Festiwal Literatury i Teatru BETWEEN.POMIĘDZY Opinie (4)

Już po raz piąty zapraszamy do Sopotu na Festiwal Literatury i Teatru BETWEEN.POMIĘDZY. Proponowana przez nas formuła łączy wydarzenia literackie z teatralnymi, zachęca do spotkań twórców i akademików ze wszystkimi zainteresowanymi współczesną sztuką i sposobami jej opisu.

Temat wiodący tegorocznego festiwalu wskazuje na poszukiwania źródeł, początków ze świadomością, że właśnie poprzez przeszłość postrzegamy "naszą współczesność". Chcemy przyjrzeć się podejmowanym nieustannie próbom otwierania nowych perspektyw oraz kształtowania nowych sposobów rozumienia świata. Podczas festiwalu skupiamy się przede wszystkim na współczesnej literaturze szkockiej oraz dokonaniach Ośrodka Praktyk Teatralnych "Gardzienice". Jak zawsze pobrzmiewają na naszym festiwalu echa dyskusji podjętych w latach ubiegłych.

SPOTKANIA AUTORSKIE
Organizowane podczas festiwalu spotkania autorskie to doskonała okazja by spotkać krajowych i zagranicznych poetów, prozaików, tłumaczy, podróżników oraz twórców teatralnych. Tak jak w latach ubiegłych przygotowaliśmy cały szereg tego rodzaju spotkań. W 2014 roku bardzo ważną rolę odgrywają twórcy ze Szkocji, co związane jest ze zbliżającym się referendum niepodległościowym. W ostatnich dekadach kultura szkocka przechodzi gruntowne przemiany, zarysowując - niezależnie od politycznego wyniku referendum - perspektywę otwarcia na nieznane i nieprzewidywalne. Nasze zaproszenie przyjęli: Neal Ascherson, Alan Spence, Alan Riach, Elizabeth Burns, Helen Lynch, Christoph Heyl, jak również twórcy krajowi: Stefan Chwin, Olga Kubińska, Ludwika Włodek i Włodzimierz Pawluczuk.

BETWEEN.GARDZIENICE
Jednym z ważniejszych wydarzeń festiwalu jest rezydencja Ośrodka Praktyk Teatralnych GARDZIENICE. Odbywająca się po raz pierwszy w Trójmieście wielostronna prezentacja twórczości i działań światowej sławy teatru obejmować będzie spektakle Ifigenia w A... oraz Oratorium Pytyjskie. Najnowsze dzieło Gardzienic pokazywane będzie w wyjątkowej przestrzeni Kościoła Świętego Jana w Gdańsku. Ponadto, będzie można dowiedzieć się więcej o warsztacie twórców podczas wykładu Włodzimierza Staniewskiego, połączonego z prezentacjami aktorskimi oraz projekcjami nagrań dokumentalnych. Przewidywany jest również pokaz archiwalnego nagrania przedstawienia Żywot protopopa Awwakuma, oraz kameralna opowieść o działalności teatru. Warto podkreślić, iż w swojej ponad trzydziestopięcioletniej historii, Gardzienice gościć będą w Trójmieście po raz pierwszy. Zaproszenie na tegoroczną edycję festiwalu związane jest ściśle z jego tematem przewodnim: poszukiwaniem źródeł oraz konfrontowaniem ich ze współczesnością.

Współorganizatorami Trójmiejskiej rezydencji OPT Gardzienice są: Uniwersytet Gdański, Teatr Wybrzeże, Gdański Teatr Szekspirowski oraz Nadbałtyckie Centrum Kultury. Projekt dofinansowano ze środków: Urzędu Miasta Sopotu, Urzędu Marszałkowskiego oraz Kąpieliska Morskiego Sopot.

Ośrodek Praktyk Teatralnych GARDZIENICE ma charakter autorski. Założony w 1977 roku przez Włodzimierza Staniewskiego, stał się znany na świecie dzięki spektaklom i rygorystycznym praktykom teatralnym. Staniewski szukał matecznika, zapomnianego przez Boga i historię, odizolowanego od reszty świata, "gdzie diabeł mówi dobranoc", dokąd nic nie dociera i skąd nic nie wychodzi. Wybrał wieś Gardzienice.  Był to - jak na owe czasy - nie tylko akt desperacji ale i ryzyko cywilnego samobójstwa. Wspaniałe perspektywy, jakie dawali mu teatralni patroni i krakowsko-wrocławskie środowisko kultury, zostały zerwane. W Ośrodku Praktyk Teatralnych GARDZIENICE pracowało w ciągu ostatnich 35 lat kilkudziesięciu artystów i animatorów kultury z Polski i ze świata. Ich kilkunastoletnie, a nawet dłuższe wkłady w misję i ślady ich twórczej obecności utrwalone są w literaturze przedmiotu i w annałach opisujących kolejne batalie i stadia ewolucji teatru. We wrześniu 2013 odbyło się otwarcie nowego kompleksu teatralnego w Gardzienicach. Doprowadzony do kompletnego zniszczenia przez kolejnych włodarzy (w ciągu sześćdziesięciu powojennych lat) - architektoniczny zespół pałacowo-parkowy został teraz podźwignięty z ruin i zgliszczy i cudownie reanimowany. Staniewski jest pomysłodawcą tego przedsięwzięcia, autorem koncepcji, fundraiserem oraz wykonawcą projektu w najmniejszych szczegółach. Nazywa ten projekt najważniejszym utworem reżyserskim, swoim opus magnum.

"Teatr GARDZIENICE stał się dobrze rozpoznawalny dzięki swym dogłębnym badaniom rdzennych i antycznych tradycji muzycznych, wyjątkowym technikom aktorskim (ciało, głos), dzięki zaangażowaniu w tworzenie w naturalnym środowisku i akcentowaniu zasad wzajemności w pracy."
Alison Hodge, 'XX-century Actor's Training', Routledge

"Kolejne konstelacje ludzi, których Staniewski wokół siebie gromadził stanowiły - zawsze - międzynarodowe varieté. Eksploracja Antyku i zwrócenie się ku literackim, muzycznym i mitologicznym wątkom starożytności pozwalało porozumiewać się ponad kulturowymi i stereotypowymi podziałami. Ta niezwykła, nieprzejednana [...] grupa, pracująca pod inspirującym przewodnictwem Włodzimierza Staniewskiego [...] jest, według mnie, jednym spośród zaledwie kilku w świecie znaczących zespołów teatralnych." 
Susan Sontag, 'Hidden Territories', Routledge

SPOTKANIE PIERWSZE
WTOREK 13 maja 2014, godz. 20:00, Teatr w Oknie (Długa 50/51, Gdańsk)
Wprowadzenie GARDZIENIC - spotkanie z WŁODZIMIERZEM STANIEWSKIM

Podczas spotkania Włodzimierz Staniewski wprowadzi uczestników w świat Gardzienic, czemu sprzyjać będzie prezentacja krótkiego filmu. Po wprowadzeniu uczestnicy podążać będą za reżyserem do Kościoła Świętego Jana, by obejrzeć Oratorium Pytyjskie.
Wstęp na zaproszenia (between@ug.edu.pl).

SPOTKANIE DRUGIE
WTOREK 13 maja 2014, godz. 21:00, Centrum Świętego Jana (Świętojańska 50, Gdańsk)
Prezentacja przedstawienia ORATORIUM PYTYJSKIE
Przedstawienie biletowane 70/50 zł (kasy Teatru Wybrzeże)

Włodzimierz Staniewski:
"W kulturze i wyobraźni zbiorowej, która jest kultury najcenniejszą skarbnicą, imiona Sybilli i Pytii, jak również Kassandry, złączyły się w jedno i kojarzone są z umiejętnością przepowiadania przyszłości, boskim natchnieniem oraz odsłanianiem tajemnic ludzkiego losu. [...] Wieszczy dar otrzymały wszystkie od Apollina, wszystkie też stały się niewyczerpalnym źródłem inspiracji dla poetów/piewców, których my Słowianie, nazywamy wieszczami. "Gdzie człowiek, co z mej pieśni całą myśl wysłucha?" (A. Mickiewicz) Apollo królował w Delfach i on też objął boską opieką Siedmiu Mędrców, których zwołano w VI wieku p.n.e. do tego pępka ówczesnego świata, żeby dali świadectwo przenikliwości i wzniosłości greckiego umysłu i ducha. [...] Mało jest w historii wersów, ujętych w jeden kodeks, tak lapidarnych w formie, głębokich i wzniosłych w treści, tak poetycko uskrzydlonych i tak muzycznych, jak "Przykazania Mędrców z Delf". Nie tracących na aktualności. Idą (a jakże) w poprzek paplaninie naszej postkultury i prania wiary we wszelkie wartości dzisiejszego postświata. Półtorej setki maksym, wskazań, eksklamacji, nawoływań, próśb, przestróg, litanijnych zaklęć i "wniebogłosów"... Ryte w stożkowym kamieniu, omfalosie, ustawionym przed świątynią Apollina, u stóp skały, z której siódmego dnia każdego miesiąca wieszczyła Pytia/Sybilla. [...] Niektóre brzmią jak drogowe znaki życia ("Nie łam przysięgi", "Wychwalaj dzielność", "Pij z umiarem"), inne zaś - jak sybillińskie parafrazy ("Postrzegaj słyszeniem", "Ujrzyj, co usłyszałeś", "Patrz niczym obcy", "Poznaj, co wiesz"). [...] Starożytni postulowali: "Poznaj samego siebie". Współcześni magowie wróżą z giełdowych kursów i badań opinii publicznych. Komentarz zbędny."

SPOTKANIE TRZECIE
ŚRODA 14 maja 2014, godz. 19:30, Teatr na Plaży (Al. Mamuszki 2, Sopot)
Warsztat Gardzienic: projekcja nagrania filmowego ŻYWOT PROTOPOPA AWWAKUMA z wprowadzeniem Włodzimierza Staniewskiego
Prezentacja archiwalnego nagrania słynnego przedstawienia Żywot protopopa Awwakuma poprzedzona będzie krótkim wprowadzeniem, dzięki któremu dowiedzieć się będzie można o warsztacie pracy twórczej i historii przedstawienia.
Wstęp bezpłatny. Ograniczona liczba miejsc.

SPOTKANIE CZWARTE
CZWARTEK 15 maja 2014, godz. 19:00 oraz 21:00, Scena Kameralna Teatru Wybrzeże (ul. Bohaterów Monte Cassino 30, Sopot)
Prezentacja przedstawienia IFIGENIA W A... według Ifigenii w Aulidzie Eurypidesa
Przedstawienie biletowane 70/50 zł (kasy Teatru Wybrzeże).

Włodzimierz Staniewski:
"Tragedia uczuć i ambicji czyni bohaterów Ifigenii niezwykle wyrazistymi teatralnie i jednocześnie bardzo współczesnymi. Kiedy odsuniemy na bok antykwaryczny historyzm, zobaczymy postacie które są jak wyjęte z dzisiejszego życia. Finalny rytuał ofiary to akt ślepej przemocy, wymuszonej wiary, za którą stoi indoktrynacja, trujące podszepty, klęska mocnych w słowach i pozach a słabych duchem. Ale to - o dziwo - nie boli, to spowszechniało i staniało. Oburza ale nie boli. Nawet danina z życia jako wyraz fanatycznego poświęcenia jakoś nam spowszedniała.
W IFIGENII W A... to co boli to dramat rodzinny. Koniec świata wspólnoty.

Nie - parszywa polityka, chore ambicje, łupieskie instynkty, przeniewierstwa i łgarstwa; te wszystkie tłuste przynęty, którymi wabi dramat antyczny, a którymi Eurypides operuje na niepowtarzalnych skalach.

Taki teatr, teatr natręctw i natrętów, chcących "dzielić i rządzić" grany jest w mediach i w postmodernistycznym teatrze na co dzień i powszechnie. To są już tylko znamiona końca świata, w którym słowo dom znaczyło dom, litość znaczyło litość a trwoga znaczyło trwoga. Symptomów pogubienia należy szukać w kryzysie wspólnoty.
Spektakl jest grany po polsku, angielsku i w antycznej grece. Muzykę napisał Zygmunt Konieczny. Spektakl powstał w koprodukcji z Teatrem Starym w Krakowie".

SPOTKANIE PIĄTE
PIĄTEK 16 maja 2014, godz. 11:30, aula Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Gdańskiego (ul. Wita Stwosza 55, Gdańsk)
TEATR - PERSPEKTYWA MANTYCZNA: WYROCZNIE, PROROCTWA, WIDOWSKA
Wykład WŁODZIMIERZA STANIEWSKIEGO prowadzony z prezentacjami aktorskimi

Przedstawiony przez Włodzimierza Staniewskiego wykład stanowić będzie wielowymiarowe podsumowanie Trójmiejskiej rezydencji OPT Gardzienice na festiwalu BETWEEN.POMIĘDZY. Podczas wykładu odbędą się również prezentacje aktorskie oraz pokazy fragmentów nagrań archiwalnych. Włodzimierz Staniewski przedstawi nową, mantyczą perspektywę gardzienickiego teatru.
Wstęp bezpłatny.

BETWEEN.EDUKACJA
Edukacja stanowi integralną część działań proponowanych przez BETWEEN.POMIĘDZY. Organizowane we współpracy z konkretnymi szkołami i instytucjami kultury warsztaty, wykłady i spotkania autorskie odbywają się przez cały rok i kierowane są do gimnazjalistów oraz licealistów, jak również do wszystkich zainteresowanych literaturą i teatrem. Również podczas samego festiwalu proponujemy wykłady i warsztaty o charakterze edukacyjnym.

BETWEEN.BECKETT
Twórczość Samuela Becketta to ważny punkt odniesienia dla wszystkich działań BETWEEN.POMIĘDZY. Od samego początku zapraszamy do dyskusji: tłumaczy, światowej sławy znawców oraz artystów inscenizujących nie tylko dramaty oraz prozę Becketta, ale realizujących również słuchowiska radiowe. Równie ciekawi jesteśmy jednak tego, w jaki sposób artystyczne nowatorstwo Becketta przyjmują współcześni czytelnicy i widzowie. Od pięciu lat porównujemy różnorodne - niejednokrotnie komplementarne, ale i rozbieżne - sposoby odczytywania twórczości irlandzkiego noblisty. Dyskusje utwierdzają nas w przekonaniu, że obcując z literaturą i teatrem nie musimy zważać na reguły determinujące pozostałe aspekty naszego życia.

Festiwal Literatury i Teatru BETWEEN.POMIĘDZY jest piątą edycją międzynarodowego festiwalu poświęconego związkom literatury i teatru. Organizowany jest od 2010 roku przez Uniwersytet Gdański oraz Urząd Miasta Sopotu we współpracy m.in. z Teatrem Polskiego Radia, Teatrem Wybrzeże, Towarzystwem Przyjaciół Sopotu i Teatrem na Plaży. Festiwal jest wydarzeniem interdyscyplinarnym o charakterze popularnonaukowym, w którego organizację zaangażowanych jest wiele podmiotów ze świata sztuki, kultury i nauki na poziomie lokalnym, ogólnopolskim oraz międzynarodowym. Istotny punkt festiwalu stanowi międzynarodowa konferencja naukowa z udziałem wybitnych humanistów z całego świata, a poruszana podczas niej tematyka staje się inspiracją do tworzenia serii wydarzeń towarzyszących, kierowanych do licznej publiczności. Wydarzenia te obejmują: spektakle, spotkania autorskie, dyskusje, wykłady otwarte, prezentacje filmów i słuchowisk, warsztaty teatralne i literackie. Pomysłodawcami i autorami programu festiwalu są: prof. David Malcolm, dr Monika Szuba oraz dr Tomasz Wiśniewski.



SPOTKANIA AUTORSKIE
Organizowane podczas festiwalu spotkania autorskie to doskonała okazja by spotkać krajowych i zagranicznych poetów, prozaików, tłumaczy, podróżników oraz twórców teatralnych. Tak jak w latach ubiegłych przygotowaliśmy cały szereg tego rodzaju spotkań. W 2014 roku bardzo ważną rolę odgrywają twórcy ze Szkocji, co związane jest ze zbliżającym się referendum niepodległościowym. W ostatnich dekadach kultura szkocka przechodzi gruntowne przemiany, zarysowując - niezależnie od politycznego wyniku referendum - perspektywę otwarcia na nieznane i nieprzewidywalne. Nasze zaproszenie przyjęli: Neal Ascherson, Alan Spence, Alan Riach, Elizabeth Burns, Helen Lynch, Christoph Heyl, jak również twórcy krajowi: Stefan Chwin, Olga Kubińska, Ludwika Włodek i Włodzimierz Pawluczuk.



Honorowy patronat:
Marszałek Województwa Pomorskiego, Prezydent Miasta Sopotu, Rektor Uniwersytetu Gdańskiego

Patronat medialny:
TVP Gdańsk, trojmiasto.pl, e-teatr, miesięcznik Teatr, kwartalnik Tekstualia, dwumiesięcznik Topos.

Festiwal dofinansowano ze środków:
Urzędu Miasta Sopot, Uniwersytetu Gdańskiego, Urzędu Marszałkowskiego, Kąpieliska Morskiego Sopot