Mamy tu wiele fantastycznych miejsc z bogatą historią, ale niestety Dyrekcja Trójmiejskiego PK nie pomyślała by zainteresować i zachęcić mieszkańców do ich odwiedzenia. Chciałabym pochwalić jednak świetne artykuły i opisy tych miejsc tutejszego redaktora, pana Kochanowicza, który namiętnie pisze o każdym zakamarku w okolicy. Dzięki niemu poznałam wiele ciekawych miejsc!
    Do zobaczenia na szlaku!

    • 6 2

  • nie jest tak kolorowo (2)

    Po pierwsze pracowałem 3 lata w Kadynach 3 km od Tolkmicka ale pierwszy raz słyszę o takich atrakcjach turystycznych. Po drugie wysoczyzna elbląska to piękne tereny zapomiane przez władzę i niestety mało dotowane przykład kolej nad zalewowa.

    • 2 7

    • To że spedziłeś tam 3 lata i g*wno widziałeś, to świadczy tylko o Twojej bezwiedzy! (1)

      Teren Wysoczyzny Elblaskiej jest cały czas odkrywany i mnóstwo tam interesujących rzeczy pod kątem turystyki, a że lokalne władze nie potrafią zrealizować porządnych projektów to już inna bajka. Jakby do koryta nie pchały się tylko świnie, to dawno różne gminy mogły wykorzystać swój potencjał! A tak, nawet nie potrafią porządnych dróg zrobić!
      Turystyka to nie tylko wędrówki szlakami pieszymi czy jazda na rowerze...

      • 7 5

      • ja tam się ciesze z "zapomnianych" miejsc

        wszystko byscie chcieli zagospodarować, zurbanizować.

        • 0 1

  • Takie tematyczne szlaki, to przydałyby się w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym

    Tyle mamy tu ciekawych miejsc, a mieszkańcy mało co wiedzą ;-/\
    Ostatnio jak chciałam udać się spacerkiem na Pachołek, nikt z młodych spacerujących ludzi po lesie nie wiedział o co mi chodzi. Dopiero starsze małżeństwo wytłumaczyło mi którędy mam iść. Niedługo o tych wszystkich miejscach ludzie zapomną!

    • 5 3

  • Jesień, jesień... i po jesieni...

    ...nie lubie okresu przejściowego, mam nadzieję, że niedługo spadnie piekny śnieżek, bo ta ponura pogoda trochę mnie dobija, aż nie chce się wychodzić z domu.

    • 0 5

  • Kiedyś Stowarzyszenie Rowerowa Gdynia miała akcję znakowania leśnych tras rowerowych... (2)

    ... i co temat tak szybko jak się pojawił, tak legł w gruzach?
    Tak jak wspomnieli w powyższych opiniach koleżanki i koledzy: jest tyle pieknych miejsc w Trójmiejskim PK, że ze swobodą możnaby poprowadzić kilka interesujących szlaków rowerowych. Ale jak to u nas bywa, urzędasy potrafią tylko "bić pianę". Projekty zostają tylko na papierze, albow bujnej wyobraźni. Po co w ogóle media piszą o pomysłach... zacznijcie pisać o zrealizowanych projektach, a nie o niespełnionych marzeniach;(

    • 3 2

    • (1)

      Powoli stan szlaków w TPK się poprawia. Odrestaurowano już główny niebieski szlak rowerowy , powstały też szlaki łącznikowe czarny , żółty i czerwony , oraz zielony , choć o tym ostatnim nic nie wiem. Mam nadzieje że pojawi się wkrótce jakiś opis.
      Szlaki te powinny być też skomunikowane z miejskimi drogami rowerowowymi , ale zaczynający się w Oliwie główny szlak TPK jest położony bardzo blisko głównej drogi rowerowej a nie długo będzie też można do niego dojechać pasem rowerowym na Wita Stwosza. To będzie droga znacznie szybsza niż Grunwaldzka

      • 1 1

      • Co do szlaku zielonego, o którym wspominasz...

        ...to cały czas czekam na odpowiedź od Dyrekcji Lasów Państwowych. Poprosiłem o przedstawienie mi dokumentacji, co to za szlak (o jakim charakterze?), skąd, dokąd prowadzi, itp. Jak na razie jednak nie otrzymałem żadnej odp. Jak znajdę czas sam udam się w celu opracowania tematu, wiem mniej więcej gdzie go szukać więc udam się na mały lub dłuższy rekonesans:) Niby znakowali go PTTK`owcy, ale od nich nigdy nic ciekawego nie można się dowiedzieć. Strona Pomorskiego PTTK od dawna leży i piszczy ;-/
        Lepiej więc liczyć na samego siebie ;)
        ...szczegóły wkrótce ;)

        • 2 1

  • (4)

    Ze szlakiem tym zetknąłem się , gdy jechałem w maju do Fromorka, momentami biegnie on nadzalewową szosą nr. 503.
    Tu małe sprostowanie jest to szlak pieszy a nie rowerowy. Jest to też nowy szlak , gdyż otwarto go w kwietniu tego roku

    • 0 3

    • Poprawka: to szlak turystyczny, anie więc do końca rowerowy, ani pieszy... (3)

      ...można więc pokonać go i pieszo, i rowerem, a nawet wierzchem ;)
      Wiele dróg którymi wiedzie to drogi otwarte dla ruchu drogowego...
      Takie szlaki tematyczne, czy historyczne przydałyby się i u nas! Taki mamy potencjał i w ogóle go nie wykorzystujemy. Jakiś czas temu zwróciłem się do PTTK o odtworzenie dawnego szlaku "Taktu Królewskiego", ale też cisza w eterze. Widać dinozaury muszą powymierać, by zacząć "tworzenie od nowa" ;-/

      • 2 1

      • I skąd Ci ludzie mają dowiedzieć się o nowych szlakach, skoro strona PTTK nie ma żadnych newsów od lat? (2)

        ... tam nawet zdjęcia są z okresu PRLu ;(
        ...liczę na kreatywnych dziennikarzy Portalu Trojmiasto.pl którzy nas oświecą ;)
        ...co by żyło się lepiej

        • 3 1

        • Jak to skąd?

          Jakby chodzili po lesie, to wiedzieliby co się wokół nich dzieje. A skoro siedzą przed komputerem czy telewizorem i marząc o wielkich podróżach, które marzeniami pozostaną, to skąd maja to wszystko wiedzieć? Ludzie stali się bardzo wygodni, najlepiej wszystko podsunąć pod nos. Normalnie co po niektórym w głowach się poprzewracało.

          • 2 0

        • Jeśli nie będzie porządnej wymiany informacji, to redakcja też nic nie wskóra !

          Sęk w tym, że jak dotąd żadne newsy odnośnie nowo powstałych szlaków do redakcji Trojmiasto.pl nie wpłynęły! Ani Dyrekcja Gdańskiego Nadleśnictwa, ani Trójmiejskiego PK, ani też PTTK nie pokwapili się by informacjami o nowo powstałych szlakach podzielić się ze światem. Kto chodzi, czy wędruje po lesie i jest spostrzegawczy zapewne zauważy nowo powstałe szlaki i zainteresuje się dokąd one prowadzą, kto nie, nigdy nie dowie się, że takowe w ogóle zostały oznakowane. Niestety na wspomniane powyżej organy nigdy nie można było specjalnie liczyć. A szkoda...
          Czas jednak sprawę wziąć we własne ręce ;)

          • 1 0

  • Niedrogi nocleg w Elblągu lub Tolkmicku

    Witam! Zamierzam zwiedzić te okolice rowerem. Czy ktoś mógłby polecić mi niedrogi nocleg w tych okolicach....? Pzdr.

    • 0 0

  • Opinia

    Moim zdaniem nie jest to szlak rowerowy, ale co za problem go rowerem nie zrobić. Zapomnieliście dodać, że skręcając W Tolkmicko koło stacji to przebiega tam także szlak rowerowy GreenVelo.

    • 0 0

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Wycieczka rowerowa wśród kwitnących sadów Dolnej Wisły

40-60 zł
zajęcia rekreacyjne, rajd / wędrówka

MH Automatyka MTB Pomerania Maraton - Kwidzyn - Miłosna (1 opinia)

(1 opinia)
80 - 115 zł
zawody / wyścigi

Nocny Duathlon - Airport Gdańsk (5 opinii)

(5 opinii)
zawody / wyścigi

Znajdź trasę rowerową

Forum