• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

5,5 tys. dawnych zdjęć Gdańska, Gdyni, Sopotu i Pomorza on-line

Michał Stąporek
26 stycznia 2020 (artykuł sprzed 4 lat) 
Widok z Królewskiego Wzgórza (Königshöhe) na zabudowany już górny Sopot. Pokaźny budynek na pierwszym planie to dawna ujeżdżalnia koni, wzniesiona w 1909 r. według projektu Adolfa Bielefeldta; dzisiaj - Urząd Skarbowy. Ok. 1920 r.
Widok z Królewskiego Wzgórza (Königshöhe) na zabudowany już górny Sopot. Pokaźny budynek na pierwszym planie to dawna ujeżdżalnia koni, wzniesiona w 1909 r. według projektu Adolfa Bielefeldta; dzisiaj - Urząd Skarbowy. Ok. 1920 r.

Miłośnicy historycznych zdjęć i pocztówek już mogą planować wieczory przed monitorami swoich komputerów. W sieci pojawiły się dwa duże zbiory takich materiałów. Udostępniły je miejskie Muzeum Gdańska oraz prywatne - wirtualne - Muzeum Pomorza.



Gdy oglądasz stare zdjęcia swojego miasta:

Od czasu pojawienia się przed ćwierćwieczem na rynku księgarskim albumów z cyklu "Był sobie Gdańsk", popularność publikacji zawierających przedwojenne zdjęcia i pocztówki Gdańska, Gdyni, Sopotu i całego Pomorza, nieustannie rośnie. Kolejne publikacje zdobywają swoich fanów, a dzięki nim rozwija się dyskusja o tym, jak wyglądały nasze miasta przed 100 laty i jak mogłyby wyglądać dziś, gdyby nie przewaliła się przez nie wojenna zawierucha.

Od forów dyskusyjnych po zbiory oficjalnych archiwów



Jeszcze większą popularnością cieszą się internetowe serwisy z fotografiami czy pocztówkami z epoki. Początkowo publikowane one były na forach dyskusyjnych zrzeszających pasjonatów historii (np. Wolne Forum Gdańsk czy Forum Dawny Gdańsk, potem trafiały do ogólnopolskiego serwisu ze zdjęciami Fotopolska.eu (swoje podstrony mają tu Gdańsk, Gdynia, Sopot), w końcu pojawiły się na oficjalnych stronach różnych instytucji, np. Narodowego Archiwum Cyfrowego.

W ostatnich tygodniach liczba takich pamiątek dostępnych on-line wzrosła skokowo, bo w sieci pojawiły się dwa duże zbiory fotografii, które w większości wcześniej nie były publikowane.

3 tysiące dawnych zdjęć ze zbiorów Muzeum Gdańska



Dziewczynka podziwiająca panoramę Gdańska z tarasu widokowego Bazyliki Mariackiej, statki zacumowane przy nadbrzeżu Motławy, tłum ludzi przy straganach na Targu Rybnym, krajobraz urokliwej Oliwy z wieży na Pachołku - takie obrazki można znaleźć w zbiorze pocztówek z okresu międzywojennego, które właśnie udostępniono na stronie Dziedzictwo-gdansk.pl

  • Platforma widokowa wieży kościoła Mariackiego. Na pierwszym planie dziewczynka w białej sukience i chłopiec po prawej. W tle szeroka panorama miasta w kierunku północno-wschodnim z wieżą kościoła św. Jana i kominem elektrowni na Ołowiance. Pocztówka bez obiegu pocztowego z ołówkowymi zapiskami i datą 25 Juni 34
  • Widok Wyspy Spichrzów od strony południowo-wschodniej. Na pierwszym planie Motława, Stągwie Mleczne i most zwodzony, po którym przejeżdża tramwaj. W tle widoczne spichlerze Ołowianki. Pocztówka z obiegu pocztowego, 7.8.40 r., wysłane z Wrzeszcza do Gdańska
  • Scenka z Targu Rybnego przy straganach osłoniętych parasolami. Przy nabrzeżu cumują holowniki. W tle Długie Pobrzeże z Żurawiem i po lewej fragment zabudowy Wyspy Spichrzów
  • Fotografia wykonana z mostu Chlebowego. Na rozwidleniu kanału Raduni Dom Młynarza, za nim szczyt Wielkiego Młyna i w tle wieża kościoła św. Katarzyny
  • Fotografia zrobiona z okien kamienicy przy ul. Wały Jagiellońskie (Elisabethwall). Na zdjęciu dworzec kolejowy w Gdańsku z placem, na którym znajduje się postój taksówek i miejsca parkingowe dla podróżnych
  • Widok Oliwy w świetle okna wieży widokowej na Pachołku (Karlsberg). Na pierwszym planie Staw Młyński. Dalej kościół ewangelicki Pojednania Pańskiego. Pocztówka bez obiegu pocztowego, zapisana, datowana 6 Juli 1934
  • Widok Oliwy w świetle okna wieży widokowej na Pachołku (Karlsberg). Na pierwszym planie Staw Młyński. Dalej kościół ewangelicki Pojednania Pańskiego, w tle rozległe pola
  • Dolina Radości (Freudenthal) nad Potokiem Oliwskim. Jezioro Młyńskie. Pocztówka z obiegu pocztowego 20.7.35 r., wysłana do Kilonii

Pierwszy zbiór stanowi 1459 zdigitalizowanych pocztówek, które Muzeum kupiło w 2018 r. Prezentowane na nich fotografie pochodzą z polskich wydawnictw, które w okresie międzywojennym wydawały karty pocztowe z widokami Gdańska.

  • Drewniany dom plażowy na Stogach. Pocztówka z obiegu pocztowego 10.7.34 r., wysłana do Berlina
  • Molo w Sopocie. Na pierwszym planie spacerowicze, w tle dom zdrojowy (Kurhaus), po lewej latarnia morska będąca jednocześnie kominem ciepłowni
  • Widok na sopockie molo z tarasu domu zdrojowego. Na pierwszym planie fontanna w parku zdrojowym
  • Deptak wzdłuż Plaży Północnej z widokiem na klif w Orłowie
  • Nabrzeże Targu Rybnego z zacumowanymi holownikami, z których pierwszy nosi nazwę Neptun. Po lewej fragment Ołowianki. Na budynku po prawej, reklama restauracji Otto Jaglinskiego. W tle wieże ratusza, kościoła św. Jana i kościoła Mariackiego. Pocztówka z obiegu pocztowego, bez znaczka, datowana 9.2.37 r.
  • Widok na Motławę z Zielonego Mostu. Po lewej przepływa statek Alwine Russ z Hamburga, a po prawej stoi zacumowany przy Wyspie Spichrzów frachtowiec Desdemona. W tle, widoczne Długie Pobrzeże z Żurawiem
  • Targ Węglowy z Teatrem Miejskim po modernizacji. Po prawej Wielka Zbrojownia. Na pierwszym planie samochód z gdańską rejestracją, w głębi zaparkowane auta i dystrybutor paliwowy z zegarem. U góry widoczna trakcja tramwajowa
  • Widok z wieży Ratusza Głównego Miasta na Bazylikę Mariacką. Na pierwszym planie carillony
  • Ujęcie kanału Motławy wykonane ze spichlerza na Wyspie Spichrzów. Na Motławie, przy Ołowiance, holownik manewruje dużym statkiem handlowym. Po lewej stronie Długie Pobrzeże z Żurawiem przy którym cumują holowniki. Na deptaku widzimy spacerowiczów. Dalej zacumowany jest statek wycieczkowy, a w tle znajdują się zabudowania Targu Rybnego. Po prawej stronie, oprócz dachów Wyspy Spichrzów, widzimy spichlerze Ołowianki i zabudowania elektrowni miejskiej. Na horyzoncie widoczne są zbiorniki gazowni miejskiej
Drugi zbiór liczący 1600 negatywów czarno-białych 6x6cm obejmuje kolekcję autorstwa Kazimierza Lelewicza, fotografa związanego z Gdańskiem.

Odbudowa Gdańska oczami Kazimierza Lelewicza



Kazimierz Lelewicz był członkiem Wileńskiego Towarzystwa Miłośników Fotografii, a po wojnie współzałożycielem Gdańskiego Towarzystwa Fotograficznego, wieloletnim pracownikiem Studium Fotografii na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej.

  • Kazimierz Lelewicz na wieży ratusza Głównego Miasta Gdańska
  • Zachodnia elewacja Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku - stan powojenny, budynek podczas odbudowy. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Ludzie przy pracy podczas odbudowy sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz.
  • Mężczyzna stojący na filarze, pomiędzy dwoma łukami sklepiennymi - ujęcie wykonane podczas prac nad odbudową sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Fragment drewnianego szalunku pod odbudowę sklepienia Wielkiej Zbrojowni w Gdańsku. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Brama z płaskorzeźbionym tympanonem, znajdującą się za kościołem św. Katarzyny w Gdańsku - widok od strony ulicy Katarzynki. W przejeździe bramy poukładane cegły. W tle, po prawej stronie fragment zniszczonego szczytu kościoła św. Brygidy. Fot. Kazimierz Lelewicz

- Negatywy Kazimierza Lelewicza ukazują mozolny proces odbudowy miasta po zniszczeniach wojennych, począwszy od lat 40. aż po lata 70. zeszłego stulecia. Kadry dokumentują nie tylko architekturę, ale również ludzi zaangażowanych w powstawanie miasta od nowa - opowiada Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. - Materiały te stanowią niezwykle ciekawy zbiór do badań i studiów nad powojenną odbudową Gdańska, ale mamy też nadzieję, że udostępnione online będą cieszyć się dużym zainteresowaniem osób nie związanych zawodowo z historią czy architekturą - dodaje.
  • Chłopiec na tle ruin kościoła św. Bartłomieja w Gdańsku - widok na wschodnią i północną ścianę. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Złota Brama w Gdańsku od strony ulicy Długiej. Po lewej stronie widoczne rusztowanie na kamienicach, po prawej fragment odbudowanych kamieniczek. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Pracownicy przy maszynie wykorzystywanej do robót budowlanych podczas odbudowy zrujnowanego Gdańska. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Pracownicy na rusztowaniach wokół filara w Bazylice Mariackiej. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Pracownicy na rusztowaniach wokół filara w Bazylice Mariackiej. Fot. Kazimierz Lelewicz
  • Drewniany szalunek służący do odbudowy sklepienia. Fot. Kazimierz Lelewicz

2,5 tys. pozycji w Muzeum Pomorza



Drugą dużą kolekcją dawnych zdjęć zawiera wirtualne Muzeum Pomorza, udostępnione w sieci pod koniec ubiegłego roku. Te zbiory zawierają fotografie, pocztówki, grafiki i dokumenty wykonane na przestrzeni ponad 100 lat.

Domy na Oksywiu uszkodzone w czasie kampanii wrześniowej. Domy na Oksywiu uszkodzone w czasie kampanii wrześniowej.
- Na razie publikujemy ok. 2,5 tysiąca zdjęć, grafik i dokumentów, ale ten zbiór cały czas rośnie, ponieważ zgłaszają się do nas osoby chcące udostępnić swoje kolekcje - mówi Andrzej Ługin, prezes fundacji Dla Gdańska i Pomorza, która stworzyła Muzeum Pomorza. - Na zeskanowanie czeka pudło zawierające co najmniej 500 pocztówek. Niebawem prawdopodobnie udostępnimy także zbiór dokumentów ze szkół z Wolnego Miasta Gdańska, w tym świadectwa ówczesnych uczniów.
Legitymacja Stowarzyszenie Niemieckich Cyklistów (Bund Deutscher Radfahrer) o numerze 23492 wydana w Gdańsku. Strona wewnętrzna. Legitymacja Stowarzyszenie Niemieckich Cyklistów (Bund Deutscher Radfahrer) o numerze 23492 wydana w Gdańsku. Strona wewnętrzna.
Najstarszym obiektem w Muzeum Pomorza jest pochodząca z 1870 roku pamiątka odprawienia pierwszej mszy świętej przez księdza Jakóba Fankidejskiego ze Skurcza (taka pisownia wówczas obowiązywała).

Kartka upamiętniająca Ofiarę Mszy Świętej, którą odprawił Ksiądz Jakób Fankidejski (1844-1883) z 12 czerwca 1870 w kościele parafialnym w Skurczu (pisownia oryginalna). Kartka upamiętniająca Ofiarę Mszy Świętej, którą odprawił Ksiądz Jakób Fankidejski (1844-1883) z 12 czerwca 1870 w kościele parafialnym w Skurczu (pisownia oryginalna).
Najnowsze to fotografie z lat 70. i 80 XX wieku.

Prezentowane w Muzeum Pomorza zbiory pochodzą z kilku źródeł. Przede wszystkim jest to prywatne archiwum gdańskiego kolekcjonera i wydawcy Krzysztof Gryndera, ale także zdjęcia ze zbiorów Instytutu Pamięci Narodowej oraz Muzeum II wojny światowej.

- Z tego ostatniego pochodzą zdjęcia wykonane przez marynarza niemieckiego okrętu, który odwiedził Gdańsk w czasie wojny. Album jest prezentowany na wystawie, ale nie można go wertować. My prezentujemy wszystkie zdjęcia w nim zawarte - mówi Andrzej Ługin.
Na zdjęciu widoczny jest zwodzony, dwuklapowy Most Krowi. Dzięki odpowiedniemu mechanizmowi możliwe było podnoszenie przęseł mostu, co umożliwiało żeglugę Starą Motławą nawet dużym jednostkom pływającym. Na zdjęciu widoczny jest zwodzony, dwuklapowy Most Krowi. Dzięki odpowiedniemu mechanizmowi możliwe było podnoszenie przęseł mostu, co umożliwiało żeglugę Starą Motławą nawet dużym jednostkom pływającym.
Serwis Muzeum Pomorza powstał w ramach rządowego programu "Kultura cyfrowa" i został dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Karta pocztowa z 1930 r. z herbami miast wchodzących w skład Wolnego Miasta Gdańska. Pod herbami, flagi używanymi przez instytucje Wolnego Miasta Gdańska. Karta pocztowa z 1930 r. z herbami miast wchodzących w skład Wolnego Miasta Gdańska. Pod herbami, flagi używanymi przez instytucje Wolnego Miasta Gdańska.

Opinie (128) ponad 20 zablokowanych

Wszystkie opinie

  • Temat petarda :) Posiadam sporo starych pocztówek Gdańska i Sopotu - na Jarmarku od 1 do 100 PLN :) (7)

    • 30 56

    • Odstaw mefedron (1)

      Polityczny trollu. Daj się wyleczyć. Daj sobie drugą szansę bo jak widać nienawiść zalała ci mózg...

      • 20 10

      • Przygadał kocioł garnkowi...

        • 7 9

    • 30 mld. rocznie vatu znikało za czasów PO-PSL (3)

      Co ty na to Bolcu ?

      • 13 17

      • Matołuszek obecnie podiwanił całą resztę z OFE (2)

        przy okazji pobierając 15% od przelewów - na TE nagrody nam się po prostu należały.

        • 10 5

        • Jasne (1)

          OFE to była dopiero złodziejska ściema PO! Tylko głupi by to kontynuował. Nikt nic nie podiwanił tylko szukaj , jest. Aaa jeszcze bądź czujny bo chyba rozum ci ktoś podiwanił ale pewnie się rozczarował co do łupu.

          • 2 8

          • Spadaj trollu. Tu jest o zdjeciach trojmiasta a nie o waszej wojennce. ...

            • 3 0

    • Petarda druga

      Posiadasz tez niewyobrażalny dar pierdzielenia bez sensu na każdy temat.

      • 12 0

  • Super temat i super żródło

    Super temat i super żródło do poznawania dawnych widoków miast Pomorza,miejsc,których na próżno szukać w obecnym krajobrazie,który tak bardzo zmieniła II wojna światowa.

    • 88 0

  • kiedyś jakoś tak szaro i biednie było (11)

    • 17 121

    • (3)

      Zapewniam, że było dużo lepiej wtedy (tak do ok. 1993).

      • 19 11

      • (2)

        nawet do 1997

        • 6 5

        • lepiej.... (1)

          się zrobiło jak prezydent Jamroż poszedł siedzieć za złodziejstwa. Jego zastępca czeka w ukryciu na przedawnienie. Ale za ich rządów kradli i nawet się nie krępowali. On z PC był, dlatego pisiaczki Gdańska nie lubią.

          • 5 3

          • Jest nawet list gończy...

            Ze strony internetowej patrzy w przyszłość śmiało Śmiałkowski Dariusz, drugie imię Jan, były wiceprezydent Gdańska. Ta strona internetowa to www.poszukiwani.policja.pl

            Wizerunek włodarza widnieje na liście gończym. Cechy rysopisowe poszukiwanego: sylwetka: ubiór elegancki, oczy jasne, mężczyzna, narodowość polska, waga 50-69 kg, sylwetka średnia, wzrost 176-180 cm. Dla organów wymiaru sprawiedliwości Śmiałkowski pozostaje nieuchwytny.
            - Informuję, że policjanci prowadzą w tej sprawie intensywne działania operacyjne powiedziała nam kom. Joanna Kowalik-Kosińska, rzecznik prasowy Komendanta Wojewódzkiego Policji w Gdańsku.

            • 3 0

    • a kolor tylko przez szybę w pewexie

      • 19 3

    • W ogóle, oglądając stare zdjęcia... (3)

      mam wrażenie że kiedyś świat był czarno-biały

      • 13 2

      • (2)

        bo był... ludzie też jakoś szybciej chodzili, Widać to na niemych filmach z początku XX w.

        • 11 3

        • ty jestes glupi? to wynika z bledow przy zmianie liczby klatek / sek (1)

          te filmy juz dzisiaj mozna zobaczyc w realnym tempie

          • 4 9

          • a ty głupi nie jesteś?

            kiedyś ludzie musieli więcej pracować i nie mieli wolnego czasu to musieli szybciej chodzić żeby szybciej być w robocie żeby więcej zarobić. To chyba oczywiste

            • 3 3

    • masz kredki w domu ?

      to se pokoloruj

      • 4 3

    • A dzisiaj tak kolorowo i bogato.

      Np. Galeria Forum, Teatr Szekspirowski no i zardzewiałek.....Brawo !!

      • 0 2

  • Arcyciekawe. Pięknie

    No i nieco taniej niż na sprzedawanych za krocie albumach :)

    • 55 2

  • Oh bardzo ciekawie (1)

    Sie czyta i ogląda i oby wiecej takich rzeczy bylo do obejrzenia

    • 81 0

    • nawet nie wiele się zmieniło, poza tym, że teraz wszędzie blachosmrody stoją

      • 1 0

  • Kiedyś drzewa, zieleń, czyste powietrze (13)

    Dzisiaj beton,trujacy port serwis, smród z wysypiska

    • 87 30

    • (1)

      Chciałbym zobaczyć Cię jak przychodzisz przez dzielnice portowa czy przemysłowa jakieś 150 lat temu. Fetor taki żebyś się porz...

      • 22 9

      • no pewnie...

        sam Siarkopol i fosforogipsy z elektrociepłowni wywożone do Wiślinki. Jak wiało od wschodu to zestaw smrodów był niezły.

        • 8 3

    • Szczególnie jak statki pływały po Motławie...

      • 10 4

    • sto lat spalania węgla zrobiło swoje

      • 7 8

    • (6)

      Ja pamiętam jak Ołowianka kopciła czarnym dymem,pamietam smród octu na Toruńskiej z zakładów Dagomy,smród spalin z ogórkowych autobusów,kamazów i Motławy

      • 22 1

      • a ja pamiętam smród (4)

        z zakładów mięsnych, co jakiś czas wietrzyli rzeźnię i latem jak wiatr był od wschodu to dawało niemiłosiernie...

        • 14 0

        • Ale zapach chmielu z browaru we Wrzeszczu był już raczej przyjemny... (2)

          • 9 0

          • najlepsza była czekolada w Oliwie

            • 3 0

          • Chmielu? W okolicach browaru to dawało słodem jęczmiennym.

            Obrzydliwy, mdląco-słodki smród.

            • 5 0

        • Dzisiaj mamy z Szadółek.....

          • 0 0

      • inna zapachy...

        były od Siarkopolu, szkodliwe dla ludzi, razem z wilgocią dawały kwas siarkawy, który niszczył nie tylko ludzi, ale i kamienie, dachy.

        • 9 0

    • Ja pamiętam inne smrodki...

      z zakładów mięsnych przy wschodnich wiatrach, z wysypisk śmieci i oczyszczalni ścieków, które były między działkami koło Zaspy i Brzeźna, ale ty najwyraźniej lubisz sobie ponarzekać.

      • 13 1

    • Czyste powietrze? W dużym mieście w którym ogrzewanie i gotowanie bazowało na piecach?

      To cię chłopie poniosło. Gdybyś nagle znalazł się zimą 100-150 lat temu w centrum Gdańska w bezwietrzny dzień, to dopiero byś poczuł co to smog.

      • 8 0

  • Wreszcie jakiś super temat w weekend :)

    • 56 1

  • I za darmo . Brawo . (8)

    A jeden znany fotopstryk , ten od albumów każe sobie słono płacić za każde zdjęcie.

    • 71 12

    • i słusznie . Możesz też chodzić i pstrykać .

      • 11 10

    • Dzieki takim inicjatywom zaniknie oszenie kasy za prawa autorskie . Głos Wybrzeża to opłacał, a teraz wszystko zostało

      • 17 2

    • Kosycarz zarabia na fotkach ojca (4)

      • 23 3

      • Zbyszek (3)

        Kosycarz pracował za pieniadze i w gazetach komuchów

        • 22 5

        • Piniondz nie śmierdzi.

          • 8 1

        • (1)

          rozumiem, że twoi rodzice za komuny nigdzie nie pracowali?

          • 10 6

          • moj w kasynach zarabial

            • 2 1

    • To jego zawód.
      Z czegos musi zyc.
      Jak jestes taki madry to pracuj za free

      • 1 1

  • Mam strach przed starymi zdjęciami to chyba jakaś fobia :(

    • 11 23

  • (2)

    Już widzę ekologów jak drą gęby na widok statku na Motławie...smrodzi , przeszkadza !!! A niby wszyscy tęsknią do starego Gdańska.

    • 40 26

    • stare to jest fajne na pocztówkach (1)

      sto lat temu smród z rynsztoków, kominów, rzeźni i niemytych ciał zabiłby współczesnego człowieka

      • 27 6

      • Zgadzam się . Mądrego to i fajnie się czyta . Wiesław

        • 14 6

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane