Muzeum Archeologiczne w Gdańsku od przeszło trzydziestu lat prowadzi badania wykopaliskowe w obrębie historycznej części Gdańska. W wyniku tych prac rok rocznie do magazynów Muzeum trafiają tysiące zabytków ruchomych, w tym również wykonanych ze skóry. Lokalne, specyficzne warunki depozycji (duża wilgotność, przy jednoczesnym braku dostępu tlenu) sprzyjają doskonałemu zachowaniu tego typu wyrobów. Blisko 90% pozyskiwanych zabytków skórzanych stanowią buty i odpady po ich produkcji. Dzięki kompleksowemu programowi konserwacji i rekonstrukcji obuwia historycznego realizowanemu od przeszło 15 lat przez Muzeum, udało się zgromadzić unikatową w skali Europy i największą w Polsce kolekcję butów, która po raz pierwszy, w tak dużym zakresie, prezentowana jest szerszej publiczności.
Na potrzeby wystawy zrekonstruowano blisko siedemdziesiąt sztuk obuwia historycznego przy użyciu wyłącznie oryginalnie zachowanych fragmentów. Jedynym elementem współczesnym, użytym przy rekonstrukcji, są nici, które przeprowadzono dokładnie po śladach zostawionych przez dawne szwy (oryginalne nici ulegają zazwyczaj rozkładowi pod wpływem kwasów humusowych zawartych w glebie). Dzięki tej metodzie udało się nadać odkrywanym w częściach butom pierwotny kształt i wygląd.
Prezentacja w układzie chronologicznym pozwala na prześledzenie zmian, jakie zachodziły we wzornictwie i technikach produkcyjnych butów na przestrzeni kilku stuleci. Moda ta, podobnie jak moda odzieżowa, była bardzo dynamiczna, absorbująca trendy z różnych, często bardzo odległych, części Europy. Podstawowa rola obuwia, jaką była ochrona stóp przed chłodem i wilgocią, począwszy od średniowiecza, zaczęła maleć na rzecz większej efektowności wizualnej, podkreślającej status społeczny właściciela. To w tym okresie pojawiają się bogato dekorowane różnymi technikami buty ochronne i zupełnie niepraktyczne w użytkowaniu buty cracoves z monstrualnie wydłużonym noskiem. Zjawisko to pogłębia się w kolejnych stuleciach, czego przykładem mogą być karykaturalnie poszerzone w dwa rogi przyszwy w butach "rogatych" z XVI wieku. Wędrówkę po historii mody obuwniczej kończy prezentacja butów XVIII-wiecznych, których fason, na nieodzownym obcasie, stał się inspiracją na kolejne dwa stulecia.
Niektóre buty wykorzystywane były w specjalny sposób. Dzięki zamocowaniu dodatkowych elementów zmieniało się ich przeznaczenie. Wyposażenie podeszwy w żelazne raki pozwalało chodzić po lodzie, a dowiązanie kościanych łyżew umożliwiało ślizganie się po zamarzniętych rzekach i jeziorach. Zamontowanie obcasów czy podkówek żelaznych ułatwiało jazdę konną, zaś zamocowanie ostróg, poprzez skórzane motylki, ułatwiało jeźdźcowi kierowanie wierzchowcem. Stosowano także drewniane buty ochronne - tzw. patynki, które wkładano na buty właściwe przed wyjściem na zabłoconą czy pokrytą śniegiem ulicę. Patynki skórzane albo też buty typu mule noszono również w domu, na podobieństwo współczesnych kapci.
Na wystawie czasowej: "Każdy krok zostawia ślad". Obuwie historyczne ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku prezentujemy:̶ 131 zabytków związanych z historią obuwia, w tym 70 butów (wszystkie zabytki pochodzą ze zbiorów Muzeum)
̶ rekonstrukcję XV-wiecznego warsztatu szewskiego
̶ tajniki pracy konserwatora i rekonstruktora butów historycznych
̶ film edukacyjny wyjaśniający dlaczego archeolodzy znajdują buty w ziemi
̶ aplikacje multimedialne przedstawiające różne typy obuwia i zmiany jakim ulegało na przestrzeni lat
W ramach wystawy dostępna jest specjalna oferta edukacyjna dla dzieci i młodzieży. Planowane są również oprowadzania kuratorskie. Szczegółowe informacje będą pojawiać się w Aktualnościach na stronie
https://www.archeologia.pl
