• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Nietypowe Budowle Trójmiasta. Węzeł wodny w Przegalinie

Ewa Budnik
12 grudnia 2020 (artykuł sprzed 3 lat) 

Śluza i most zwodzony w Przegalinie to nie tylko element ochrony przeciwpowodziowej, ale ważny element międzynarodowej drogi wodnej.

W cyklu Nietypowe Budowle Trójmiasta odkrywamy obiekty na mapie Trójmiasta, których konstrukcja lub przeznaczenie budzą zaciekawienie. W poprzednim odcinku cyklu zwiedzaliśmy Stadion Leśny w Sopocie, dzisiaj badamy możliwości węzła wodnego w Przegalinie (sam koniec Wyspy Sobieszewskiej)Mapka, za miesiąc opowiemy o Gdańskim Terminalu MasowymMapka, z okolic którego rozciąga się ciekawa panorama Gdańska.



Czy kiedykolwiek przepływałe(a)ś przez jakąś śluzę?

W czasie epidemii, kiedy należy unikać dużych skupisk, odkrywamy dalsze zakątki Trójmiasta, w tym Wyspę Sobieszewską i położoną na jej krańcu PrzegalinęMapka. Właśnie tutaj znajduje się ważny węzeł wodny, który chroni Gdańsk przed powodzią na wypadek, gdyby wody Wisły znacznie wezbrały. Jest to także ważne miejsce dla żeglarzy: jest to jeden z przystanków na międzynarodowej drodze wodnej E40, którą - śródlądowo - przepłynąć można z Morza Czarnego do Gdańska.

Śluza Południowa i Północna



Historia śluzy w Przegalinie wiąże się z powstaniem przekopu Wisły Mapka, którą wybudowano w latach 1889-1895. Powstanie nowego ujścia Wisły było konieczne ze względu na regularne zalewanie Gdańska. Także ze względów przeciwpowodziowych konieczne stało się oddzielenie wód Wisły Przekop od obecnej Martwej Wisły. Różnica poziomów wody pomiędzy dwiema stronami śluzy może wynosić nawet 1,7 m - przed tak wysokim stanem wody trzeba było Gdańsk chronić, jednocześnie umożliwiając jednostkom pływającym dotarcie do Gdańska.

W 1894 r. w Przegalinie powstały zatem dwie śluzy - jedna mała dla tratew oraz druga duża dla żeglugi. Nad nimi, wysoko ponad lustrem wody powstały dwa mosty - kolejowy i drogowy.

W miejscu śluzy dla tratew w latach 1975-1982 wybudowano nową śluzę żeglugową i nadano jej nazwę - Południowa. Tzw. górne wrota śluzy (od strony Wisły Przekop) są jednocześnie wrotami przeciwpowodziowymi. Komora śluzy ma 188,37 m długości i 11,91 m szerokości. Wykonywane jest tu około 2200 śluzowań rocznie. Ostatni remont Śluzy Południowej ukończono w kwietniu 2020 r. - prace dotyczyły automatyki, nabrzeża i komory śluzy.

Starą śluzę żeglugową, zwaną Północną, w 1992 r. zamknięto i wpisano do rejestru zabytków. Funkcję przeciwpowodziową pełni w tym obiekcie obecnie wał przeciwpowodziowy, na szczycie którego powstał taras widokowy - można z niego podziwiać tę budowlę hydrotechniczną. Obecnie komora śluzy jest w remoncie pod nadzorem konserwatora zabytków - można zatem zajrzeć aż do jej dna, ponieważ jest odwodniona. W ostatnich latach, jak i po remoncie pełni ona rolę przystani dla lodołamaczy, które w zimie pracują w ujściu Wisły.

Nieczynna Śluza Północna jest śluzą komorową o konstrukcji mieszanej. Płytę fundamentową wykonano z betonu i posadowiono na ruszcie z pali drewnianych wbitych na głębokość prawie 15 m. Śluza Północna od początku istnienia (od 1895 r.) uruchamiana była układem mechaniczno-hydraulicznym napędzanym przez dwie lokomobile, następnie zastąpione przez silnik elektryczny. Stacja napędowa mechanizmów hydraulicznych wrót znajdowała się (i znajduje obecnie) w budynku obok śluzy. Zachowały się tu oryginalne urządzenia z końca XIX w., m.in. pompa tłokowa z napędem spalinowym, cylinder z obciążonym tłokiem do wywoływania właściwego ciśnienia czynnika pędnego, system przewodów rurowych i zaworów. Maszynownia jest obecnie w remoncie (razem z samą śluzą), a po jego zakończeniu będzie udostępniona do zwiedzania. Prace te mają zostać ukończone do końca września 2021 r. W ramach całego zadania na terenie węzła wodnego powstaną także trzy nowe budynki, w tym socjalno-gospodarczy oraz dwa magazynowo-gospodarcze.

Remont węzła wodnego w Przegalinie jest jednym z pięciu zadań realizowanych w ramach dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej kompleksowego zabezpieczenia przeciwpowodziowego Żuław Wiślanych.

W trakcie prowadzenia prac nad węzłem wodnym decyzją wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonano wpisu do rejestru zabytków budynku dawnej siedziby nadzoru wodnego, którego remont ma odbyć się również pod nadzorem konserwatora zabytków.

Most zwodzony



W 2012 r. stary przejazd nad Śluzą Północną został rozebrany, a w maju tego samego roku oddano nowy most zwodzony, który powstał razem z nowym układem drogowym w obrębie węzła wodnego. Most w Przegalinie to jedna z zaledwie dwóch dróg dojazdowych na Wyspę Sobieszewską (druga to most w Sobieszewie).

Czytaj także: nowy most w Sobieszewie otwarto w 2018 roku



Most w Przegalinie wybudowany został w ramach projektu Pętla Żuławska nakładem 15,5 mln złotych. Ma 50 m długości, szerokość 11 m i nośność 50 ton. Czas jego zwodzenia wynosi 2 minuty, a otwierany jest dla jednostek, których maszty są wyższe niż 8 m.

Śluza i most pracują przez cały rok


W razie konieczności skorzystania z obiektu warto wiedzieć, że śluzą zarządza Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku (wody polskie). Przepłynąć nią można (za opłatą, np. kajak 4,30 zł) od maja do września w godz. od 7:00 do 19:00, od października do kwietnia od 7:00 do 15:00 i tylko w dni robocze. Najpierw warto zadzwonić do śluzowego: 786 876453.
Z kolei most pozostaje w zarządzie Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, otwierany jest na żądanie w tych samych godzinach co śluza.


Nietypowa budowla? Zgłoś nam do wyjaśnienia

Zastanawiasz się, czym jest i jaką funkcję pełni dziwna budowla, którą mijasz w drodze do pracy lub która znajduje się w pobliżu twojego miejsca zamieszkania? Napisz do nas! Poinformuj o lokalizacji, napisz, jakie masz pytania: inwestycje@trojmiasto.pl Postaramy się ją sfilmować i wyjaśnić, co to takiego.

Opinie (90) 8 zablokowanych

  • (11)

    Fajne te weekendowe, historyczne artykuły.W sam raz na mroźny wieczór,z dala od polityki.Szkoda że mamy tyle rzek a niestety większość dla żeglugi czy transportu towarów się nie nadaje...A to najtańszy sposób przewożenia towarów...lata zaniedbań.W Niemczech, Holandii setki barek,śluz....u nas się nie da,nie opłaca się.Szkoda.

    • 78 13

    • Jaki mroźny,

      • 7 5

    • Barkami mało co można przewieźć. (2)

      Kolej i tiry to nowoczesny środek transportu. Ty żyjesz w XIX wieku

      • 7 24

      • Wyjedź gdzieś poza naszą pipidówę (1)

        A dopiero potem komentuj. Barki towarowe funkcjonują w niemal wszystkich krajach rozwiniętych.

        • 19 5

        • nierozwiniętych też

          Widzieliście obrazy Canaletta. Wiele z nich pokazuje żywy ruch na Wiśle, jak dziś u nas na obwodnicy. Cóż, Belotto nie pokazuje wypadków, a musiało ich być dużo. Z samego Potopu Szwedzkiego i grabieży kraju przez okupujących Szwedów zachowało się sporo wraków właśnie z dna Wisły.

          Nie tylko Wafka zrobiła karierę jako hub transportowy, ale nawet stolica to był pikuś przy Gdańsku, który był od Wawy większy, bogatszy, nowocześniejszy.

          Mało jest statystyk co do gęstości tego ruchu, ale zachowaly się księgi z komory celnej w... Helsingoer w Danii, na wyjściu z Bałtyku. W XVIIw od 50-80% (w zależności od roku i sezonu, ale prawie zawsze powyżej 1/2) statków wchodzących i wychodzących z Bałtyku szło do i z Gdańska. A trzeba było kilku barek rzecznych, by napełnić morski statek.

          Wisła karmiła więc nie tylko Gdańsk i koronę polską, karmiła też koronę duńską. Cały eksport masowy zbóż i drewna w czasie Wielkich Odkryć Geograficznych statki kolonizatorów z północnej Europy były robione z drewna często z Polski, a ludność zajęta podbojami żarła chleb który wyrósł w polskich folwarkach.

          Dziś na skrzyżowaniu rzek (Ren i Men) w Mainz nie ma kwadransa by nie przechodziła barka. A paliwa w Niemczech są tańsze blisko rzek niż dalej od rzeki ;-)

          Ale u nas Wisła zdziczała, a budowlańcy zamykają se śluzę Inowrocław na parę lat i to z nienacka. Bug, którym spławiono lasy Wołynia, zdziczał do reszty, często da się przejść w bród, a barką duuużo łatwiej przejść z Brześcia do Odessy (bo Białorusini i Ukraińcy zadbali o Muchawiec) niż do Gdańska. Odra widzi pięciokrotnie więcej barek niemieckich niż polskich, choć dla nich to też granica cywilizacji.

          A kiedyś niemieckim bluzgiem było Wasserpole, bo polscy flisacy byli u nich częstszymi gośćmi niż odwrotnie, tak jak dziś tirowcy. To se nevrati. Spieprzylismy, także w tym aspekcie nie wyszła nam Niepodległość.

          Wiecie,że Bratysława to większy port niż Gdańsk? Rzeczny....

          • 1 0

    • Fajnie, ze doceniasz doktorze potęgę niemieckiej myśli technicznej.

      • 3 2

    • (1)

      A co z żyjątkami, roślinkami, które na pewno by umarły, gdyby tam pływały statki. Tak mówią w TVN i der Onet....

      • 7 9

      • nie to mówią, żabciu

        rzeki zatruł ciężki przemysł i to że sr*my do rzeki (nieoczyszczalnie ścieków)
        a nie barki

        • 1 0

    • Żegluga śródlądowa . (3)

      Wisła ostała się jako naturalny szlak wodny ,przypadkiem. Teraz nad Renem rząd niemiecki wykupuje tereny nadrzeczne aby przywrócić je przyrodzie i wrócić do łęgów zalewowych .
      W Europie Zach tworzono szlaki żeglugowe od XVIII w . Gdyby teraz miano je budować prawdopodobnie by zaniechano . To trzeba dokładnie przeanalizować czy teraz jest sens użeglownić Wisłę czy Odrę , jakie to koszty ,na pewno duże . Cieszymy się ,że rozbudowano porty kontenerowe w Gdyni i Gdańsku . A ile ciągników przejeżdża teraz przez Trójmiasto i jak je zatruwa . W pierwszej kolejności należy dążyć do transportu ekologicznego i tu już czasu zostało mało . Przekop w Skowronkach , teraz jest mały sens tej inwestycji ale za lat 50 ?
      Żeglarze będą zadowoleni ale Bałtyk jest zimny ,niespokojny i lato krótkie ,a jachty zwykle stoją w porcie , dla przyszłych pokoleń - ale ta inwestycja akurat winna być poddana pod ocenę społeczeństwa . To tyle co mam do powiedzenia , pozdrawiam Janusz Czerucki , kpt.ż.w .
      oraz doradca jednego z rządów d/s rozwoju żeglugi.

      • 2 0

      • No nie mów, że ktoś w PiSie planuje na 50 lat do przodu :). Przekop to wyrzucanie pieniędzy.

        • 1 0

      • (1)

        Panie Czerucki, pływałeś Pan na konserwach, więc w ogóle nie rozumiesz Pan drugiego końca spektrum!

        Kaczy Rów uzasadniano żeglugą konserwową właśnie, a nie jachtową, a w rzeczywistości jak Pan dobrze wie, znaczenie Rowu i Elbląga dla przeładunków będzie marginalne, przyzerowe, a było by większe tylko, gdyby znów ruszył kabotaż z Kaliningradu i Bałtijska. Może w XXII wieku, jak Rosja zejdzie z drzewa, odrzuci ogon i wystąpi o akces do NATO i UE ;-)

        Natomiast znaczenie Kaczego Rowu dla jachtingu jest nie do przecenienia i właśnie wynika to z tego, że Bałtyk jest wredny, płytki, rzygliwy i zimny. Niemiecki, szwedzki, duński meryt, typowy żeglarz bałtycki, płynąc wkoło Bałtyku, uprawia meteoturystykę. Musi mieć port schronienia w odległości odsłoniętego dziennego przejścia z portu do portu i niechętnie płynie w nocy. Także dlatego, że boi się kapitanów konserwowych, takich jak Pan.

        Wie Pan dobrze jak jest (nie)widoczny jacht w nocy, ani nie widać jego lamp, ani nie widać go na radarze, widać go tylko na ice'u, jak ma transponder (i prąd).

        Gdy zła pogoda, meryt chce wejść w osłoniętą wodę, siedzieć w porcie, żłopać piwsko, zwiedzać bez ryzyka, skacząc za osłoną między portami odległymi o dwie-trzy mile. Robią to na Alandach, robią to w Zalewie Kurońskiej, ale nie robią tego w Zalewie Wiślannej, bo jak już mają ruską wizę to jak by weszli do Fromborka to by potrzebowali drugą wizę, na drugie wejście na ruski Zalew. Dla nich odwiedzenie Królewca jest wyżej notowanym celem niż Frombork, Tolkmicko, Krynica, Elbing ( rotfl! ) więc idą prosto do Gdańska, lub z jego pominięciem do Helu i Ustki.

        Kaczy Rów zmieni tę sytuację dia-metr-alnie. meryt se zwiedzi Kłajpedę, Nidę itd, wyczeka pogody i bladym świtem wypłynie do Bałtijska obejrzeć gnijące atomnyje łodki, potem kanałem do Królewca na grób Kanta. A potem zamiast czekać na pogodę u Ruska, pójdzie za osłoną Mierzei do Fromborka itd. Nie będzie w ruscej pułapce, bo wyjdzie Rowem na Zatokę!

        • 0 0

        • Wcięło znaczek euro ze słowa Emeryt. cóź, nikt nie obiecywał że trojmiasto działa wysiwyg.

          No i wcięło podpis. Za długi tekst :-)

          Ale nazwiska nie dam.

          kapitan żeglugi jak największej, ale jachtowy
          (nr 779 i 414, kto chce wiedzieć, wie kto)

          • 0 0

  • Dziękuję za interesujący artykuł!

    • 42 1

  • Jeszcze dużo jest do odkrycia w Trójmieście moi drodzy I kochani (4)

    Ale fajnie że ktoś o taką naszą lokalną historię dba..

    • 28 12

    • Ty znasz się na wszystkim. A tak naprawdę to na niczym.... (3)

      Udajesz wikinga, albo szweda. Nie wiesz jakie szkody Szwedzi wyrządzili I Rzeczypospolitej?

      • 6 8

      • Nikogo nie udaje (1)

        Jest atencjuszem, i**otą i internetowym trolem

        • 7 1

        • jak tfuj przedmufca

          • 0 1

      • A kogoś to obchodzi?

        • 1 1

  • Sonda (25)

    Brakuje odpowiedzi :
    Czy kiedykolwiek będziesz przepływał przez jedną z najdroższych śluz w Polsce(na świecie?), na Mierzei Wiślanej ,stworzonej w głowach naszego" kochanego,, rządu PIS ?
    Odp.C obstawiam.
    Nie nigdy !
    Ale wielka kasa będzie wydana .
    Porażka .

    • 58 76

    • To będzie Narodowy Rów braci Kaczyńskich

      Warty każdej ceny
      przepłynięcie nim będzie zaszczytem

      • 30 21

    • Czy jak by był artykuł o piekarni to też byłby komentarz dotyczący PiS? (4)

      Nie wiem czy czasem najdroższą inwestycją, która nie opuściła kart papieru nie było budowanie za czasów PO elektrownii atomowej pod kierownictwem Aleksandra Grada. Poszła na to naprawdę gruba kasa - "wagony pieniędzy".

      Przyjmując taką miarę, można powiedzieć że wygenerowano najdroższe w historii świata strony papieru o użyteczności niższej jak toaletowy.

      Czy jak by był artykuł o piekarni to też byłby komentarz dotyczący PiS?

      • 27 23

      • PiS przekopuje Mierzeję Wislaną. (2)

        To fakt. A Rosja Putina ma ubaw.

        • 22 11

        • A co to ma wspólnego ze śluzami w Gdańsku?

          • 16 4

        • Putin ma raka, a nie ubaw.
          A przekop chcemy od 70 lat

          • 15 11

      • Na telewizje idzie 2 mld co rok. na ostroleke 2 mld w błoto. Na nikomu nie potrzebny przekop 3 mld. Można tak bez konca.

        • 17 12

    • (6)

      nie ciemniaku, prawdopodobnie nie będzie przepływam ponieważ ma inne zadanie niż ruch turystyczny

      • 4 24

      • ma za zadanie rzucenie Rosji na kolana

        matoł ale nie ciemniak

        • 21 6

      • Będą pływały okrety podwodne? (2)

        • 18 7

        • Będą

          Obydwa, które jeszcze mamy

          • 3 4

        • Będą pływały okręty podwodne?

          Nie, podwodne lotniskowce ze stoczni w Radomiu!!! Dzieło życia maciorowicza.

          • 2 1

      • Będzie super pływanko :)

        • 7 0

      • ma za zadanie otwierać oczy niedowiarkom ;-)

        • 2 0

    • Tak, nie mogę się doczekać (6)

      bo obecnie nie ma możliwości praktycznie dużym jachtem wejść na Zalew Wiślany. Szkarpawa jest bardzo problematyczna. Zatem nie mogę się doczekać, aż przekop zostanie zakończony.

      • 23 13

      • to se pomniejsz jacht (1)

        albo woź tirem

        • 9 21

        • to se kompleks powiększ

          albo zmień płeć

          • 12 7

      • Dużym jachtem na Zalew? (2)

        Jeżeli Szkarpawa jest "problematyczna" to czego szukasz na Zalewie?
        Mapa batymetryczna - coś Ci to mówi czy piszesz żeby pisać?

        • 14 9

        • Po co ta zjadliwość (1)

          Nie chodzi o głębokości, bo te są jakie są i poza torem wodnym wiadomo, że większych nie będzie. Szkarpawa jest problematyczna dla jachtu, bo ma parę przeszkód, wejście przez ujście, śluzy, mosty, linie energetyczne. Tutaj zyskamy wygodnie wejście prosto z morza, bez płycizn, z wygodną śluzą. Mniejsze jachty swobodnie pożeglują po zalewie, te większe (balastowe) będą mogły sobie też przejść do poszczególnych portów. W planach jest rozbudowa wielu z nich i pogłębienie podejść do nich, więc nie wiem gdzie problem. Na większości zalewu jest ponad 2 m głębokości a to dla 99 % jachtów morskich wystarczy.

          • 13 4

          • glębokość tranzytowa Szkarpawy 2,5m a Wisły Królewieckiej to 1,6

            Nefryt, Carter, Nike przeszły by

            • 0 1

      • Masz jacht podwodny czy latający?

        • 4 10

    • brak slow

      brak slow na taka opinie

      • 3 0

    • ja tez sie wybieram na zalew przez przekop. o polowe szybciej i 100 razy wygodniej niz Szkarpawą

      • 6 2

    • Port morsk Elblag???

      Paranoja Pi...owcow !!! Glebokosc na Zalewie Wislanym -ok 2 m (tylko na torze wodnym)..Po sztormie wszystko zamulonee !!beda plywaly tylko lotniskowce Macierewicza i satrapy z Zoliboza !!!

      • 3 3

    • A ja na pewno będę.

      • 0 0

    • śluza na mierzei wiślanej

      będę przepływał, już zamówiłem jacht o zanurzeniu 4,99 m i 3 maszty teleskopowe 30 metrowe samoskładalne, napęd ekologiczny na wiosła, na wiosnę 20.. roku ogłaszam nabór na wioślarzy

      • 0 0

  • Pani Ewo dziękuję za ciekawy artykuł.

    • 26 2

  • Typowo Polskie! (2)

    Kto inny zarządza śluzą a kto inny mostem nad nią-jakiesz to typowo Polskie! Ps-a potem latami nie mogą się dogadać wiec ludzie cierpią a nieruchomość niszczeje dalej!

    • 34 9

    • Jak widać dogadują sie

      i po co ten przytyk, że typowo polskie. jakby zaradni Niemcy, Szwedzi, czy Norwedzy byli lepsi. Nie sądzę, że obecnie my się czego wstydzić, pod względem organizacyjnym.

      • 2 7

    • dokladnie...2 telefony trzeba wykonac by przejsc bo ukf-ki tez nie mają

      • 3 0

  • Sprawdzcie to moze...

    Po pierwsze po polsku mowi sie przekop wisly a nie odwrotnie. Druga rzecz- klikajac na link do mapy pokazuje sie Wisla Smiala, ktora powstala naturalnie- przerwanie wydm przez spietrzone wody Wisly podczas zatoru lodowego. Przkop Wisly dotyczy odcinka ktory teraz prowadzi wody Wisly prosto do morza...

    • 42 2

  • (4)

    Piękna trasa rowerowa. Z Sobieszewie przez Świbno i Przegalinę do Sobieszewa.

    • 19 3

    • szkoda tylko że tak pięknie nie masz z gramatyką... (1)

      • 5 5

      • Wszyscy wiedzą o co chodzi ale oczywiście są Czepialscy

        • 1 0

    • Przegalino!

      • 1 1

    • przebyłem ją rowerem wodnym w czasie powodzi

      • 1 0

  • "W 1894 r. w Przegalinie powstały zatem dwie śluzy." (4)

    I kolejna budowla wybudowana za czasów cesarza niemieckiego i Króla Prus Wilhelma II, gdy tu było Cesarstwo Niemieckie.

    A mówią, że za czasów pruskiego zaboru te ziemie strasznie podupadły i niczego tu pruski rząd nie budował.

    • 29 10

    • Bo to prawda że podupadały bo nie było niczego (3)

      albowiem wszelka cywilizacja zaczęła się od Księcia Jarosława

      • 17 3

      • (2)

        oraz jego brata bliźniaka, Księcia Lecha.

        • 14 2

        • Od Rudego za to zaczął się czas rozkradania kraju (1)

          • 0 2

          • czy KGHM "rozkrada" Chile, bo kupiło Sierra Gorda i czerpie legalne zyski ze swojej inwestycji?

            • 0 0

  • Ciekawostka (10)

    Jak to jest ? komunistyczna władza dbała o takie rzeczy i nawet była bardzo duża żegluga śródlądowa
    Dzisiaj mamy wolność i wszystko wycięte do zera !! Resztki niewielki pozostały ! Na kogo
    pluć ? tych co budowali czy tych co niszczyli ?

    • 42 14

    • Barki ze zbożem płynęły w dół Wisły do Krakowa (2)

      a z powrotem wiozły wyngiel

      • 7 1

      • komuniści pchali kasę w to co wpływało na obronność

        • 3 8

      • W górę Wisły do Krakowa

        • 1 0

    • Jak były Prusy, to sie dzialo. Przyszli Polacy i klipa.

      • 5 3

    • (1)

      No przecież w Niemczech jest, to po co w Polsce? Tak tu marudzicie, że nic się nie dzieje, alePisiory robią przekop to wielka awantura...

      • 9 3

      • To już słynna na świecie przewrotność i hipokryzja.

        • 5 1

    • (1)

      Naród złodziei

      • 2 2

      • chyba twój

        • 3 2

    • Komuna nic nie robiła, myślała że natura nigdy się nie zmieni i rzeki się zasypały, wyschły

      • 0 1

    • zapytaj rudego

      dlaczego?

      • 0 1

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Najczęściej czytane