Dlaczego nie należy urządzać zabaw w piątki?
Z ks. Bolesławem Orłowskim rozmawiała Bożena Rojek
O ile większość z nas, katolików, zdaje się rozumieć sens piątku, o tyle gdy chodzi o zakaz uczestniczenia w zabawach we wszystkie piątki całego roku i w czasie Wielkiego Postu – wynikający z IV przykazania kościelnego – mamy z tym pewne problemy. Bo czym wytłumaczyć powszechne uczestnictwo dzieci z domów katolickich w zabawach szkolnych w pokutne piątki? Albo postawę młodych katolików wesoło bawiących na piątkowych studniówkach? Nakaz powstrzymywania się od zabaw w okresach pokuty nie jest dla nas do końca zrozumiały. Dlaczego więc nie należy urządzać zabaw w piątki?
Życie składa się z wielu faktów, które oddziałują na nas emocjonalnie. Jak zachowujemy się, kiedy przeżywamy np. imieniny mamy, taty, narzeczonej, wieczór sylwestrowy czy Walentynki? Albo uroczystości bardziej smutne typu: pogrzeb, choroba bądź rocznica śmierci bliskiej osoby? Nie tylko że przygotowujemy się do nich wewnętrznie, swój nastrój staramy się wyrazić także poprzez odpowiednio dobrany na daną okazję ubiór. Nikt o zdrowych zmysłach nie wyobraża sobie przecież, aby w rocznicę śmierci ukochanej osoby, urządzać zabawę czy oddawać się jakiejś rozrywce. Charakter tego dnia pobudza raczej do refleksji, wywołuje zadumę i melancholię. Albo, czy kochający małżonek w rocznicę ślubu w geście pamięci, swojej miłości i prezentu dokona zdrady współmałżonka i powie mu o tym?
Podobnie jest w kwestii wiary. Ludziom wierzącym ten dzień powinien kojarzyć się zawsze z męką i śmiercią Jezusa Chrystusa. Na pamiątkę tego wydarzenia każdy piątek roku kalendarzowego i czas Wielkiego Postu Kościół ustanowił okresem pokuty. Zapis o tym znalazł się zarówno w Katechizmie Kościoła Katolickiego, jak i w Kodeksie Prawa Kanonicznego. W 2002 r. Konferencja Episkopatu Polski, wraz z nową wersją przykazań kościelnych, podała dogłębną wykładnię IV przykazania kościelnego. W dokumencie Konferencji Episkopatu czytamy: Wszyscy wierni zobowiązani są czynić pokutę. Dla wyrażenia tej pokutnej formy pobożności chrześcijańskiej Kościół ustanowił dni i okresy pokuty. W tym czasie chrześcijanin powinien szczególnie praktykować czyny pokutne służące nawróceniu serca, co jest istotą pokuty w Kościele. Powstrzymywanie się od zabaw pomaga w opanowaniu instynktów i sprzyja wolności serca. Żeby nie było żadnych wątpliwości, Biskupi stwierdzają: Powstrzymywanie się od zabaw obowiązuje we wszystkie piątki i w czasie Wielkiego Postu.
Pokuta wynika także z samego prawa Bożego. Pan Bóg nawoływał do niej w Starym Testamencie, a Pan Jezus w Ewangelii. Dni pokuty mają również niechrześcijanie. Co ciekawe, jako tzw. tolerancyjni Europejczycy nie ośmielamy się wypowiedzieć pod ich adresem najmniejszego nawet słowa krytyki. Bo jest to wyrazem naszego szacunku wobec przekonań innych. Czy to nie dziwne, że szanujemy przekonania innych, a swoich własnych nie? A nawet, wręcz wstydzimy się ich?
W ostatnich czasach przyjął się taki styl życia w naszym kraju, że wszelkie imprezy przenosi się na piątek. Tak więc w piątek imprezujemy, w sobotę odpoczywamy, a w niedzielę idziemy na zakupy lub podejmujemy inne prace niekonieczne. Ta wyraźnie zarysowująca się zmiana mentalności naszego społeczeństwa wynika przede wszystkim z zanikającej świadomości religijnej, braku refleksji nad sobą samym, wreszcie z utraty poczucia więzi z osobą Jezusa Chrystusa. Czy nie jest to także wyraz jakieś naszej przewrotności?
Zabawa jest czymś radosnym, a piątek radość tę przyćmiewa, żeby więc nie obrażać Boga i nie ranić niczyich uczuć religijnych, zwłaszcza tam, gdzie stanowią oni większość, wszelkie imprezy rozrywkowe można przenieść na inny dzień tygodnia. Nie należą do rzadkości sytuacje, że np. młodzi małżonkowie, nie mogąc znaleźć miejsca na przyjęcie weselne w sobotę, organizują ślub i wesele w czwartek; że w czwartek lub w sobotę młodzież organizuje dyskoteki, studniówki itp. W tę sprawę muszą się jednak zaangażować zarówno rodzice, nauczyciele, jak i sama katolicka młodzież. Bardzo zdecydowanie powinni reagować także z ambony duszpasterze. Wszak św. Paweł w Drugim Liście do Tymoteusza mówi: głoś naukę, nastawaj w porę, nie w porę (w razie potrzeby) wykaż błąd, poucz, podnieś na duchu z całą cierpliwością, ilekroć nauczasz. Przyjdzie bowiem chwila, kiedy zdrowej nauki nie będą znosili, ale według własnych pożądań – ponieważ ich uszy świerzbią – będą sobie mnożyli nauczycieli (4, 2-3). Należy więc strofować i pouczać innych, bo jest to chrześcijański obowiązek, a także dawać świadectwo przynależności do Jezusa, który powiedział: Do każdego więc, który się przyzna do Mnie przed ludźmi, przyznam się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie. Lecz kto się Mnie zaprze przed ludźmi, tego zaprę się i Ja przed moim Ojcem, który jest w niebie (Mt 10,32-33). Jednoznaczność w wierze powinna być dla nas sprawą nader oczywistą.
Najnowsza wersja IV przykazania kościelnego, podana przez Katechizm Kościoła Katolickiego w skrócie KKK (nr 2043), zaaprobowana przez Stolicę Apostolską i ogłoszona wraz z wykładnią dla tego przykazania podczas Konferencji Episkopatu Polski 12.06.2002 r.:
Zachowywać nakazane posty i wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, a w okresach pokuty powstrzymywać się od udziału w zabawach.
Wykładnia dla IV przykazania:
Wszyscy wierni obowiązani są czynić pokutę. Dla wyrażenia tej pokutnej formy pobożności chrześcijańskiej Kościół ustanowił dni i okresy pokuty. W tym czasie chrześcijanin powinien szczególnie praktykować czyny pokutne, służące nawróceniu serca, co jest istotą pokuty w Kościele. Powstrzymywanie się od zabaw pomaga w opanowaniu instynktów i sprzyja wolności serca.
– Czynami pokutnymi są: modlitwa, jałmużna, uczynki pobożności i miłości, umartwienie przez wierniejsze pełnienie obowiązków, wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post.
– Czasem pokuty w Kościele są poszczególne piątki całego roku i czas Wielkiego Postu.
– Wstrzemięźliwość obowiązuje wszystkich, którzy ukończyli 14 rok życia, we wszystkie piątki i Środę Popielcową.
– Post obowiązuje w Środę Popielcową i w Wielki Piątek wszystkich między 18 a 60 rokiem życia.
– Uzasadniona niemożliwość zachowania wstrzemięźliwości w piątek domaga się od chrześcijan podjęcia innych form pokuty.
– Powstrzymywanie się od zabaw obowiązuje we wszystkie piątki i w czasie Wielkiego Postu.
http://nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/numery/012008/10.html