/For English scroll down/

Trzecia wystawa z cyklu "Osiem i pół tygodnia" to bliskie spotkanie z twórczością Brunona Paetscha, znakomitego gdańskiego artysty, który musiał opuścić rodzinne miasto po II wojnie światowej. Inspirował się literaturą i mitologią, a szczególnie fascynowała go postać niezrozumianego samotnika, indywidualisty, odmieńca. Na wystawie trwającej od 19 września do 16 listopada w Oddziale Sztuki Dawnej zobaczymy część prac artysty kupionych w 2022 roku oraz dzieła z przedwojennej kolekcji Muzeum Miejskiego.

Bruno Paetsch (1891-1976) zaczął naukę artystyczną w gdańskiej Kunstgewerbeschule, a kontynuował ją w berlińskiej Kunstakademie. Jako stosunkowo bliski ośrodek akademicki, ale i metropolia, w której można się było zetknąć z najbardziej awangardowymi kierunkami artystycznymi, Berlin był obok Królewca naturalnym kierunkiem dla gdańskich artystów. Pobyt w tym mieście zaowocował w twórczości Paetscha zainteresowaniem nowymi nurtami w sztuce i odejściem od stylu akademickiego.

W latach 30. artysta otrzymał stypendium, dzięki któremu wyjechał na rok do Rzymu. Po powrocie, do końca II wojny światowej, mieszkał i tworzył w Gdańsku, ale po 1945 roku jak wielu gdańszczan musiał opuścić rodzinne miasto. Osiadł w Hamburgu, gdzie pracował jako nauczyciel rysunku w dzielnicy Barmbek-Nord.

Pomimo że należał do grona najzdolniejszych artystów Wolnego Miasta Gdańska, jedynym trwałym śladem jego twórczej obecności w mieście pozostała płaskorzeźba "Macierzyństwo" na fasadzie budynku Pomorskiej Medycznej Szkoły Policealnej przy ulicy Hallera w Gdańsku. Pod koniec II wojny światowej wiele jego dzieł zostało zniszczonych, kilka rysunków przetrwało w gdańskim muzeum.

Paetsch zajmował się głównie malarstwem olejnym, ale tworzył również pastele, gwasze, akwarele i ryciny. Jego graficzne przedstawienia nawiązywały do świata literatury i mitologii, były wśród nich również widoki miast, martwe natury i pejzaże naznaczone charakterystyczną melancholią. Sięgał po motywy m.in. z dramatów Szekspira, "Przypadków Robinsona Kruzoe" Defoe, "Don Kichota" Cervantesa czy "Fausta" Goethego. Fascynowała go postać niezrozumianego samotnika, indywidualisty, odmieńca. Ten motyw był szczególnie obecny w późniejszej fazie twórczości Paetscha, kiedy na przymusowej emigracji mógł doświadczać podobnych emocji co bohaterowie jego dzieł.

Jego twórczość ilustratorska charakteryzuje się uproszczeniem konturów, dynamicznie prowadzoną kreską, silnym kontrastem jasnych i ciemnych partii, dysproporcją figur oraz zniekształceniem optyki przedstawienia, polegającym na zerwaniu z tradycyjnie rozumianą perspektywą i relacją poszczególnych elementów do przestrzeni.

W 2022 roku Muzeum Narodowe w Gdańsku pozyskało 44 prace graficzne artysty. Zostały zakupione od Wolfganga Drosta - syna ostatniego dyrektora przedwojennego Muzeum Miejskiego w Gdańsku. Drost, który podzielił los Paetscha i wyjechał z Gdańska w 1945 roku, do końca życia utrzymywał bliskie kontakty z artystą i zgromadził wszystkie znane dzieła graficzne jego autorstwa.

Na wystawie będzie można zobaczyć część nowo zakupionych prac oraz dzieła z przedwojennej kolekcji Muzeum Miejskiego. Wpisują się głównie w estetykę niemieckiego impresjonizmu i ekspresjonizmu - dwóch kierunków, które zdominowały twórczość ilustratorską pierwszej połowy XX wieku.

Wystawa "Gdański artysta Bruno Paetsch (1891-1976)" to kolejna wystawa czasowa z cyklu "Osiem i pół tygodnia. Ryciny i rysunki z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku", poświęconego jednej z najcenniejszych, a zarazem najmniej znanych części zbiorów muzeum kolekcji rycin i rysunków.

Wystawy tego cyklu trwają osiem tygodni, zgodnie z rygorystycznymi wytycznymi konserwatorskimi dotyczącymi ekspozycji dzieł na papierze. Krótkie, rotacyjne prezentacje pozwalają zadbać o bezpieczeństwo obiektów, ale również stworzyć dynamiczny, regularnie zmieniający się program. Kuratorkami cyklu są Maja Mociewicz z Pracowni Rysunku i Alicja Andrzejewska-Zając z Pracowni Grafiki Oddziału Sztuki Dawnej.

W 2025 roku zaplanowane zostały cztery odsłony cyklu:

Albrecht Dürer
17 maja-13 lipca
Kuratorka: Alicja Andrzejewska-Zając

Najdawniejsze dzieła szkoły niemieckiej
18 lipca-14 września
Kuratorka: Maja Mociewicz

Gdański artysta Bruno Paetsch (1891-1976)
19 września-16 listopada
Kuratorki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając

Awangarda
21 listopada-16 stycznia 2026
Kratoruki: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając

Kuratorki wystawy: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Konserwacja: Joanna Didik
Montaż: Paweł Powirski, Alfred Szkudlarek, Wojciech Procki, Sławomir Wojtkowski, Krzysztof Ruciński, Jacek Ciechanowicz
Redakcja i korekta: Piotr Andrzejewski
Tłumaczenia: Piotr Andrzejewski
Promocja: Klaudia Ficak, współpraca: Justyna Sobotka, Paulina Szwaj, Paweł Burian
Edukacja: Emilia Kalinowska, Nadzieja Grabińska
Opracowanie graficzne: Joanna Michniewska (Fromline)

Eight and a Half Weeks: Gdańsk Artist Bruno Paetsch (18911976)

The third exhibition in the "Eight and a Half Weeks" series is a close encounter with the work of Bruno Paetsch, a distinguished Gdańsk artist who was forced to leave his hometown after World War II. He was inspired by literature and mythology, and was particularly fascinated by the figure of the misunderstood loner, individualist, and misfit. The exhibition, running from 19 September to 16 November at the Department of Historical Art, will feature a number of the artists works acquired in 2022, as well as works from the pre-World War II collection of the City Museum.

Bruno Paetsch (1891-1976) began his artistic education at the Kunstgewerbeschule in Gdańsk and later continued it at the Kunstakademie in Berlin. Berlin-not only a relatively close academic centre, but also a metropolis where the most avant-garde trends in art intersected-was, alongside Königsberg, a natural destination for Gdańsk artists. Paetschs stay in this city resulted in his predilection for new trends in art and his departure from academicism.

In the 1930s, he received a scholarship that enabled him to travel to Rome for a year. When he returned, he lived and worked in Gdańsk until the end of World War II, but after 1945, like many Gdańsk inhabitants, he was forced to leave his hometown and settled in Hamburg, where he worked as an art teacher at a school in the Barmbek-Nord quarter.

Even though Paetsch was one of the most talented artists of the Free City of Gdańsk, the only lasting trace of his creative presence in the city is the bas-relief titled Motherhood on the façade of the Pomeranian Medical Post-Secondary School in Hallera Street in Gdańsk. By the end of World War II, many of his works had been destroyed, but several drawings survived in the Gdańsk museum.

Paetsch mainly worked with oil paints, but he also created works in pastel, gouache, watercolour, and engravings. His prints referred to the world of literature and mythology, but also included cityscapes, still lifes, and landscapes marked by a characteristic melancholy. The artist drew on motifs from, among others, Shakespeares plays, Daniel Defoes "Robinson Crusoe", Cervantes "Don Quixote", and Goethes "Faust". He was fascinated by the ethos of the misunderstood loner, individualist, and misfit, a sentiment particularly strong in the later stage of his career, when, after fleeing his native Gdańsk, he could to some extent identify with the characters he depicted in his works.

His illustrations are characterised by simplified contours, dynamic lines, strong contrasts between light and dark areas, disproportionate figures and distorted optics, breaking with the traditional understanding of perspective and the relationship of individual elements to space.

In 2022, the National Museum in Gdańsk acquired 44 graphic works by the artist. They were purchased from Wolfgang Drost, the son of the last director of the pre-war City Museum in Gdańsk. Drost, who shared Paetschs fate and left Gdańsk in 1945, maintained close contact with the artist until the end of his life and collected all of his known graphic works.

The exhibition presents some of the new acquisitions, and works from the pre-World War II collection of the City Museum. They predominantly display the aesthetics of German impressionism and expressionism, two movements that dominated illustration art in the first half of the 20th century.

"Gdańsk Artist Bruno Paetsch (1891-1976)" is another temporary exhibition in the series Eight and a Half Weeks. Prints and Drawings from the Collection of the National Museum in Gdańsk, devoted to one of the most valuable and yet least known parts of the museums holding-its collection of prints and drawings.

The exhibitions in this series last eight weeks, in accordance with rigorous conservation guidelines for the display of works on paper. Short, rotating presentations ensure the safety of the objects, but also create a dynamic, regularly changing program. The series is curated by Maja Mociewicz from the Drawing Studio and Alicja Andrzejewska-Zając from the Graphics Studio of the Department of Historical Art.

There are four parts of the series planned for 2025:

Albrecht Dürer
17 May-13 July
Curator: Alicja Andrzejewska-Zając

The earliest works of the German School
18 July-14 September
Curator: Maja Mociewicz

Gdańsk artist Bruno Paetsch (1891-1976)
19 September-16 November
Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając

Avant-garde
21 November-16 January 2026
Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając

Curators: Maja Mociewicz, Alicja Andrzejewska-Zając
Conservation by: Joanna Didik
Installation by: Paweł Powirski, Alfred Szkudlarek, Wojciech Procki, Sławomir Wojtkowski, Krzysztof Ruciński, Jacek Ciechanowicz
Polish language version edited and proofread by: Piotr Andrzejewski
Translated from the Polish language by: Piotr Andrzejewski
Promotion by: Klaudia Ficak, Justyna Sobotka, Paulina Szwaj, Paweł Burian
Education: Emilia Kalinowska, Nadzieja Grabińska
Graphic design: Joanna Michniewska (Fromline)