Rezydencja artystyczna i warsztaty teatru dokumentalnego
Dworek Sierakowskich, Sopot, 26 sierpnia - 1 września 2012
Kuratorzy: Roman Pawłowski, Adam Nalepa
Organizacja: Fundacja Teatru BOTO
Wykłady, spektakle i projekcje odbywają się na Scenie Letniej Teatru BOTO lub w razie niepogody w Dworku Sierakowskich w Sopocie.Teatr dokumentalny to jedno z najciekawszych i najbardziej radykalnych zjawisk artystycznych naszych czasów. Uważany przez jednych za publicystykę i propagandę, przez innych określany mianem najbardziej demokratycznego rodzaju teatru, budzi emocje i wywołuje żywe dyskusje.
We współpracy z aktorami z Trójmiasta będą testować pomysły i rozwiązania sceniczne. Pomysły te trafią następnie na sceny Trójmiasta i innych teatrów w Polsce. Publiczność będzie mogła uczestniczyć w tym procesie, biorąc udział w licznych wydarzeniach otwartych: wykładach na temat dokumentu w teatrze i sztuki reportażu, spotkaniach z artystami, spektaklach, czytaniach i projekcjach Kinoteatru non-fiction, a na koniec oglądając prezentacje prac warsztatowych podczas MARATONU SOPOT NON-FICTION w piątek 31 sierpnia i sobotę 1 września. Po każdej części maratonu przewidziana jest dyskusja z udziałem kuratorów, zaproszonych ekspertów i widzów.
W tegorocznej edycji SOPOT NON-FICTION wezmą udział reżyserzy: Jolanta Juszczkiewicz, Wojciech Klemm, Marcin Liber, Piotr Ratajczak, Michał Stankiewicz, dramaturdzy: Magdalena Fertacz, Jakub Roszkowski, Piotr Rowicki, Małgorzata Sikorska-Miszczuk, aktorzy: Justyna Bartoszewicz, Małgorzata Rajner, Maria Czykwin, Dariusz Fodczuk, Hanna Klepacka, Joanna Król, Agnieszka Przepiórka, Wanda Skorny, Małgorzata Szczerbowska, Marek Tynda, Robert Zawadzki, filmowiec-dokumentalista Łukasz Konopa oraz wideograficzka Marta Kosek. Wśród tematów, którymi chcą zajęć się uczestnicy rezydencji jest problem apostazji i miejsca wiary w życiu współczesnych Polaków, historie rodzin, które po wojnie ukrywały swoje żydowskie pochodzenie, tragiczne wydarzenia na Białostocczyźnie, gdzie po wojnie polscy partyzanci mordowali miejscowych Białorusinów i życie małych rybackich społeczności w Islandii i Polsce. Jeden z projektów poświęcony będzie alternatywnej historii Europy i świata po II wojnie światowej, przegranej przez aliantów.
Projekt jest częścią szerszego projektu "BOTOSopot 2012" realizowanego ze środków Gminy Miasta Sopotu oraz współfinansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Uczestnicy rezydencji:Justyna Bartoszewicz (aktorka), Małgorzata Brajner (aktorka), Maria Czykwin (aktorka), Magda Fertacz (dramatopisarka), Dariusz Fodczuk (aktor), Jolanta Juszkiewicz (reżyser), Wojtek Klemm (reżyser), Hanna Klepacka (aktorka), Łukasz Konopa (filmowiec dokumentalista), Marta Kosek (wideograficzka), Joanna Król (aktorka), Marcin Liber (reżyser), Piotr Ratajczak (reżyser), Piotr Rowicki (dramaturg), Agnieszka Przepiórska (aktorka), Jakub Roszkowski (dramaturg), Grzegorz Sierzputowski (aktor), Małgorzata Sikorska - Miszczuk (dramatopisarka), Wanda Skorny (aktorka), Michał Stankiewicz (reżyser, dramaturg), Małgorzata Szczerbowka (aktorka), Marek Tynda (aktor), Robert Zawadzki (aktor).
Program:
Niedziela, 26 sierpnia 201218.00 - 19.30
wykład Anny R. Burzyńskiej "Trzy zapałki, które zmieniły bieg historii. Teatr dokumentalny Jana Klaty i Michała Zadary".
Anna R. Burzyńska: dr nauk humanistycznych, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, krytyk teatralny. Jest stałą recenzentką "Tygodnika Powszechnego", publikuje w "Didaskaliach" i "Notatniku Teatralnym".
20:00 - 22:00
czytanie dramatu Torstena Buchsteinera "Nord-Ost". Czytają: Justyna Bartoszewicz, Magdalena Boć, Sylwia Góra Weber. Opieka reżyserska: Adam Nalepa
oraz projekcja reportażu "The Moscow Siege" ("Zamach w Moskwie") w reżyserii Pameli Gordon (Discovery Channel)
Poniedziałek, 27 sierpnia 201218.00 - 19.30
wykład Romana Pawłowskiego "Ile prawdy w teatrze bez fikcji?".
22.00 - 23.30
KINOTEATR NON-FICTION: "Transfer" - telewizyjna rejestracja spektaklu Jana Klaty z Teatru Współczesnego we Wrocławiu (2006) o wypędzeniach po II Wojnie Światowej. W spektaklu o swoim doświadczeniu wypędzenia opowiadają autentyczni bohaterowie: Niemcy i Polacy, przesiedleni po wojnie na mocy decyzji Konferencji Jałtańskiej (czas: 70').
Wtorek, 28 sierpnia 201218.00 - 19.30
spotkanie z Romanem Daszczyńskim, reporterem, dziennikarzem "Gazety Wyborczej": "Reportaż jako dramat".
Roman Daszczyński - reporter i dziennikarz śledczy, od 1996 r. związany z Gazetą Wyborczą. W 1998 r. jako pierwszy ujawnił, że słupski kibic, 13-letni Przemek Czaja, zginął nie od zderzenia z ulicznym słupem, jak twierdziła początkowo policja, ale od uderzenia policyjnej pałki. W 1999 roku wyjaśnił kulisy śmierci trenera jeździectwa Adama Kwaśnego, który został zastrzelony na zlecenie brata wpływowego pomorskiego biznesmena. Trzykrotny laureat nagrody Grand Press. Dwukrotny finalista konkursu im. Andrzeja Woyciechowskiego.
22.00 - 23.30
KINOTEATR NON-FICTION: "Społeczność" - spektakl Teatru TV według scenariusza i w reżyserii Marka Koterskiego (1989). Portret społeczności narkomanów z ośrodka MONAR w Głoskowie i metod ich charyzmatycznego terapeuty, Marka Kotańskiego. W roli Kotana - Jerzy Stuhr (czas: 77').
Środa, 29 sierpnia 2012 21:00 - 22.00
SCENA LETNIA TEATRU BOTO: "I będą święta" - monodram w wykonaniu Agnieszki Przepiórskiej wg tekstu Piotra Rowickiego, reż. Piotr Ratajczak. Monolog zrozpaczonej kobiety, która traci męża w katastrofie lotniczej, zainspirowany materiałami prasowymi po katastrofie samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem.
Po spektaklu spotkanie z twórcami przedstawienia: Agnieszką Przepiórską, Piotrem Rowickim i Piotrem Ratajczakiem. Prowadzenie: Roman Pawłowski.
23.00
KINOTEATR NON-FICTION: "Zdążyć przed Panem Bogiem" - spektakl telewizyjny na kanwie głośnej reporterskiej książki Hanny Krall o tym samym tytule z 1977 roku, reż. Andrzej Brzozowski (1981). Bohaterem jest Marek Edelman, jeden z dowódców powstania w getcie warszawskim, który po wojnie pracował jako kardiolog w jednym z łódzkich szpitali. Opowieść Edelmana o walkach w getcie w 1943 roku splata się z jego współczesną walką o życie pacjenta na oddziale reanimacji. W roli Edelmana: Zbigniew Zapasiewicz (czas: 63')
Czwartek, 30 sierpnia 201221.30 Spotkanie z reżyserem Marcinem Liberem. Prowadzenie: Roman Pawłowski
22.00 - 23.30
KINOTEATR NON-FICTION: "ID" - spektakl w reż. Marcina Libera z Teatru Współczesnego w Szczecinie (2009) o ludziach, których tożsamość seksualną zmienił totalitaryzm. Bohaterami są tancerz pochodzenia żydowskiego, który podczas wojny zakochał się w oficerze Wehrmachtu, przodowniczka pracy z Nowej Huty, która pod wpływem ciężkiej pracy utraciła cechy kobiece i sportsmenka z NRD, która przeszła operację zmiany płci (czas: 67')
Piątek, 31 sierpnia 2012 MARATON SOPOT NON-FICTION
Prezentacje prac uczestników rezydencji artystycznej SOPOT NON-FICTION.
Po każdym pokazie przewidziana jest dyskusja z udziałem publiczności i zaproszonych ekspertów:
19.00 - 22.30 - Maraton część I
Sobota, 1 września 201212.00-15.30 - Maraton część II
16.30-21.00 - Maraton część III
22.00 - SCENA LETNIA TEATRU BOTO: Jakub Roszkowski: "Zielony mężczyzna", prapremiera, spektakl Fundacji Teatru BOTO, obsada: Sylwia Góra Weber, Grzegorz Sierzputowski, reżyseria: Adam Nalepa
Projekty uczestników rezydencji artystycznej SOPOT NON-FICTION:ZESPÓŁ I. Rodziny, których nie ma.
Agnieszka Przepiórska (aktorka), Wojtek Klemm (reżyser), Marta Kosek (wideograficzka), Łukasz Konopa (filmowiec dokumentalista) Małgorzyta Brajner (aktorka), NN (aktor)
Tysiące polskich Żydów ocalonych z Holocaustu zdecydowało się po wojnie ukryć swoją tożsamość nawet przed najbliższymi. Po latach ich dzieci i wnuki odkrywają, że nie są tymi, kim sądzili, że byli. Zespół twórców skupionych wokół reżysera Wojtka Klemma chce opowiedzieć historię rodzin, których nie było i tajemnic, które miały nie ujrzeć światła dziennego. Materiałem do spektaklu będą zapisy reporterskie i wywiady twórców z osobami, które odkryły swoje żydowskie pochodzenie.
Agnieszka Przepiórska: "Nasz projekt to odkrywanie rodzinnej tajemnicy. Tajemnicy pochodzenia... W ramach Sopot Non Fiction spróbujemy spenetrować uwikłania polskich rodzin w żydowskiej przeszłości. Staramy się zadać pytania o mistyfikacje i wypieranie żydowskiego pochodzenia członków wielu polskich rodzin. Co jest przyczyną owego wypierania i konsekwentnego milczenia starszego pokolenia? Trauma Holocaustu? Marzec'68? "Wrodzony" antysemityzm Polaków? Dlaczego tak trudno o dialog z pokoleniem dziadków i rodziców?".
ZESPÓŁ II. Bóg zapłać, Szymonie.
Magda Fertacz (dramatopisarka), Małgorzata Sikorska - Miszczuk (dramatopisarka), Marcin Liber (reżyser), Joanna Król (aktorka), Hanna Klepacka (aktorka), Małgorzata Szczerbowska (aktorka)
Reportaże Wojciecha Tochmana z tomu Bóg zapłać to złożony obraz polskiej religijności i Kościoła katolickiego w ostatnich 20 latach. Na ich bazie autorzy projektu chcą przyjrzeć się potrzebie wiary we współczesnym człowieku w czasach, kiedy kapłanów zastąpili psychoterapeuci.
Od twórców: "Do naszego projektu zainspirowały nas słowa Szymona Hołowni - zanim je jeszcze wypowiedział. Brzmią one tak: "Jeszcze zatęsknicie za Kościołem!". Oraz: "Koledzy, krytykujcie Kościół ile wlezie, spierać się możemy o wszystko. Nie walczcie z nim jednak, bo nie wiecie jeszcze, jak szybko sami się będziecie chcieli w nim schronić" ("Newsweek" 23.07. 2012).
Wyposażeni w zbiór reportaży Wojciecha Tochmana Bóg zapłać chcemy przekonać się, w jakim Kościele przyjdzie nam się schronić. (Jeśli przyjdzie.)
Bo jednak nie chcielibyśmy wpaść z deszczu pod rynnę.
Bo jesteśmy suchasami. Wolimy się trochę zmoczyć niż bardzo.
Bo jesteśmy nieufni.
Bo nie lubimy straszenia i uszczęśliwiania na siłę.
A może wcale nie chcemy się chronić pod gościnną pozłacaną strzechą naszych kościołów?
Bo może jesteśmy ateistami? A może jesteśmy Bogofanami?
Będziemy się przyglądać reportażom Tochmana o polskim Kościele, pamiętając że "rola Kościoła w tworzeniu zdrowych mechanizmów społecznych jest nie do przecenienia".
Nie chcemy być jednak posądzeni o kolejną bezproduktywną krytykę. (Albo chcemy.)
Może nawet spróbujemy siebie przekonać, że nasz ateistyczny ateizm nie jest taki radykalny. Bo niewątpliwe warta przyjrzenia się jest potrzeba Wiary w człowieku (w czasach kiedy zamiast kapłanów mamy psychoanalityków i psychoterapeutów), nawet jeśli prowadzi przed ołtarze Tego Kościoła."
ZESPÓŁ III. Apostazje i konfesje.
Piotr Ratajczak (reżyser), Piotr Rowicki (dramaturg), Robert Zawadzki (aktor), Dariusz Fodczuk (aktor), Maria Czykwin (aktorka)
Projekt ma charakter dwuczęściowej, zbiorowej, artystycznej wypowiedzi grupy ludzi na temat Kościoła i religii w ich życiu. W pierwszej części bohaterami są osoby, które chcą dokonać, są w trakcie lub planują dokonanie aktu apostazji. Poznajemy ich w momencie kiedy decyzja już zapadła, a spektakl jest rekonstrukcją drogi duchowej, która doprowadziła do decyzji o odejściu z Kościoła. Bohaterami części drugiej będą osoby żarliwie wierzące, które opierają się wszelkim pokusom ideologicznym i środowiskowym. Materiałem do obu części będą wywiady, przeprowadzone przez dziennikarza i opracowane teatralnie przez dramaturga. Mówione dokumenty wcielą w życie aktorzy oraz wyłonieni w castingu amatorzy.
Od reżysera: "Żyjemy w czasie, gdy fala ateizmu, która dotknęła w ostatnich dziesięcioleciach Europę zachodnią wdziera się do naszej rzeczywistości - i zderza się z gigantycznymi wpływami Kościoła w sferze publicznej, obejmującymi zarówno politykę, jak i biznes czy kulturę. Projekt poprzez indywidualne doświadczenia twórców-aktorów ma zanalizować obecny kryzys wiary w Polsce, zadać pytania o rolę Kościoła i religii w życiu jednostki, obywatela, uczestnika demokracji liberalnej. W drugiej części projektu chciałbym postawić pytania o rolę wiary w podzielonym, zhomogenizowanym, konsumpcyjnym społeczeństwie - czy wiara może być panaceum - rodzajem enklawy na "zło i samotność w świecie" i czy może się jeszcze zawierać w tak zhierarchizowanych, biurokratycznych wspólnotach jak polski Kościół katolicki."
ZESPÓŁ IV. Metoda ustawień narodowych.
Michał Stankiewicz (reżyser, dramaturg), NN (aktorzy)
W styczniu i lutym 1946 roku polscy partyzanci z Narodowego Zjednoczenia Wojskowego zamordowali w okolicach Bielska Podlaskiego we wschodniej Polsce blisko 80 Białorusinów, dorosłych i dzieci. Jedynym powodem ich śmierci było prawosławne wyznanie i narodowość białoruska. Michał Stankiewicz chce przywołać te zdarzenia na scenie za pomocą metody psychologicznych ustawień. Materiałem są dokumenty IPN, filmy dokumentalne Bohater Agnieszki Arnold i Świadek historii Pawła Grzesia oraz wywiady ze świadkami wydarzeń.
Od reżysera: "Chciałbym zaprosić widzów do pewnej gry, w której każdy z uczestników wcieli się w rolę mordercy, gwałciciela lub ofiary. Wzorem będą autentyczni bohaterowie i wydarzenia, ale skupiać się będziemy przede wszystkim na rekonstrukcji emocji i relacji, które miały miejsce. Nie interesuje mnie kolejny pomnik historii oraz przetworzenie historii w ramy sztuki. Interesuje mnie człowiek w sytuacji zagrożenia, nawet jeżeli jest to sztucznie wykreowane, sceniczne wydarzenie. Dlatego w warunkach laboratoryjnych dokładnie przyjrzymy się tragicznym procesom, zaś gra oparta na psychodramie będzie swego rodzaju terapią zbiorową, rytuałem, mszą oraz współczesnymi Dziadami - teatrem zmarłych."
ZESPÓŁ V. Nowy, lepszy świat.
Jakub Roszkowski (dramaturg), Justyna Bartoszewicz (aktorka), Wanda Skorny (aktorka),
Marek Tynda (aktor)
Co by się stało, gdyby Niemcy i Japończycy wygrali drugą wojnę światową? Jak wyglądałby nasz świat w dzień, miesiąc, rok, dekadę po wojnie; wreszcie jak wyglądałby dzisiaj? Jak zmieniłaby się historia, gospodarka, ustrój społeczno-polityczny? A jak wreszcie mentalność władców, działaczy, jak i zwykłych ludzi? Jakub Roszkowski w swoim projekcie buduje alternatywną wizję historii Polski i świata, tworząc teatralną opowieść z gatunku non-non fiction.
Od dramaturga: "Zainspirowany Człowiekiem z wysokiego zamku, powieścią science-fiction Philipa K. Dicka, chciałbym wybrać się w podróż przez ten nowy, lepszy świat. Od roku 1946 - w którym przecież skończyła się wojna - aż do dzisiaj; od Polski, poprzez Europę, aż po cały świat. Chciałbym posłuchać przemówienia Hitlera w Dzień Zwycięstwa; odwiedzić w szpitalu psychiatrycznym żołnierza, który twierdzi, że istniały obozy śmierci; poznać historię polskich organizacji terrorystycznych; opowiedzieć o bombie, która spadła na Nowy Jork, czy posłuchać historii ostatniej żyjącej Żydówki, a nawet spotkać się z prześladowanym pisarzem, który napisał fikcyjną historię świata po wygranej aliantów. Z pozornie prostych, banalnych skrawków wspomnień, spotkań, dokumentów, wywiadów, chciałbym stworzyć obraz świata i ludzi, którzy - stojąc na skraju przepaści - umieli się podźwignąć i z podniesioną głową idą w skąpaną słońcem przyszłość".
ZESPÓŁ VI. Krýsuvík.
Jolanta Juszkiewicz (reżyser), Grzegorz Sierzputowski (aktor)
Materiałem do pracy warsztatowej będzie nowela Huberta Klimko-Dobrzanieckiego, polskiego pisarza mieszkającego w Islandii, który wykorzystuje w swoich utworach wątki dokumentalne i autobiograficzne. W 2007 roku Krýsuvík razem z opowiadaniem Dom Róży znalazł się na liście książek nominowanych do literackiej nagrody NIKE. Jest to historia życia islandzkiego rybaka, prosta opowieść o uniwersalnych wartościach: miłości, śmierci i przeznaczeniu, zainspirowana dokumentalną fotografią z Islandii. Jolanta Juszkiewicz i Grzegorz Sierzputowski chcą zrealizować na podstawie opowiadania monodram z wykorzystaniem fragmentów Księgi Rodzaju.
Od reżyserki: "Na początku była fotografia i krótka informacja historyczna. To wystarczyło, aby powstała historia trwała jak mit. Opisany mikroświat musi być prawdziwy, pisarz stworzył go w przeddzień spłonięcia ostatniego śladu dokumentu. Jakby sprowokowany przez duchy postaci z fotografii przyjechał, zobaczył, poczuł i napisał historię prostego człowieka żyjącego w wielkiej symbiozie z naturą. W ramach Sopot Non Fiction chcielibyśmy podjąć próbę połączenia kolejnych ogniw budujących historię islandzkiego rybaka: fotografii, dokumentu, literatury i mitu. Interesuje nas związek między tym, co materialne i namacalne a sferą mitu i duchowości".
Kuratorzy programu: Adam Nalepa - reżyser, tłumacz, krytyk teatralny. Pochodzi z Chorzowa, ale prawie całe życie spędził w Niemczech - z wyjątkiem ostatnich miesięcy, kiedy coraz ciężej opuszczać jest mu Trójmiasto. W Darmstadt ukończył studia w klasie fortepianu, we Frankfurcie studiował medycynę, jest absolwentem Teatrologii, Filmografii i Historii Starożytnej Uniwersytetu Ruhry w Bochum. Swoją pracę magisterską napisał o "Trojankach" Eurypidesa, pierwszej sztuce, którą oglądał jako dziecko w teatrze i której definitywnie dzieciom nie poleca.
Podczas studiów pracował jako felietonista i krytyk teatralny, prowadził na uniwersytecie warsztaty i kursy z zakresu dramaturgii i reżyserii, był także współzałożycielem teatru offowego "Dekadenz", w którym pracował także jako aktor. W latach 2002-2005 piastował etat asystenta reżysera w Düsseldorfer Schauspielhaus, gdzie wyreżyserował pierwsze własne produkcje, m. in. "Komedianta" Thomasa Bernharda i "Życie (aż) do mężczyzn" Thomasa Brusiga. Współpracował także w Niemczech i w Austrii z polskimi reżyserami - Januszem Wiśniewskim, Mikołajem Grabowskim i Janem Klatą.
W 2007 roku przez przypadek znalazł się we właściwym czasie i we właściwym miejscu - otrzymał propozycję inscenizacji światowej prapremiery "Blaszanego bębenka" Güntera Grassa w Teatrze Wybrzeże, za którą otrzymał m. in. Honorową Nagrodę Marszałka Województwa Pomorskiego za Spektakl Roku oraz nagrodę Teatralną Miasta Gdańsk i która została także zaproszona na Warszawskie Spotkania Teatralne. W 2009 ponownie pracował w Gdańsku, tym razem przy głośnej polskiej prapremierze "Kamienia" Mariusa von Mayenburga, w 2010 wyreżyserował w Warszawskim Laboratorium Dramatu polską prapremierę "Sex Machine" Tomasza Mana, w sopockiej Fundacji Teatru BOTO sztukę Jakuba Roszkowskiego "Zielony mężczyzna", a w roku 2011 powrócił na deski Teatru Wybrzeże z realizacją "Nie-boskiej komedii" Krasińskiego (Honorowa Nagroda Marszałka Województwa Pomorskiego za Spektakl Roku oraz nagroda Miasta Gdańska dla najlepszego przedstawienia roku). Aktualnie Nalepa reżyseruje w Krakowskim Starym Teatrze "Chłopców" Stanisława Grochowiaka.
Roman Pawłowski - krytyk kultury, publicysta "Gazety Wyborczej". Z wykształcenia teatrolog (dyplom na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w roku 1990), w latach 1994-2007 był recenzentem teatralnym wydania krajowego "Gazety Wyborczej". Zajmuje się problemami nowej dramaturgii i polityki kulturalnej. Zredagował i wydał dwie antologie nowych sztuk polskich ‚"Pokolenie porno i inne niesmaczne utwory teatralne" (Zielona Sowa, Kraków 2003) i "Made in Poland. Dziewięć sztuk teatralnych z Polski" (Ha!art, Kraków 2006), które dały impuls do rozwoju nowej dramaturgii w Polsce. Jest także autorem anglojęzycznego leksykonu "New Polish Drama" (Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego, Warszawa 2008) oraz redaktorem przewodnika "Wątroba czyli badanie polskiego teatru po 1997 roku" (Instytut Teatralny im. Z. Raszewskiego, Warszawa 2010).
W latach 2008-2010 był współtwórcą i wykładowcą Szkoły Laboratorium Dramatu, pierwszej szkoły dramaturgicznej w Polsce. Laureat Nagrody im. Z. Raszewskiego dla najlepszego polskiego krytyka teatralnego. Prowadzi warsztaty z teatru dokumentalnego, współpracuje stale z "Notatnikiem Teatralnym" we Wrocławiu, jest także kuratorem międzynarodowego festiwalu teatralnego Nowa Klasyka Europy w Łodzi oraz przeglądu "ДА! ДА! ДА! Współczesny teatr, dramat i performans z Rosji" w Warszawie (wiosna 2013). Mieszka na warszawskiej Pradze i w Tykocinie nad Narwią.
