Actus Humanus: Huelgas Ensemble

Mirabile Mysterium: A European Christmas Story 1300-1850

HUELGAS ENSEMBLE
PAUL VAN NEVEL - dyrygent

Huelgas Ensemble

muzyka dawna - koncerty w Trójmieście

Huelgas Ensemble powstało w 1971 roku z inicjatywy Paula Van Nevela przy Schola Cantorum Basiliensis. Nazwa zespołu wzięła swój początek od cysterskiego założenia klasztornego nieopodal hiszpańskiego Burgos. Ich kariera trwa nieprzerwanie od ponad czterech dekad i wciąż uważani są za autorytet w dziedzinie interpretacji muzyki średniowiecznej i renesansowej. Pierwotnie zainteresowania Huelgas Ensemble oscylowały wokół muzyki współczesnej, szybko jednak przeniosły się na dzieła wcześniejsze, co ma bezpośredni związek z charakterem poszukiwacza, którym odznacza się Van Nevel - dzięki jego tytanicznej pracy światło dzienne ujrzały nieznane współczesności kompozycje Nicolasa Gomberta, Claude'a Le Jeune'a, Johannesa Ciconii, Pierre'a de Manchicourta i wiele innych, znanych dotąd jedynie w zamkniętych kręgach garstki wyspecjalizowanych muzykologów, w dodatku przede wszystkim teoretycznie. Huelgas Ensemble zgłębiają także tajniki dawnych technik wykonawczych oraz dążą do zrozumienia poglądów na muzykę w dawnych wiekach i osadzenia jej w szerokim, społecznym, historycznym i kulturowym kontekście. Gros czasu poświęcają także na pracę badawczą i muzykologiczną oraz publikują liczne prace poświęcone muzyce średniowiecza i renesansu.

Gdyby jednak świadectwem wielkości zespołu miała być tylko praca teoretyczna, okazałoby się, że zostali niedocenieni. Tym co wyróżnia brzmienie Huelgas Ensemble jest zupełnie nadzwyczajna czystość dźwięku. Każdy z głosów jest wyrażony jasno, a jednocześnie wnosi wkład w harmoniczną symfonię, która potrafi zmieniać się od potężnej po delikatną, a nawet namiętną. Ciekawostką jest także, iż śpiewacy najczęściej zwykli wykonywać muzykę stojąc w okręgu, zwróceni twarzami do wewnątrz, identyczne ustawienie stosują także przy rejestracjach płyt. Taka konfiguracja pozwala nie tylko uważnie obserwować pozostałych członków zespołu, ale gwarantuje jednocześnie doskonałe stopienie głosów, imponujący efekt akustyczny i maksymalną koncentrację, niezwykle ważną dla Van Nevela i formacji.

Huelgas Ensemble wydał dotychczas imponującą liczbę ponad pięćdziesięciu albumów, m.in. dla wytwórni Sony oraz Harmonia Mundi. Ich nagrania zdobyły liczne wyróżnienia: Caecilia Price, Le Monde de la Musique's Choc de l'Année, Edison Award, Cannes Classical Award oraz Prix in honorem Akademii Charles Cros, niemiecką nagrodę ECHO Classic, Diapason d'Or, honorowe nagrody Europejskiej Unii Radiowej oraz Canadian Radio.

Huelgas Ensemble otoczyły mecenatem gmina Louvain i flamandzki rząd.


Paul Van Nevel

Paul Van Nevel - urodzony w 1946 roku belgijskim Limburgu, od dziecka otoczony był obecną w rodzinnym domu muzyką. Nic dziwnego, iż wybrał studia w Maastricht Music Institute oraz w słynnej Schola Cantorum Basiliensis w Szwajcarii, gdzie założył w 1971 roku Huelgas Ensemble, zespół, który poświęcił swą działalność wykonawstwu muzyki średniowiecznej i renesansowej. Jest nie tylko szefem artystycznym zespołu, ale także cenionym dyrygentem, historykiem kultury oraz autorytetem w dziedzinie praktyk wykonawczych i interpretacyjnych muzyki dawnej. Obok działalności wykonawczej, Paul Van Nevel jest gościnnym wykładowcą w Wyższej Szkole Muzycznej w Hanowerze oraz gościnnym dyrygentem Duńskiego Chóru Kameralnego oraz Chóru Duńskiego Radia. Jego fascynujące detektywistyczne zacięcie przyczyniło się do odkrycia nieznanych dzieł Claude'a Le Jeune'a, Pierre'a de Manchicourta, Nicolasa Gomberta czy Johannesa Ciconii. Nie tylko studiował ich dzieła, poświęcając dwóm ostatnim monograficzne prace, ale nade wszystko z Huelgas Ensemble wykonał i zarejestrował ich kompozycje. Zgłębia także tajniki dawnych technik wykonawczych oraz dąży do zrozumienia poglądów na muzykę w dawnych wiekach i osadzenia jej w szerokim, społecznym, historycznym i kulturowym kontekście, w czym pomaga mu niewątpliwie wykształcenie humanistyczne. Van Nevel na pierwszym miejscu stawia bowiem słowo, to przekaz poetyckiego tekstu stanowi dla niego istotę muzyki. Wokół znaczenia buduje muzyczną narrację, dzięki czemu występy Huelgas Ensemble balansują między nierzadko skrajnymi emocjami, czego doskonałym dźwiękowym wyrazem są napięcia dynamiczne i niebiańskie harmonie. Pomysłem Van Nevela jest także nietuzinkowe ustawienie zespołu - śpiewacy najczęściej zwykli wykonywać muzykę stojąc w okręgu, zwróceni twarzami do wewnątrz. Taka konfiguracja pozwala nie tylko uważnie obserwować pozostałych członków formacji, ale gwarantuje jednocześnie doskonałe stopienie głosów, imponujący efekt akustyczny i maksymalną koncentrację, niezwykle ważną dla Van Nevela i Huelgas Ensemble.

Pod uważną dyrekcją Van Nevela zespół zarejestrował ponad pięćdziesiąt albumów, większość dla wytwórni Sony oraz Harmonia Mundi. W 2009 roku Sony wydało A Secret Labirynth, 15-płytowy box z reedycjami płyt z lat 90. ubiegłego wieku, w dużej mierze niedostępnych, dzięki czemu dorobek Van Nevela został na nowo pokazany światu. Znany ze słabości do cygar dyrygent wydał także z Huelgas Ensemble owiany dymem i humorem album poświęcony tej grzesznej przyjemności.