Najcenniejsze i najstarsze aleje drzew w Trójmieście podziwiać można w Gdańsku.
Kwitnące w maju kasztany, lipy roztaczające słodką woń, soczysta zieleń liści zachwycają i zachęcają do chwili refleksji nad przeszłością. Przyjrzeliśmy się starym alejom drzew. W ich koronach zapisana jest historia naszego miasta i ludzi, którzy je sadzili.
zdarza mi się, ale niestety nie ma ich zbyt wiele35%
chętnie bym odwiedzał(a), ale nie mam czasu14%
nie odwiedzam, nie interesuje mnie to zbytnio6%
Naszym przewodnikiem po najstarszych alejach jest dr hab. arch. Katarzyna Rozmarynowska, specjalistka historycznej sztuki ogrodowej, znawczyni historii gdańskich parków i ogrodów.
Dziedzictwo od poprzednich pokoleń
W Sopocie aleje znajdują się głównie wzdłuż ulic z drugiej połowy XIX wieku i początku XX wieku.
W Gdyni najważniejsze i najstarsze nasadzenia pochodzą z lat 20. i 30. XX wieku. Najbardziej charakterystyczne były w tym czasie nasadzenia z głogów.
Najstarsze aleje podziwiać możemy jednak w Gdańsku, ponieważ drzewa w Sopocie i Gdyni są znacznie młodsze.
- Chodząc tymi alejami i obserwując drzewa, które niejednokrotnie budzą zachwyt, warto zastanowić się skąd one się wzięły i jaka historia się za nimi kryje. Pamiętajmy, że posadzenie takiej alei drzew to jest ogromny koszt, który ktoś musiał ponieść. Wcześniej ktoś musiał zaplanować powstanie parku, ogrodu czy alei, a potem plan ten zrealizować. I to bez oczekiwania, że będzie z tego dochód, a co więcej ze świadomością, że nie doczeka się efektów. Drzewa rosną zbyt długo, by człowiek za swojego życia mógł zobaczyć jak wielkie okazy wyrosną z niewielkich sadzonek - zwraca uwagę Katarzyna Rozmarynowska. - Poświęćmy temu chwilę zadumy. Ludzie przed setkami i dziesiątkami lat sadzili te piękne drzewa dla nas. Warto więc mieć na nie baczenie, nie wycinać ich bez powodu, przejąć godnie to dziedzictwo i przekazać je następnym pokoleniom.
Aleje to część historii miasta
Aleje były sadzone w Gdańsku od XVII wieku i początkowo służyły głównie wyznaczeniu drogi, wskazaniu którędy do miasta można wjechać. Służyły one także spacerowiczom, którzy tymi zielonymi "promenadami", szczególnie w niedziele, chętnie się przechadzali. Mieszkańcy miast byli w tym czasie spragnieni zieleni, więc na przykład dwie aleje wierzbowe znajdujące się przed Bramą Oliwską cieszyły się dużą popularnością.
Od przełomu XVII i XVIII wieku aleje drzew pojawiać zaczęły się jako części zakładanych parków barokowych. Ich zadaniem był w takich miejscach podział przestrzeni parku na poszczególne wnętrza ogrodowe.
Wiele imponujących alei drzew powstało właśnie w XVIII wieku. Ożywienie gospodarcze, któremu w drugiej połowie XVIII wieku podlegał również Gdańsk wpłynęło na rozwój mody na zakładanie ogrodów. Gdańskie ulice były w tym czasie zbyt wąskie, by można sadzić tam aleje drzew. Wyjątek stanowiła ulica Długa, która pod koniec XVIII wieku obsadzona była dwoma rzędami lip.
To właśnie w XVIII wieku utworzono nieistniejącą dzisiaj promenadę miejską Błędnik czy Wielka Aleję (II poł. XVIII wieku). Ta poczyniona z rozmachem inwestycja stała się inspiracją do tworzenia kolejnych alei: zadrzewienia pojawiły się przy Dworach Oliwskich, przy ulicy 3 Maja i na Grobli Angielskiej. W 1795 roku 108 lip posadzono na środku Długich Ogrodów.
Co ciekawe, Gdańsk w tym czasie miał monopol na handel nasionami i ozdobami ogrodowymi w basenie Morza Bałtyckiego, co na pewno miało wpływ na rozwój sztuki ogrodowej i wzrost znaczenia zieleni jako elementu przestrzeni miejskich.
Pod koniec XVIII wieku także na obrzeżach miasta, wokół rezydencji patrycjuszowskich, powstało bardzo dużo alei będących częścią większych założeń parkowych. Część z nich możemy zobaczyć do dzisiaj. Na przykład na Polankach - przy I,II,III i IV Dworze aleje są nadal bardzo czytelne, też dzięki temu, że były bardzo gęsto sadzone. Podobnie było w parku Kuźniczki we Wrzeszczu, gdzie lipy były sadzone co półtora metra. W ten sposób starano się tworzyć zielony korytarz, który naśladować miał korytarz wewnątrz pałacu.
Aleje drzew jako część przestrzeni miasta
XIX wiek przyniósł miastu koleje chwalebne nasadzenia. W 1804 roku aleje utworzono na przykład na Nowych Ogrodach. W 1840 roku dwa rzędy lip na nowo połączyły Bramę Oruńską z restauracją na Zaroślaku. Aleje pojawiły się także pomiędzy Bramą Nizinną a Orunią, Nowymi Szkotami a Gdańskiem, Wrzeszczem a Młyniskami, Oliwą i Sopotem.
Po oblężeniach miasta z początku XIX wieku i gospodarczych zawirowaniach drzewa zaczęły być widoczne w Gdańsku około połowy XIX wieku. Pojawiły się między innymi na Targu Maślanym, Węglowym czy Placu Wałowym. W tym czasie gdańskie ogrody i tereny zielone systematycznie się rozwijały, także dzięki działalności ówczesnych organizacji społecznych, które stawiały sobie za cel upiększanie gdańskich przestrzeni miejskich. Zakładaniem ogrodów, w których działały popularne restauracje, zajmowali się także ich właściciele.
Od połowy XIX wieku aleje towarzyszyły także nowo zakładanym cmentarzom. Na odcinku wzdłuż Wielkiej Alei, gdzie powstawały cmentarze pozamiejskie gdańskich parafii. Części z nich zachowane są do dzisiaj. Można podziwiać tam aleje lipowe, kasztanowe, akacjowe, grabowe, a w najbliższym zabudowaniom politechniki parku Akademickim jest nawet aleja platanowa.
Pod koniec XIX wieku, kiedy miasta zaczęły się bardzo gwałtownie rozwijać i zaistniała potrzeba budowy nowych ulic, aleje drzew nasadzono wzdłuż nich. Na początku XX wieku przy ulicy Konopnickiej posadzona została aleja głogów, przy ulicy Uphagena posadzono leszczyny tureckie. Przy ulicy Brzozowej rosły brzozy, przy Klonowej - klony, a przy Wiązowej - wiązy.
W latach 30. XX wieku obsadzano ulice prowadzące do morza. Dlatego dzisiaj piękne drzewa rosną przy ul. Marynarki Polskiej, Piastowskiej czy Wojska Polskiego, gdzie podziwiać można posadzone już w czasie wojny czerwone dęby. Te aleje były elementem budowanego od lat 30. XX wieku tzw. zielonego pasa, a właściwie układu zieleni dla Gdańska, który został zapisany w tzw. planie Althofa, czyli pierwszym planie urbanistycznym dla Gdańska.
Najbardziej wartościowe aleje
Najbardziej wartościowe aleje w Gdańsku pochodzą z połowy wieku XVIII. Katarzyna Rozmarynowska poleca najbardziej wartościowe aleje, na które warto zwrócić szczególną uwagę:
Wielka Aleja Lipowa. Powstawała w latach 1768-1770. Najstarsze drzewa mają w tej chwili około 250 lat. Z posadzonych tu 1414 drzew do dzisiejszych czasów przetrwało około 400.
Aleje w parku Oliwskim. Szczególnie przemyślana co do swojego układu jest tu aleja lipowa, która wyprowadza daleki widok; tworzy jakby "lunetę", przez którą oglądać można morze.
Aleje w parku Migowskim. Pochodzą z drugiej połowy XVIII wieku. Dzisiaj oglądać je można tylko zza ogrodzenia.
Aleje przy Dworach Oliwskich (polankowskich). Właściwie przy każdym z historycznych dworów zobaczyć można fragmenty dawnych alei.
Aleje w parku Steffensa i na terenach dawnych cmentarzy pomiędzy ul. Smoluchowskiego a Narutowicza. W dzisiejszym parku Akademickim znajduje się bardzo wartościowa, zachwycająca aleja platanowa.
W czasie przygotowania artykułu korzystałam z opracowania "Ogrody odchodzące" autorstwa Katarzyny Rozmarynowskiej.
Wygląda jak aleja w lesie a drzewa są stare, piękne i nigdzie indziej takich nie znajdziecie ze względu na dziwaczne kształty
2 lata
287
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-31 10:50
Spokojnie, niedługo wytniemy.
Rzecznik ZULi z ramienia NG
2 lata
41
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-30 18:13
Warto pomyśleć (1)
W Gdyni zapomniano o alei ze starych drzew, która biegnie środkiem trawnika po lewej stronie ul. Piłsudskiego od pętli autobusowej przy Domu Marynarza do pomnika Krzyża przy UM. Aż szkoda bo można by było położyć tam bezpieczny chodnik i postawić ławki w cieniu z dala od ścieżki rowerowej.
Mieszkaniec
2 lata
311
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-31 14:13
Drzewa w Gdyni
Pani Budnik jest fanką drzew z za między więc my gdynianie wybaczmy tej osobie egoizmu pozdrawiam maria z GDYNI
Maria rocznik 44
2 lata
02
Twoja opinia
Zmień treść
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2021-05-30 17:36
Teraz
Pięknie mówią, że chcą więcej zieleni, ale jak już można coś zrobić, to sadzą drzewa w donicy.
, gdzie lipy były sadzone co półtora metra. W ten sposób starano się tworzyć zielony korytarz, który naśladować miał korytarz wewnątrz pałacu. 
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
