Medale Wdzięczności

Medale Wdzięczności. Laureaci z Bułgarii, Niemiec Ukrainy i USA. Medale Wdzięczności są przyznawane od 2010 roku. Już ponad 700 osób z całego świata otrzymało to wyjątkowe wyróżnienie. W tym roku uroczyste wręczenie Medali nastąpi 31 sierpnia o godz. 17.00 w Europejskim Centrum Solidarności, w sali G wystawy stałej "Kultura pokojowych przemian". Uroczystość będzie transmitowana na stronie ecs.gda.pl i na profilu FB ECS.

W gronie odznaczonych są obcokrajowcy, którzy wspomagali Polaków i polską opozycję w czasach komunizmu - moralnie, politycznie i materialnie, wspierali rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz promowali idee Solidarności. Honorowani są również ci, którzy dziś w duchu ideałów Solidarności bronią uniwersalnych praw człowieka i wzmacniają pokój na świecie, budując dobre relacje między narodami. A także ludzie nauki i kultury, aktywiści, muzealnicy, dziennikarze i publicyści, którzy dokumentują, badają i popularyzują historię ruchu Solidarność. Tym razem Medale zostaną wręczone pięciu osobom, w tym trzem pośmiertnie.

- Medal służy przede wszystkim wyróżnieniu tych obcokrajowców, którzy wspomagali Polskę w jej trudnej walce o wolność i demokrację w czasach komunizmu, ale jest też podziękowaniem dla tych, którzy badają i popularyzują historię antykomunistycznej, demokratycznej opozycji w Polsce - mówi Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności.

Lista laureatów:

BUŁGARIA
Żeliu Żelew (pośmiertnie), medal odbiera Stanka Żelew, córka laureata
Stefan Canew
NIEMCY
Manfred Mack
UKRAINA
Wasyl Stus (pośmiertnie), medal odbiera Dmytro Stus, syn laureata, dyrektor Narodowego Muzeum Tarasa Szewczenki w Kijowie
USA
Lane Kirkland (pośmiertnie), medal odbierają Louise Kirkland Condon oraz Lucy Schoenfeld, córki laureata

BIOGRAMY:

BUŁGARIA
Stefan Tsanew (ur. 1936)
Bułgarski dramaturg, poeta i pisarz, autor wierszy, sztuk teatralnych, powieści historycznych i tekstów z zakresu estetyki. Jego twórczość objęto niemal całkowitym zakazem publikacji. Z uwagi na nieugiętą postawę, opozycyjne zaangażowanie rodziny oraz organizowanie działalności społecznej i artystycznej w kontrze do propagandy komunistycznej, padł ofiarą represji ze strony władzy.
Tworzył zarówno w czasach reżimu totalitarnego w Bułgarii, jak i po zmianie systemu politycznego. Dorobek artystyczny, dysydencka przeszłość oraz liczne wystąpienia medialne na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat, składają się na wizerunek Stefana Tsanewa jako osoby uczciwej i szczerze zaangażowanej w obronę prawdy intelektualnej przed populizmem i obłudą. Świadczą o tym również krytyczne podejście do obecnych prominentnych polityków i jawne rozczarowanie brakiem prawdziwej przemiany demokratycznej. Jego wiersze tłumaczono na wszystkie języki europejskie, chiński, mongolski, arabski i hebrajski, a sztuki teatralne wystawiano w ponad 200 teatrach na całym świecie.

Żelu Żelew (1935-2015)
Bułgarski dysydent, filozof i polityk. Działalność dysydencką realizował poprzez literaturę i naukę. To dzięki jego rozważnemu przywództwu, zmiana ustroju w Bułgarii miała łagodny przebieg.
W latach 60. był wykładowcą akademickim i członkiem Bułgarskiej Partii Komunistycznej. Za krytykę dogmatów filozofii marksistowskiej został pozbawiony pracy na uniwersytecie i wykluczony z partii. Pisał o ustroju, analizował działania państw autorytarnych i totalitarnych. W 1980 roku na sympozjum naukowym w Wielkim Tyrnowie wygłosił referat krytykujący stan humanistyki w ZSRR, co spowodowało ostrą reakcję delegacji sowieckiej. Mimo to rozwijał badania nad istotą ustroju komunistycznego. Dostrzegał szansę rozpadu systemu i przejścia od dyktatury wojskowej do wielopartyjnej liberalnej demokracji. Był współtwórcą Społecznego Komitetu Obrony Ekologicznej "Ruse" (1988) oraz Klubu Poparcia Jawności i Przebudowy (1988). Uczestniczył we wszystkich prodemokratycznych demonstracjach.
Założyciel Związku Sił Demokratycznych, prezydent Bułgarii (1990-1997).

UKRAINA
Wasyl Stus (1938-1985)
Ukraiński literaturoznawca i publicysta, krytyk literacki, uznany za najwybitniejszego ukraińskiego poetę II poł. XX wieku. Był ostatnim ukraińskim więźniem politycznym, który zmarł w sowieckich obozach.
Studiował w Doniecku (wówczas Stalino) w Donbasie. Był jednym z najbardziej aktywnych przedstawicieli ruchu na rzecz odrodzenia języka i kultury ukraińskiej, a także uznania przemilczanego dorobku literackiego ukraińskich twórców.
Publikował w ZSRR i na Zachodzie. Przeciwstawiał się antyukraińskiej polityce sowieckich władz i ograniczaniu wolności słowa. Został uwięziony, po czym skazany za "antysowiecką agitację i propagandę" na pięć lat łagru i trzy lata zesłania. Po powrocie ze zsyłki zaangażował się w działalność Ukraińskiej Grupy Helsińskiej. Ponownie został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia i 5 lat zesłania. Pisane w obozie wiersze przemycał, aby ukazały się za żelazną kurtyną w zbiorku "Z obozowego zeszytu". Za swoją nieugiętą i bezkompromisową postawę był niejednokrotnie wtrącany do karceru. Podczas jednej z kar ogłosił głodówkę. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w łagrze ВС-389/36-1 na Kołymie.

USA
Lane Kirkland (1922-1999)
Amerykański działacz społeczny i związkowy, zaangażowany w pracę na rzecz polskiej opozycji i przemian demokratycznych po upadku ustroju komunistycznego.
Długoletni przewodniczący American Federation od Labor-Congress of Industrial Organizations, największej amerykańskiej centrali związkowej (1979-1995). Aktywnie wspierał Solidarność popularyzując działalność związku na arenie międzynarodowej. Był zdecydowanym przeciwnikiem wprowadzenia stanu wojennego. We współpracy z administracją Ronalda Reagana zaangażował amerykańskich związkowców w pomoc polskiej opozycji, przekazując ponad 6 milionów dolarów w gotówce i sprzęcie, w tym fundusze na kampanię wyborczą 1989. Uczestniczył w drugim zjeździe Solidarności. Wszedł w skład Rady Dyrektorów Polsko-Amerykańskiego Funduszu Przedsiębiorczości, powołanego przez Kongres USA na rzecz wsparcia rodzącej się polskiej gospodarki rynkowej.
Jest patronem programu stypendialnego dla studentów z Europy Wschodniej, Kaukazu Południowego i Azji Centralnej. Za zasługi dla międzynarodowego ruchu związkowego został odznaczony amerykańskim Prezydenckim Medalem Wolności (1994) i polskim Orderem Orła Białego (1999).

NIEMCY
Manfred Mack (ur. 1955)
Niemiecki historyk, slawista i tłumacz, zajmujący się historią stosunków polsko-niemieckich. Wykłada historię, kulturę i literaturę polską. Jest asystentem naukowy w Instytucie Niemiecko-Polskim w Darmstadt.
Wspierał aktywnie polską opozycję. Już jako student pracował w Socjalistycznym Komitecie Wschodnioeuropejskim, który współtworzyli inicjatorzy Praskiej Wiosny. Publikował teksty polskich, czeskich, rosyjskich i węgierskich dysydentów. Wraz z przyjaciółmi z komitetu Solidarność z Solidarnością zaprosił do Niemiec przedstawicieli Niezależnego Zrzeszenia Studentów i NSZZ "Solidarności". W stanie wojennym organizował wydarzenia z udziałem Jacka Kaczmarskiego i Seweryna Blumsztajna. Polskim autorom, publikującym bez zgody komunistycznej władzy w zachodnioniemieckich magazynach, dostarczał honoraria, przemycając je przez granicę. Za swoje zaangażowanie został odznaczony Nagrodą im. Marii Wawrykowej Wspólnej Polsko-Niemieckiej Komisji Historyków i Geografów (2014), Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP (2014) oraz Krzyżem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2018).

Treść tworzona na podstawie materiałów prasowych organizatora.