Na mapie teatralnej Polski od wielu lat brakuje ważnego projektu festiwalowego, który pozwalałby na coroczny ogląd stanu polskiej dramaturgii współczesnej i jednocześnie dawałby obraz rzeczywistej obecności polskich sztuk współczesnych na scenach całego kraju.
Pragniemy to wreszcie naprawić. Sądzimy także, iż Gdynia, miasto otoczone legendą czasów II Rzeczpospolitej i obchodzące właśnie w roku 2006 osiemdziesięciolecie swego powstania, może być najlepszym miejscem dla realizacji takiego pomysłu.
IDEA FESTIWALU
Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych "R@Port" jest próbą uchwycenia obserwowanych w ostatniej dekadzie przemian w teatrze europejskim, a więc także polskim. Obejmują one nie tylko język teatru, ale przede wszystkim formułują na nowo jego funkcję i miejsce w społeczeństwie.
W XXI wieku coraz wyraźniej wybrzmiewają głosy artystów wzywających do odnowy teatru poprzez zbliżenie go do rzeczywistości. Postulaty te wyrastają z gestu negacji przeestetyzowania i zakłamania teatru mieszczańskiego, zastygłego w swojej konwencjonalności, pozbawionego siły społecznego i moralnego oddziaływania, zepchniętego na margines życia zbiorowego jako niezobowiązująca rozrywka, niewiele znaczący kulturalny gest, "wypełniacz" wolnego czasu. Tymczasem nowy teatr chce na powrót być "agorą" - miejscem ścierania się różnorodnych głosów, poglądów, wizji. Obserwowana na przełomie tysiącleci eksplozja wielorakich rzeczywistości, połączona z zapaścią wielkich ideologii i obozów politycznych, powinna odnaleźć swoje odzwierciedlenie w odmiennych projektach świata tworzonych przez dramaturgów, przywróconych do dawnej funkcji rewelatorów prawdy. Teatr, który pragnie zbliżyć się do rzeczywistości, potrzebuje przede wszystkim nowych historii, wyrażających dynamikę współczesności, jej język i przekonania; a także twórczego, krytycznego wobec świata aktora, silnego zespołu złączonego silną świadomością artystyczną. Do odzyskania społecznej sankcji potrzebne są bowiem wyraziste poglądy twórców głoszone ze sceny, odwaga formułowania diagnoz poparta orientacją w świecie, dogłębną penetracją współczesnej rzeczywistości.
Projekt festiwalu wyrasta z wiary, że teatr ciągle jest medium, które pozwala naprawiać społeczeństwo i przedstawiać mu dla przykładu jego własny obraz. Współczesność zaproszonych do Gdyni sztuk nie może bowiem wynikać wyłącznie z daty ich powstania czy metryki autorów. Nazwa festiwalu przypisuje teatrowi funkcję składania "raportu z rzeczywistości". Chodzi nam o teatr wchodzący w spór z rzeczywistością, zbuntowany przeciwko modom, stereotypom, "terrorowi" wszechobecnej konsumpcji i nijakości życia. Dialog podjęty przez teatr ze swoim czasem ma dotykać nie tylko sfery polityki czy historii. Jego istotnym elementem może być pytanie o granicę człowieczeństwa naznaczonego przez zło i cierpienie czy pytanie o jakość sacrum w dzisiejszym "świecie bez Boga". Być może te pytania są nawet ważniejsze w obliczu zatrważającego wyjałowienia duchowego ludzi żyjących w "czasie przesilenia".
Gdyński festiwal nawiązywałby do - zerwanej kilka lat temu - tradycji Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych, który odbywał się we Wrocławiu (obecnie miasto to jest gospodarzem imprezy o zupełnie innym charakterze, pod nazwą "EURODRAMA"). Ma on być w pierwszym rzędzie prezentacją współczesnej polskiej dramaturgii, zarówno poprzez konkurs dramaturgiczny, jak i pokaz gotowych spektakli. Zarazem jednak chcemy przekroczyć starą formułę wrocławskiego festiwalu, przede wszystkim przez konfrontację polskich inscenizacji współczesnego dramatu z produkcjami zagranicznymi.
FORMUŁA FESTIWALU - Dbając o wyrazistość artystycznego oblicza festiwalu, a zarazem o różnorodność poszczególnych spektakli złączonych wspólną ideą "teatru gorącego", proponujemy kilka równoległych nurtów:
1. KLASYCY WSPÓŁCZESNOŚCI
Pokazy ważnych artystycznie realizacji polskich sztuk, napisanych po 1945 roku, zaliczonych do kanonu "lektur obowiązkowych", w wykonaniu wybitnych indywidualności reżyserskich i aktorskich (pokazy mistrzów).
W roku 2006 głównym bohaterem tego nurtu będzie patron gdyńskiego Teatru Miejskiego, Witold Gombrowicz, którego dzieło zostanie zaprezentowane co najmniej w dwóch odsłonach: Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu, który przedstawi "Ślub" w reżyserii Elmo Nüganena oraz belgradzkiej inscenizacji "Iwony, księżniczki Burgunda".
2. PREZENTACJE
Na kolejne edycje festiwalu będą zapraszane zespoły, które szczególnie wyraźnie promują nową dramaturgię, czyniąc z tych działań rodzaj "znaku firmowego". Każdy z teatrów przedstawi trzy spektakle ze swojego repertuaru, dające wyobrażenie o jego profilu artystycznym. Dopełnieniem spektakli będą pokazy wideo, wykłady, dyskusje, warsztaty. Owocem tych międzynarodowych spotkań mogłoby być wspólne przedsięwzięcie teatralne zwieńczone premierą na następnej edycji, której producentem będzie festiwal.W 2006 roku gościem festiwalu będzie Laboratorium Dramatu (LD), działające przy Towarzystwie Autorów Teatralnych, które zrzesza dramaturgów młodego i średniego pokolenia. Zgodnie z ideą stworzoną przez Tadeusza Słobodzianka, nadrzędnym celem LD jest rozwój i rozpowszechnianie współczesnej, polskiej dramaturgii oraz edukacja dramatopisarska. LD propaguje eksperymentalną metodę pracy nad dramatem. W ramach cotygodniowych warsztatów w gronie dramaturgów i reżyserów odbywają się czytania nowych sztuk i spotkania z autorami. Teksty są analizowane pod kątem celności tematu, błędów dramaturgicznych oraz nowych rozwiązań. Kolejnym etapem pracy jest czytanie poprawionego tekstu w obsadzie aktorskiej i z przygotowaniem reżyserskim. To spotkanie warsztatowe także kończy się dyskusją. Ostatnim etapem jest produkcja spektaklu na różnych scenach warszawskich teatrów z udziałem profesjonalnych reżyserów i aktorów. LD przedstawi swoje trzy produkcje i pokazowe czytanie sztuk poprowadzone przez lidera grupy - Tadeusza Słobodzianka.
3.KONFRONTACJE EUROPEJSKIE
Przegląd najważniejszych w danym sezonie polskich inscenizacji dramaturgii europejskiej, zapoznający widzów z nowymi tendencjami i trendami estetycznymi w teatrze, wyrastającymi z potrzeby znalezienia języka teatralnego "dostrojonego" do wrażliwości współczesnego widza.
4.NOWY DRAMAT W TEATRZE TELEWIZJI
Przegląd inscenizacji współczesnego dramatu, głównie prapremierowych, zrealizowanych w ostatnich sezonach w Teatrze Telewizji oraz transmisji na żywo, rejestrowanych przez TVP Kultura.
5.KONKURS DRAMATURGICZNY
Ogólnopolski konkurs na dramat podejmujący aktualną tematykę, o charakterze zamkniętym, ogłaszany wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz miesięcznikiem "Dialog". Jego pokłosiem będą aktorskie interpretacje ("próby czytane") i szkice sceniczne wyróżnionych sztuk, spotkania z autorami oraz dyskusja panelowa z udziałem jurorów i krytyków teatralnych, podsumowująca stan polskiej dramaturgii współczesnej. Główną nagrodą w konkursie będzie prapremierowe wykonanie przygotowane przez Teatr Miejski w Gdyni lub na jego zamówienie przez inny teatr. Przewidywana jest również publikacja wyróżnionych utworów w formie antologii wraz z krytycznym omówieniem.
Wszystkie te działania, promujące nowy dramat, złożyłyby się na Targi Sztuki (zorganizowane na wzór imprezy towarzyszącej Berlińskim Spotkaniom Teatralnym), których głównym adresatem będą obserwatorzy z Polski i zagranicy (dyrektorzy teatrów, reżyserzy, wydawcy).
Trójmiejska publiczność będzie miała okazję podziwiać wybitne osobowości aktorskie, m.in. Edytę Olszówkę, Marię Seweryn, Ewę Szykulską, Krystynę Tkacz, Izabelę Kunę, Marię Maj, Joannę Niemirską, Vladasa Bagdonasa (Litwa), Zdzisława Wardejna, Eryka Lubosa, Szymona Bobrowskiego, Tomasza Tyndyka, Andrzeja Konopkę, Wojciecha Błacha, Mariusza Drężka, Sławomira Maciejewskiego.
Patroni prasowi: "Polityka", Gazeta.pl, "Gazeta Wyborcza Trójmiasto", "Dziennik Teatralny", Trójmiasto.pl, Radio Gdańsk
17.05 Środa
18.00
Inauguracja FESTIWALU POLSKICH SZTUK WSPÓŁCZESNYCH R@PORT Teatr Muzyczny
ŚLUB Teatr im. W. Horzycy (Toruń) - Najgłośniejsza realizacja tego dramatu z wybitnym litewskim aktorem Vladasem Bogdonasem w roli głównej! Teatr Muzyczny
18.05 Czwartek
10.00
PODRÓŻ DO WNĘTRZA POKOJU (Teatr Telewizji) Teatr Miejski
12.00
PIASKOWNICA (Teatr Telewizji) Teatr Miejski
18.00
DZIEŃ ŚWIRA Teatr Miejski (Gdynia)
Poznaj Adasia Miauczyńskiego. Będzie Cię denerwował
i wzruszał, smucił i śmieszył, ale odnajdziesz w nim siebie! Teatr Miejski
21.00
DOTYK (Teatr Powszechny) - Garaż Poffszechny (Warszawa)
Bulwersujący temat i gwiazdorska obsada! Teatr Miejski
(III Scena)
19.05 Piątek
10.00
ŁUCJA I JEJ DZIECI (Teatr Telewizji) Teatr Miejski
12.00
SKAZA (Teatr Telewizji) Teatr Miejski
17.00
TIRAMISU Laboratorium Dramatu (Warszawa)
Kobieca odpowiedź na TESTOSTERON! Teatr Miejski
19.15
AGATA SZUKA PRACY Laboratorium Dramatu (Warszawa)
Przewrotna komedia feministyczna! Teatr Muzyczny
22.00
ABSYNT Laboratorium Dramatu (Warszawa)
Przejmująca historia opowiedziana w kontrowersyjny sposób. Martwa panna młoda powraca! Teatr Miejski
20.05 Sobota
12.00
CZYTANIE DRAMATU Warsztat aktorski Teatr Miejski
15.00
WAŁĘSA Teatr Wybrzeże (Gdańsk)
Człowiek legenda. Bohater naszych czasów oczami współczesnego dramatopisarza! Teatr Wybrzeże
18.30
MISS HIV Maciej Kowalewski/La Madame/ Teatr Polonia (Warszawa)
Cztery kobiety, cztery tajemnice, szokujący mężczyzna i zaskakujące zakończenie. Głośna sztuka warszawska! Teatr Muzyczny
21.00
MĘŻCZYŹNI NA SKRAJU ZAŁAMANIA NERWOWEGO Teatr Miejski (Gdynia)
Młodzi, piękni i bogaci! Czterej mężczyźni w szponach jednej kobiety! Prapremiera! Teatr Miejski
21.05 Niedziela
12.00
RAPORT Z RZECZYWISTOŚCI - dyskusja panelowa Teatr Miejski
17.00
IWONA, KSIĘŻNICZKA BURGUNDA Teatr Bitef (Belgrad)
Energia młodości i niewinne zabawy podszyte okrucieństwem! Znakomita belgradzka realizacja kultowej sztuki Witolda Gombrowicza Teatr Miejski
21.00
MADE IN POLAND Teatr Modrzejewskiej (Legnica)
Ballada pokolenia porno! Trudne czasy, mocne słowa! Legendarna już realizacja najgłośniejszego tekstu Przemysława Wojcieszka! Magazyny portowe, ul. Polska 30
23.00
UROCZYSTE ZAKOŃCZENIE FESTIWALU R@PORT Teatr Miejski
