Sala Kameralna na Ołowiance
muzyka poważna - koncerty w Trójmieście
NICCOLO JOMMELLI (1714-1774)
La Passione di Nostro Signore Gesu Cristo (1749)
260 rocznica powstania dzieła
Pierwsze wykonanie w Polsce 1766 na Zamku Warszawskim.
słowa:
Pietro Metastasio
Wersja skrócona - 1 godz.10 (wybór arii i recytatywów)
NAROL BAROQUE - zespół instrumentalny (7 muzyków)
Władysław Kłosiewicz - klawesyn, kierownictwo muzyczne
Anna Karasińska - sopran
Dorota Lachowicz - alt
Krzysztof Szmyt - tenor
Leszek Skrla - baryton
Niccolo Jommelli należał, obok
Christopha Willibalda Glucka i
Tommaso Traetty, do tych twórców, którzy wnieśli szczególnie istotny wkład w wielką próbę reformy włoskiej opery seria, podjętej w połowie XVIII w. Historia obeszła się z muzyką Jommellego, uważanego za życia za jednego z największych twórców europejskich, dosyć bezceremonialnie, co nie powinno dziwić, taki bywa bowiem często los reformatorów. Po fazie eksperymentów następuje w sztuce faza dojrzałości i wtedy dopiero na ogół powstają dzieła, które okazują się ponadczasowe. Tymczasem muzyka Jommellego (przy całej maestrii warsztatu) dość szybko się zestarzała - już młodziutki Mozart po obejrzeniu w Neapolu opery Armida abbandonata uznał ją za "piękną, ale zbyt inteligentną i staromodną". W ostatnich latach na fali zainteresowania muzyką dawnych epok sięgnięto - z dużym sukcesem - po dzieła Jommellego. Pozwala nam to uzupełnić sobie mapę kulturalną Europy w czasach doniosłych zmian, zachodzących w dziedzinie opery. Już nie tylko znajomość dokonań Glucka, ale także Hassego, Grauna, Johanna Christiana Bacha, Jommellego i Traetty pozwala nam w sposób bardziej właściwy zrozumieć i ocenić fenomen Mozarta, spojrzeć na niego w szerokim kontekście różnorodnej twórczości epoki.
Jommelli miał okazję poznać
Pietra Metastasia (sławnego dramaturga-librecistę, uwieńczonego laurem, jego libretta operowe oparte były na wątkach mitologicznych lub historycznych, mających często charakter heroiczny i odcinały się one od popularnych librett weneckich, mających charakter sensacyjno-erotyczny, mieszających epizody komiczne (nawet farsowe), batalistyczne i liryczne) osobiście podczas pobytu na dworze cesarskim w Wiedniu (1749), choć już znacznie wcześniej opracowywał jego libretta. Sławny poeta uznał, że muzyka Jommellego "zachwyciła prawdziwie i oczarowała miasto i dwór, jest ona pełna gracji, głębi, harmonicznego nowatorstwa, a przede wszystkim ekspresji." Kompozytor podkreślał natomiast, jak wiele nauczył się od Metastasia na temat relacji pomiędzy słowem poetyckim a muzyką. Nie zawsze panowała między obu wielkimi artystami tak idealna harmonia, z czasem Metastasio będzie protestował przeciwko zmianom, jakie Jommelli czynił w jego librettach (choćby skracając recytatywy i arie), zawsze jednak uważał go za wielką indywidualność.
Metastasio użył wprawdzie w tytule słowa Pasja (La Passione), jednak jego dzieło w niczym nie przypominało niemieckich (protestanckich) pasji, choćby radcy hamburskiego
Heinricha Brockesa. Zapewne oba dzieła wyrosły (nieprzypadkowo mniej więcej w tym samym czasie) z dającej się zaobserwować coraz bardziej powszechnej potrzeby zastąpienia oryginalnej relacji któregoś z Ewangelistów (lub nawet kompilacji wszystkich czterech Ewangelii) tekstem poetyckim o zupełnie innym rozmieszczeniu akcentów dramatycznych.
Metastasio nie tworzy poetyckiego ekwiwalentu dla biblijnego dramatu, nie ukazuje dramatycznych wydarzeń - pojmania Jezusa, sądu Piłata, drogi na Golgotę i ukrzyżowania. Być może dlatego, że w kulturze katolickiej nie było tego typu tradycji, podobnie jak nie było dzieł mieszających oryginalny biblijny tekst (cytowany in crudo) ze swobodnymi poetyckimi komentarzami emocjonalnymi, jak to widzimy w obu Pasjach Bacha. O tym, co wydarzyło się w ostatnich dniach życia Chrystusa na ziemi dowiadujemy się nie w czasie teraźniejszym, czasie dziania się, ale już po śmierci Zbawiciela, kiedy wszystko "dokonało się". Opowiadają o tym jego najbliżsi uczniowie: Piotr, Jan, Józef (z Arymatei) i Maria Magdalena. Tekst ma postać dialogu bohaterów, czasami monologów (recytatywów i arii), pojawiają się także (epizodycznie) chóry, nie mające nic wspólnego z rozkrzyczaną, pełną nienawiści "turbą" z protestanckich pasji. Taki kształt dzieła decyduje o jego charakterze - lirycznym ewentualnie refleksyjnym, zapewne bardziej odpowiadającym gustom Oświeceniowej publiczności niż asetyczna, a jednocześnie niesłychanie dramatyczna i (niekiedy) okrutna relacja biblijna.
Dla polskiej publiczności wykonanie La Passione di Nostro Signore Gesu Cristo jest pierwszą okazją do zetknięcia się ze sztuką Jommellego, uważanego niegdyś (zgodnie ze słowami Charlesa Burneya) "bezdyskusyjnie za jednego z pierwszych w swej profesji, jacy teraz żyją na świecie".
NAROL BAROQUE
Projekt koncertowy zespołu muzyki dawnej z udziałem m.in. wykładowców i uczestników kursów mistrzowskich muzyki dawnej odbywających się w ramach zajęć Akademii Narolskiej. Do projektu "Narol Baroque" zapraszani są wybitni polscy i zagraniczni instrumentaliści i soliści śpiewacy - z zespołem współpracują m.in.
Olga Pasiecznik,
Marta Boberska,
Jadwiga Rappe,
Jeremy West,
Lorenz Duftschmidt i inni. Skład "Narol Baroque" ma charakter otwarty i jest bardzo zróżnicowany w zależności od repertuaru, który obejmuje zarówno małe formy kameralne, jak i concerti grossi i duże formy oratoryjne.
"Narol Baroque" pracuje pod kierunkiem
Władysława Kłosiewicza. Muzycy grają na instrumentach z epoki baroku lub ich kopiach.
WŁADYSŁAW KŁOSIEWICZ
Jedna z największych osobowości artystycznych naszych czasów, ostatni uczeń
Ruggero Gerlina (1899-1983), najbliższego współpracownika
Wandy Landowskiej, absolwent Akademii Muzycznej w Warszawie - jest laureatem głównych nagród w kategorii interpretacji, realizacji basso continuo i wykonawstwa muzyki współczesnej międzynarodowych konkursów klawesynowych w Paryżu (1981), Paryżu-Dijon (1983), oraz zwycięzcą konkursu ARD w Monachium (1984, I nagroda, II i III nie przyznano). Występował we wszystkich niemal krajach Europy spotykając się z entuzjastyczną oceną krytyki i publiczności. Współpracuje z wieloma wybitnymi solistami i zespołami europejskimi specjalizującymi się w wykonawstwie muzyki dawnej. Od 1978 roku współpracował z Polską Orkiestrą Kameralną
Jerzego Maksymiuka i orkiestrą "Sinfonia Varsovia". W latach 1984-1985 był współtwórcą i kierownikiem artystycznym zespołu Concerto Avenna. Dokonał ponad 100 godzin nagrań muzyki klawesynowej dla rozgłośni radiowych, telewizyjnych i firm płytowych.
Jest autorem opracowania i kierownikiem artystycznym pierwszej polskiej realizacji wszystkich dzieł scenicznych
Claudia Monteverdiego w Warszawskiej Operze Kameralnej (1993-1996).
Od 1987 roku profesor klawesynu i interpretacji muzyki baroku w Hochschule für Musik und darstellende Kunst w Graz (Austria).
Władysław Kłosiewicz dysponuje znakomitym warsztatem technicznym, jest wirtuozem, dla którego jednak środki klawesynowej wirtuozerii służą zawsze nadrzędnym celom ekspresyjnym. Artysta szczególnie dobrze czuje się w muzyce o silnych, nierzadko skrajnych emocjach. Obdarzony znakomitym talentem improwizatora, mający też głęboką i gruntowną wiedzę o epoce baroku, jest niezrównanym odtwórcą dzieł
Louisa Couperina czy
Johanna Jakoba Frobergera, wymagających aktywnego, kreatywnego stosunku do zastanego - szkicowego nierzadko - materiału muzycznego. Z tego samego powodu jego realizacje partii basso continuo odznaczają się wielkim polotem i fantazją, ale także - stylistyczną autentycznością.
ANNA KARASIŃSKA
Absolwentka Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu w klasie prof.
I. Winiarskiej. Ukończyła także z wyróżnieniem studia podyplomowe w Royal Academy of Music w Londynie. Uczestniczyła w kursach mistrzowskich: Internationalen Musikseminar Weimer '93, Verbier Festival and Academie Verbier '96, Schleswig-Holstein Music Festival '97, pracując pod kierunkiem takich sław, jak:
Brigitte Fassbaender,
Barbara Schlick,
Elly Ameling,
Nicolai Gedda,
Roger Vignoles,
Benno Schollum,
Paul Esswood i
Emma Kirkby. Laureatka konkursów wokalnych: w Gdańsku (1993, nagroda specjalna), Międzynarodowego Konkursu Mozartowskiego w Southport (1995, II nagroda), Międzynarodowego Konkursu im. J. S. Bacha w Lipsku (1998, IV nagroda i nagroda specjalna). Finalistka Międzynarodowego Konkursu ARD w Monachium (1998). Koncertowała w kraju i za granicą, m.in. w Anglii, Austrii, Francji, Niemczech i Szwajcarii. Do najważniejszych osiągnięć w tej dziedzinie zalicza występy w londyńskim Barbican Centre (koncert muzyki dawnej), w kościele St. Martin in the Fields w Londynie, w największych salach koncertowych Francji oraz w paryskim kościele La Madeleine.
Współpracowała z wieloma polskimi i zagranicznymi orkiestrami, m.in. z Sinfonią Varsovią, Polską Orkiestrą Radiową i Liverpool Mozart Players. Występuje na scenach operowych pod kierownictwem cenionych dyrygentów. Nagrywa dla Polskiego Radia i Telewizji. W Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w 2002 r. zaśpiewała partię Mélisande w "Peleasie i Melizandzie" Claude'a Debussy'ego. Występuje również jako Korynna w "Podróży do Reims" Rossiniego, Anna w "Nabuccu", Bianca w "La Rondine" Pucciniego, Kapłanka w "Aidzie" Verdiego, Frasquita w "Carmen" Bizeta, Hrabina di Ceprano w "Rigolettcie" Verdiego i Hrabina w "Przysiędze" Tansmana.
DOROTA LACHOWICZ
Mezzosopran, jest absolwentką Wydziału Wykonawstwa Instrumentalnego i Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Łodzi. Studiowała w klasie
Grażyny Krajewskiej, uzyskując dyplom z wyróżnieniem. Swoje umiejętności wokalne doskonaliła na kursach mistrzowskich w kraju i za granicą, między innymi u
Nelli Anfuso,
Fedory Barbieri,
Ch. Elsnera.
Zadebiutowała na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi, w roli Jasia w operze " Jaś i Małgosia" E. Humperdincka.
Od 1993 r. jest solistką Warszawskiej Opery Kameralnej. Razem z zespołem WOK występuje na scenach teatrów operowych Francji, Hiszpanii, Niemiec, Japonii, Libanu.
W 1999 r. zadebiutowała w Teatrze Narodowym w Warszawie jako Jadwiga w "Strasznym Dworze"
St. Moniuszki. Jako śpiewaczka oratoryjno-kantatowa, wykonuje utwory różnych epok muzycznych, od baroku do współczesności (.in. partie altowe w dziełach J.S. Bacha, Haendla, Pergolesiego, Vivaldiego, Scarlattiego, Mozarta, Rossiniego, Szymanowskiego). Dysponuje również rozległym repertuarem pieśniarskim. Szczególną uwagą darzy twórczość kompozytorów polskich, Chopina, Moniuszki, Karłowicza, Niewiadomskiego, Paderewskiego. W recitalach artystka prezentuje zróżnicowany stylistycznie program. Role operowe, koncerty oratoryjne, recitale przynoszą jej uznanie krytyki i publiczności.
Śpiewaczka współpracowała z takimi dyrygentami jak:
Kazimierz Kord,
Jacek Kasprzyk,
Agnieszka Duczmal,
Stefan Stuligrosz,
Nello Santi,
Michaił Jurowski,
J.C. Malgoire'a. Występowała z Orkiestrą Teatru Wielkiego w Warszawie, Orkiestrą Norddeutsche Philharmonie Rostock, Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii Narodowej w Warszawie, Orkiestrą Kameralną Polskiego Radia" Amadeus", Orkiestrą Sinfonia Varsovia, z zespołami: Il Tempo, Concerto Avenna.
Jako solistka współpracowała w nagraniu 12 płyt CD:
• Ludwig van Beethoven: V Symfonia, Msza C-dur (Polskie Nagrania' 99)
• Polskie kolędy i pastorałki
• I.A. Hasse - "Zenobia"
• I.Peri - "Euridice"(nominacja do Fryderyka '01)
• D. Scarlatti - "Tetide In Sciro"
• W. Dankowski - "Missa Solemnis" i "Litania De B.W.V."
• F. Caccini - "La liberazione Di Ruggiero" (nominacja do Fryderyka ' 96)
• Haydn - "Msza Nelsońska", Te Deum (Polskie Nagrania ' 99)
• J.S. Bach - "Pasja wg. Św. Jana"
• Krzysztof Knittel - "Męka Pańska" wg. św. Mateusza (Polskie Radio' 05)
• M. Karłowicz - "Pieśni, Serenady"(Polskie Radio' 06, nominacja do Fryderyka '07).
• G. F. Haendel "Giulio Cesare" (2008r.)
KRZYSZTOF SZMYT
Wychowanek Poznańskiej Szkoly Chóralnej
J. Kurczewskiego oraz Liceum Muzycznego w Poznaniu (kl. oboju i śpiewu). Ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną w Warszawie, a następnie wyjechał na stypendium wokalne do Wiednia (kl. prof.
Kurta Equiluza - pieśń i oratorium). Odbył kursy mistrzowskie w Innsbrucku (muzyka barokowa) u
R. Jacobsa. Jest laureatem wielu krajowych i międzynarodowych konkursów wokalnych (Konkurs Mozartowski w Salzburgu - II nagroda, Pieśniarski w Wiedniu - III nagroda oraz nagroda za najlepsze wykonanie pieśni Beethovena, operowy w Wiedniu "Belvedere").
Od 1982 roku solista Opery Narodowej w Warszawie, równocześnie współpracuje z Operą Kameralną w Warszawie oraz Teatrami Operowymi w Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu. Ma w swym dorobku główne partie w operach Haendla, Mozarta, Rossiniego, Czajkowskiego, Pendereckiego... Jego pasją jest muzyka oratoryjno-kantatowa. Ceniony odtwórca partii tenorowych w dziełach Bacha, Haendla, Haydna, Mendelssohna, Elgara, Brittena. Występował pod batutą znakomitych dyrygentów, takich jak:
H. Czyż,
A. Duczmal,
M. Gielen,
M. Horvat,
E. Kolomar,
V. Kranjčević,
J. Krenz,
J. Maksymiuk,
H. Rielling,
V. Schmidt-Gertenbach,
J. Semkow,
S. Stuligrosz,
H. Wallberg,
F. Zigante.
Dokonał wielu nagrań dla PR i TV oraz rozgłośni niemieckich. Ma w dorobku ponad 20 płyt CD solowych i zespołowych (Arie koncertowe i operowe W. A. Mozarta z Orkiestrą "Sinfonia Varsovia", "Msze Staropolskie" z zespołem "Il Canto", "War Requiem" Brittena pod batutą
Milana Horwata). Szczególnie gorąco przyjmowane są przez publiczność recitale pieśni, które odbywają się często w takich miejscach jak: dom urodzin Haydna (Rohrau), dom Schuberta Wiedeń, Heinehaus w Lüneburgu.
LESZEK SKRLA
Ukończył z wyróżnieniem Wydział Wokalno-Aktorski Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, gdzie kształcił się pod kierunkiem
Andrzeja Koseckiego oraz
Piotra Kusiewicza. W 1987 roku został wyróżniony na XXII Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. A. Dworzaka w Karlovych Varach, a w roku następnym na Konkursie Wokalnym im. Ady Sari w Nowym Sączu.
Debiutował na scenie Opery Bałtyckiej w Gdańsku w roli Figara w "Cyruliku sewilskim" Rossiniego. Od sezonu 1988/1989 jest solistą gdańskiej sceny operowej, należy tam do grona czołowych śpiewaków.
Występuje bardzo często jako solista koncertów oratoryjnych w kraju i za granicą (Niemcy, Belgia, Francja, Dania, Hiszpania, Holandia, Szwajcaria, Izrael), ma w repertuarze kilkadziesiąt partii oratoryjno - kantatowych. Współpracował z uznanymi dyrygentami:
J. Maksymiuk,
M. Pijarowski,
J. Salwarowski,
T. Bugaj,
J.M. Florencio Jr., R. Silva,
T. Kozłowski,
J. Katlewicz,
B. Madej,
W. Michniewski,
K. Buman,
A. Straszyński.
Aktualnie współpracuje ze wszystkimi teatrami operowymi w kraju gdzie śpiewa bogaty repertuar barytonowy. Leszek Skrla zajmuje się pracą pedagogiczna - jako profesor AM kształci młodych wokalistów na Wydziałach Wokalno - Aktorskich Akademii Muzycznych w Bydgoszczy i w Gdańsku.
