Fakty i opinie
  • Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport
Wiadomości
Dodaj raport
Fakty i Opinie Wiadomości
Facebook E-mail Messenger WhatsApp Kopiuj link Więcej

Janusz Christa, ojciec Kajtka i Koko

Tomasz Kot
5 października 2014 (artykuł sprzed 9 lat) 
Opinie (102)
Najnowszy artykuł na ten temat 999 zł za monetę z Kajkiem i Kokoszem
Janusz Christa podczas zwiedzania Wenecji w latach 90. Janusz Christa podczas zwiedzania Wenecji w latach 90.

Janusz Christa podczas zwiedzania Wenecji w latach 90.

archiwum rodzinne

19 lipca minęła kolejna rocznica urodzin Janusza Christy (1934-2008), giganta polskiego komiksu, wieloletniego mieszkańca Sopotu. Jednego z dwóch, obok Henryka Chmielewskiego, czyli Papcia Chmiela, filarów polskiej powojennej sztuki komiksowej. Życie twórcy Kajka i Kokosza aż się prosi, jeśli nie o powieść, to o komiks.



  • Janusz Christa w wieku szkolnym. Janusz Christa w wieku szkolnym.

    Janusz Christa w wieku szkolnym.

  • Janusz Christa (w środku) z braćmi Olgierdem i Zdzisławem, w latach 50. Janusz Christa (w środku) z braćmi Olgierdem i Zdzisławem, w latach 50.

    Janusz Christa (w środku) z braćmi Olgierdem i Zdzisławem, w latach 50.

  • Strona ze szkicownika Janusza Christy. Strona ze szkicownika Janusza Christy.

    Strona ze szkicownika Janusza Christy.

  • Smok Miluś był towarzyszem przygód Kajka i Kokosza w kilku książeczkach o ich przygodach. Smok Miluś był towarzyszem przygód Kajka i Kokosza w kilku książeczkach o ich przygodach.

    Smok Miluś był towarzyszem przygód Kajka i Kokosza w kilku książeczkach o ich przygodach.

Dziadek autora był Austriakiem, ordynatorem szpitala na krańcach monarchii austro-węgierskiej, w Czerniowcach (dziś to ukraińskie miasto na granicy z Rumunią). Ożenek z Polką sprawił, że wnuki nie znały już niemieckiego i identyfikowały się z polskością.

Jednym z wnuków był właśnie Janusz, który urodził się w Wilnie 19 lipca 1934 r. Chłopak od dziecka próbował coś bazgrać i mazać po zeszytach. W szkolnym kajecie w linie 10-letni Janusz narysował piórem i akwarelkami historie: "Tarzan król dżungli", "Zemsta Tarzana" i "Flip i Flap topią się".

Janusz miał dwóch starszych braci. Rozdzielona przez wichry wojny rodzina (starsi bracia i ojciec walczyli w 3. Brygadzie Wileńskiej AK, trafili do łagru) spotkali się dopiero po wojnie.

Matka z Januszem do kraju wróciła jednym z pierwszych transportów. Przez jakiś czas mieszkali w barakach obozu w Majdanku. Christa wspominał ten pobyt jako horror. Stosy czaszek, otwarte krematoria, kapusta rosnąca na nawozie ze spalonych kości.

Gdy w Lublinie spotkali najstarszego brata - Olgierda, dowiedzieli się, że ojciec mieszka nad morzem.

I tak Janusz Christa z matką trafili do Sopotu, gdzie połączona po latach rodzina zamieszkała w kamienicy przy ul. Helskiej zobacz na mapie Sopotu.

Kombatant z przypadku

Bracia przyszłego rysownika należeli do oddziału majora Zygmunta Szendzielorza "Łupaszki". Samochód, którym poruszali się żołnierze Łupaszki, trafił w pewnym momencie do brata Janusza - Zdzisława, który miał go naprawić. Po naprawieniu auta, bracia wspólnie jeździli po mieście.

Nierozsądnie, bo Zdzisław miał przy sobie paczkę ulotek z odezwą "Łupaszki" do ludności, którą miał dostarczyć w określonym punkcie. Pech sprawił, ze bracia ugrzęźli w korku na skrzyżowaniu al. Niepodległości z ul. Bohaterów Monte Cassino, gdzie znajdował się punkt kontrolny. Po chwili do samochodu przyskoczyło kilku ubowców z odbezpieczoną bronią. Olgierd, który prowadził samochód może trzeci raz w życiu, próbował uciec, ale bieg nie wskoczył i silnik zgasł.

Wszyscy wylądowali w pobliskiej siedzibie UB. Podczas gdy śledczy przesłuchują Olgierda, oczekujący w korytarzu Zdzisław upchał ulotki za oparciem ławy, na której siedział z Januszem. Mały Janusz nic nie pisnął, choć dla rozmiękczenia przesłuchująca funkcjonariuszka poczęstowała go niedostępnym wówczas kakao.

Bikiniarz z wyboru

Christa nie posiadał żadnego formalnego wykształcenia plastycznego. Skończył szkołę ekonomiczną. Dał się tam poznać jako bikiniarz i miłośnik jazzu. Nosił buty "na słoninie", czyli grubej podeszwie, wąskie spodnie, szeroką marynarkę i fryzurę zwaną plerezą (długie włosy zakrywające kark).

Na jednej z wycieczek na Kaszuby z młodej piersi Christy wyrwała się melodia przeboju Lionela Hamptona - "Hej baba-riba". Usłyszał to przewodniczący szkolnego Związku Młodzieży Polskiej. Pod groźbą wyrzucenia ze szkoły Christa musiał złożyć publiczną samokrytykę na apelu. Zaczął coś dukać o zgniłym kapitalizmie, wstrętnej muzyce, biednych Murzynach gnębionych przez białych, aniele i diable, których nie ma. Przedstawiciele ZMP mieli do wyboru albo udać, że Christa jest niespełna rozumu, albo zacząć awanturę od nowa. Wybrali to pierwsze.

Po ukończeniu szkoły Janusz Christa pracował jako księgowy. Przez cztery dni. Potem jako kasjer i magazynier przy budowie linii Szybkiej Kolei Miejskiej. Zaczepił się na jakiś czas jako perkusista w orkiestrze Dalmoru, która na nabrzeżu witała muzyką powracające załogi. W końcu wylądował w czasopiśmie "Jazz" jako sekretarz redakcji. Tam po raz pierwszy wydrukowano jego komiks - historię życia Louisa Armstronga.

Rysownik z miłości

Po "Jazzie" był "Wieczór Wybrzeża". Christa zaproponował redakcji komiksowe paski, w których cała historia zawierałaby się w czterech umieszczonych obok siebie kadrach. Najwięcej kontrowersji było z dymkami, w których znajdowały się wypowiedzi bohaterów komiksu.

W końcu jednak w popołudniówce ukazały się pierwsze odcinki komiksu o kowboju Jacku O'Key. Rysunkowy bohater Christy nie zagrzał jednak długo miejsca na łamach gazety. Symbol kapitalistycznego mocarstwa nie mógł być inspiracją dla młodzieży w Polsce w dobie walki
z imperializmem amerykańskim.

Bohaterowie z kosmosu

Pomysł z komiksowymi paskami jednak się przyjął. Postawiono natomiast Chriście warunek - rysunki miały opowiadać o przygodach na morzu. Tak narodził się komiks o niezwykłych przygodach Kajtka-Majtka, który wychodził na łamach trójmiejskiej popołudniówki od 1958 r. W roku 1960 do Kajtka dołączył Koko (na początku nosił on imię Franek).

W krótkim czasie komiks stał się legendarny. Do kiosków po gazetę ustawiały się kolejki, a ludzie kupowali po kilka egzemplarzy. Później pracowicie wycinali paski i wyklejali je w zeszytach. Komplety wycinków były często obiektem handlu na rynkach. Niektórzy przechowują takie zaszyty do dziś, jako relikwie z czasów młodości.

Ukoronowaniem przygód obydwu bohaterów stał się wychodzący w latach 1968-72 cykl "Kajtek i Koko w kosmosie", który - jak podkreślają zgodnie znawcy tematu - stał się kamieniem milowym w historii polskiego komiksu.

Christa wspominał, że rysowanie kolejnych odcinków było jak praca na pełen etat. Zajmowało mu to nieraz kilkanaście godzin dziennie. Tygodniowo oddawał sześć pasków po cztery rysunki.

Wynalazca z konieczności

Praca wymagała precyzji, tymczasem w siermiężnym PRL brakowało podstawowych produktów, nie mówiąc już o czymś takim jak brystol i piórka do rysowania.

Christa opracował własny patent: rysował na odwrocie papieru fotograficznego, który z jednej strony pokryty był emulsja światłoczułą, z drugiej przypominał brystol. Piórka robił z płatków silnika do latających modeli samolotów. Silniczki były japońskie, z dobrego metalu, miękkiego i wytrwałego. Trzeba je było tylko najpierw zetrzeć papierem ściernym pod lupą.

Blurp! z paszczy

Współpraca z popołudniówką zakończyła się w połowie lat 70. Wtedy Christa zaczął rysować dla "Świata Młodych". Dzięki temu stał się znany w całym kraju. Rysunki stały się kolorowe, w dodatku, ponieważ gazeta była ogólnopolska, rysownik musiał przygotowywać wcześniej scenariusze, które trafiały do cenzury.

Do gazety przeznaczonej dla młodzieży jak ulał pasowało nowe wcielenie Kajtka i Koka wymyślone przez Christę dwa lata wcześniej. Kajko i Kokosz, cofnięci w przeszłość i odziani w historyczne kostiumy, przeżywali swoje przygody w pogańsko-prasłowiańskich czasach.

Do Christowego panteonu bohaterów doszły kolejne postacie: kasztelana grodu Mirmiła, jego żony Lubawy, zbója Łamignata, wreszcie smoka Milusia z jego słynnym "blurp!"(taki odgłos wydawał paszczą).

Ten cykl jest do dziś najpopularniejszym komiksem Janusza Christy. To były chyba najlepsze czasy dla sopockiego rysownika. W 1976 r. zaczął rysować historie dla legendarnego "Relaksu", pierwszego polskiego magazynu komiksowego. Pojawiły się nowe historie, m.in. o Gucku i Rochu, Bajki dla dorosłych, serie żartów rysunkowych.

Rozstanie ze światem

Na początku lat 90. Christa przestał rysować. Uniemożliwiał mu to coraz słabszy wzrok, artretyzm, drżenie ręki. To nie był dobry czas dla komiksu. Polacy, którzy po 1989 r. uzyskali nieograniczony dostęp do dóbr zachodniej kultury, zachłysnęli się tym gremialnie. Janusz Christa boleśnie przeżył śmierć jedynego syna, który zmarł w wieku 28 lat na zawał serca. Jego oczkiem w głowie stała się wnuczka Paulina, dla której stał się jednocześnie ojcem, dziadkiem, przyjacielem i powiernikiem.

Mieszkanie rysownika przy ul. Wybickiego zobacz na mapie Sopotu, niedaleko stadionu, zaczęło przypominać gabinet osobliwości. Gościom pokazywał z dumą okrągły kamień znaleziony na Kaszubach, opisany jako lewe jajo mamuta, czy fragment materiału ze spodu fotela, na którym wypisał: "Tu wypierdziałem wszystkie swoje komiksy".

Christa, który nigdy nie pchał się na piedestał i raczej unikał prasy, odciął się niemal zupełnie od mediów. Dość niespodziewanie pojawił się jeszcze w stroju Napoleona na sesji fotograficznej, autorstwa Krzysztofa Witkowskiego, portretującej znanych sopocian. Gdy w 2002 roku. zmarła jego żona, z dnia na dzień okazało się jak Janusz Christa był od niej uzależniony. Jak wspomina wnuczka Paulina, dziadek nie potrafił samodzielnie nawet zagotować wody na herbatę.

Christa przestał wychodzić z domu. Przyznane mu w 2007 r. odznaczenie Gloria Artis odbierała wnuczka Paulina. Pod koniec życia sopocki rysownik odżył jeszcze za sprawą kobiety, którą poznał. Zaczął wychodzić na spacery, nauczył się gotować dla odwiedzającej go rodziny. Wciąż był w dobrej formie intelektualnej.

15 listopada 2008 r. Janusz Christa trafił do szpitala, którego już nie opuścił. Został pochowany w Sopocie na cmentarzu katolickim w rodzinnym grobowcu. Wciąż niewykorzystane są: jego bogaty dorobek i potencjał jako mieszkańca Sopotu i Trójmiasta. Christa mieszkał tu i pracował przez 63 lata.

Zobacz także

Kajko i Kokosz w Sopocie (13)

Opinie (102) 9 zablokowanych

  • 2014-10-05 11:02

    Geniusz komiksu! (4)

    Majtek

    9 lat

    • 300 1

    • 2014-10-05 14:34

      Gimby tego nie znajo.

      koniarz amator

      9 lat

      • 27 1

    • 2014-10-05 19:30

      bez dwoch zdan. I co mi sie podba to fakt, ze nikt tego nie podwazyl negatywem. Kajko, Kokosz, blurp, Milus, chyba wiekszosc to zna:)

      9 lat

      • 10 1

    • 2014-10-06 09:35

      Niech co krwawy Hegemon?

      Niech żyje!!!

      (Luli luli istotko miła
      Niech Ci się przyśni mogiła Mirmiła)

      wierny kapral

      venom

      9 lat

      • 13 0

    • 2019-07-19 13:55

      fan

      Ja przeżywałem "Kajko i Koko w kosmosie, prawdziwy horror science fiction, gdzieś się wala, może to okazja żeby przekopać szpargały.

      V

      4 lata

      • 0 0

  • 2014-10-05 11:03

    Kultowy komiks !!!

    Zawsze czekało się na nowe przygody z niecierpliwością ! Pełen szacunek dla Pana Janusza ,,,,

    Kiss

    9 lat

    • 228 2

  • 2014-10-05 11:10

    Niejeden kupował WW tylko dla historii Kajka i Koko. (3)

    Wychowałam się I NIE JA JEDNA...na jego historyjkach, jak wtedy to określałam, wydawanych codziennie w Wieczorze Wybrzeża:)

    dobrazona

    9 lat

    • 172 0

    • 2014-10-05 20:50

      Jakiego Koko?? Jak już to legendarne są komiksy (1)

      o przygodach Kajko i Kokoszu.

      9 lat

      • 1 1

      • 2014-10-06 05:58

        Najciekawsze historie zaczęły się znacznie wcześniej. Właśnie z "Kajtkiem majtkiem" i Koko oraz ich genialnym przyjacielem Profesorem. Wyprawy "Kakaryką", wątki kryminalne, podróże w przeszłość, poszukiwanie pitekantropa, niezwykła podróż w kosmosie, która później już nigdy nie pozwoliła zachwycić się "Gwiezdnymi wojnami". To wtedy się zaczęło ...

        Mirek

        9 lat

        • 10 0

    • 2014-10-05 22:04

      dobrazona

      lubię,,,,,

      Cię ;

      9 lat

      • 1 0

  • 2014-10-05 11:10

    (11)

    Taki rodzimy Asterix i Obelix.

    9 lat

    • 111 8

    • 2014-10-05 12:08

      niestety, ale całość się o plagiat ocierała. (7)

      Dzisiaj sami się śmiejemy z Chińczyków, że robią telefony Papple i inne podróbki, a niestety u nas prawa autorskie były i nadal są traktowane równie lekko.

      9 lat

      • 12 46

      • 2014-10-05 13:37

        czyli sugerujesz, że zrzynał z AO? pewnie było odwrotnie znająć życie. (1)

        9 lat

        • 14 6

        • 2014-10-05 13:49

          Zrzynał. Widać nie znasz życia ;)

          9 lat

          • 6 24

      • 2014-10-05 15:06

        Gimbusie (3)

        krótko zyjesz na świecie, więc nie wiesz, że komiksy Janusza Christy są starsze od Asterixa i Obelxa

        kot

        9 lat

        • 29 3

        • 2014-10-05 18:11

          ja żyję od '70, jak już kumałem obrazki to nie było asterixa i obeliksa jeszcze a napewno bym dostał do rąk

          miałem dostawców zza granicy :)

          9 lat

          • 4 4

        • 2014-10-05 18:34

          Komiksy o Asterixie powstawały od '59 roku i co cebularzu łyso? (1)

          9 lat

          • 7 4

          • 2021-01-05 10:19

            Kajtek i Koko był o rok wcześniej. Jak się nazwałeś?
            Latający Holender 1958

            3 lata

            • 1 0

      • 2014-10-05 19:17

        mylisz sie kolego kajko i kokosz byli szybciej to astelix byl plagiatem

        9 lat

        • 11 4

    • 2014-10-05 21:24

      na-plasterki.blogspot.com (1)

      Wszystko gruntownie przebadane i przeanalizowane polecam link:
      "na-plasterki.blogspot.com" kopalnia informacji
      - analogie były ale nie tylko między produkcjami p.Christy jak i Asterixami
      to jak z muzyką bluesa grał Mudy Waters ale i BB King czy Stevie Ray Voughan a inspiracje mieli wspólne co nie stanowi o ich wielkości i nikomu nic nie ujmuje

      Bronski

      9 lat

      • 12 1

      • 2014-10-05 22:01

        Ten blog i zamieszczone tam pdfy najlepiej wyjaśniają wszystko

        Niezależnie od tego jak wielkie były inspiracje to warto zauważyć, że Pan Janusz Christa sam tworzył - bez scenarzysty - a i tak udało mu się stworzyć kawałek innego świata. Osobiście czytałem zarówno Kajka i Kokosza oraz Asterixa. Zauważałem wykorzystanie tych samych pomysłów ale mi to nie przeszkadzała. Było to jak rozszerzenie jednego komiksowego uniwersum drugim.

        Hegemon

        9 lat

        • 12 0

    • 2018-06-03 01:02

      Rodzimy to ty jesteś, Kretynix i Ignorantix

      Ty bałwanie rodzimy jak śmiesz te głupawe seryjniaki żabojadów porównywać do arcydzieł Mistrza Christy. Masz szczęście że to internet inaczej bym posiekał na plasterki!!!

      Hegemon

      5 lat

      • 0 4

  • 2014-10-05 11:10

    wspomnienie beztroskiego DZIECIŃSTWA... (1)

    Pozdrawiam!

    9 lat

    • 131 1

    • 2019-07-19 15:26

      Niech co Krwawy Hegemon ?!

      Iks

      4 lata

      • 0 0

  • 2014-10-05 11:17

    (2)

    Pamiętam jego komiksy. Dla ludzi urodzonych w 1980 to było coś.

    trolling na najwyzszym swiatowym poziomie.

    9 lat

    • 101 3

    • 2014-10-05 18:13

      gówniarz mimo że staruch, dziecko umysłowe - sądząc po dotychczasowej "działalności" trollingowej pod artykułami.

      9 lat

      • 4 1

    • 2019-07-19 13:45

      dla tych urodzonych w latach 70-tych też...

      czekało się na kolejne wydania z utęsknieniem, a historie i kunszt rysunku, pierwsza klasa, kolorowe, oderwane od szarości za oknem. Podziwiam do dziś.

      Krzyżak

      4 lata

      • 0 0

  • 2014-10-05 11:20

    Czekałem, wycinałem i wklejałem do zeszytu kolejne odcinki. Najtrudniej było zdobyć świąteczne numery gazet, po które przed kioskami ustawiały się długie kolejki. Wycięte z odcinków figury i naklejone na karton służyły jako pionki do wymyślanych przez nas strategicznych gier planszowych. Masa wspomnień i skojarzeń. Panie Januszu, wielki szacunek.

    Mirek

    9 lat

    • 102 0

  • 2014-10-05 11:20

    kanarinios (1)

    Wielki szacunek dla człowieka i jego twórczości , wychowałem sie na Kajku i Kokoszu

    ja

    9 lat

    • 97 0

    • 2014-10-05 11:22

      kanarinios

      A Miluś wymiatał

      ja

      9 lat

      • 20 0

  • 2014-10-05 11:23

    Wrodzony Talent plus fantazja! Talentu nie można kupić ani się nauczyć i dobrze! (2)

    Patrząc na prace dzisiejszych studentów ASP człowiek nie wie jaki jest sens opłacania tych ludzi przez państwo czyli nas wszystkich.

    9 lat

    • 91 4

    • 2018-06-03 05:37

      Cymbale bez szkoły wara od sztuki (1)

      Co ty zakuty pusty łbie porównujesz komiks dla dzieci ZAWODOWCA pioniera komiksu z pracami STUDENTÓW. To tak jak byś porównał Beatlesów do do studenta konserwatorium muzycznego z zacięciem do awangardy. Takim debilom jak ty i ci co cię plusują należałoby odcinać internet, i prąd, tylko powietrze marnują wydając głupie sądy i pierdząc naokoło.

      Artysta akwarysta

      5 lat

      • 2 1

      • 2019-07-19 13:29

        bełkot jakiegos ulicznego artysty :)

        4 lata

        • 0 2

  • 2014-10-05 11:25

    woooow to zdjęcie (1)

    To zdjęcie ich trzech wygląda jak plakat jakiegoś dobrego filmu kryminalnego :D

    9 lat

    • 40 3

    • 2014-10-06 09:05

      Good Fellas :)

      9 lat

      • 2 0

1
2
3
4
5

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najnowsze

więcej wiadomości (13)

Najczęściej komentowane

Będą nowi wiceprezydenci Gdańska. Ruszyła giełda nazwisk

Będą nowi wiceprezydenci Gdańska

Pomoc dla psów z pseudohodowli. Akcji na taką skalę nigdy nie było

Psy z pseudohodowli potrzebują pomocy

więcej

Najczęściej czytane