Actus Humanus Opinie (4)

Średniowieczne i renesansowe opracowania tekstów bożonarodzeniowych oraz Mesjasz Handla, madrygały Gesualda, motety Charpentiera i arie pisane dla legendarnego kastrata Farinellego. Wszystko w wykonaniach światowej czołówki: zespołów Orlando Consort, Europa Galante, La Compagnia del Madrigale, Ensemble Correspondances i Les Talens Lyriques. Jako kontrapunkt - seria recitali najlepszych polskich instrumentalistów specjalizujących się w muzyce dawnej. Pięć adwentowych dni i dziesięć koncertów festiwalu Actus Humanus Nativitas to wyjątkowe preludium do świąt Bożego Narodzenia.

Ruch wykonawstwa historycznego jest bez wątpienia najważniejszym zjawiskiem w muzyce ostatnich kilku dekad. Jego ogólne założenia ewoluowały wraz ze zmieniającymi się czasami oraz naszą - artystów i słuchaczy - wrażliwością. Wykonawstwo historyczne nigdy też nie było stylistycznym monolitem. Linie podziału przebiegały rozmaicie, często wzdłuż granic swego rodzaju szkół narodowych. Ale nie tylko. Osobnymi "zjawiskami" byli zawsze pojedynczy artyści - mistrzowie, którzy skupiali wokół siebie uczniów, a z czasem i naśladowców. Gdańskie festiwale Actus Humanus przyzwyczaiły nas już do tego, że możemy bezpośrednio obcować z owymi gigantami, należącymi i do starszego, i do młodszego pokolenia. Pojawią się w Gdańsku ponownie podczas kolejnej bożonarodzeniowej odsłony imprezy.

festiwal muzyczny - koncerty w Trójmieście

Do najważniejszych i najdłużej istniejących na Wyspach Brytyjskich grup wokalnych specjalizujących się w muzyce dawnej należy Orlando Consort - jeden z tych kilku zespołów na świecie, które uważane są za niedościgłych interpretatorów najdawniejszej muzyki polifonicznej. Angielscy śpiewacy zainaugurują gdański festiwal (13 grudnia) programem Alleluia Nativitas, czyli zestawem bożonarodzeniowych dzieł średniowiecza i renesansu: od szkoły Notre Dame, przez repertuar angielski po dzieła wielkich polifonistów franko-flamandzkich, w tym Missa in Nativitate Deus noster Jesu Christe Loyseta Compère'a.

Sensacyjnie zapowiada się wykonanie dublińskiej wersji oratorium Mesjasz George'a Friderica Handla pod kierunkiem Fabia Biondiego (14 grudnia). Skrzypek, który od trzech dekad fascynuje swoimi interpretacjami dzieł Vivaldiego i innych Włochów, w ostatnich latach coraz częściej staje przy pulpicie dyrygenckim, i za każdym razem okazuje się kapelmistrzem... być może jeszcze ciekawszym niż instrumentalistą. I to zarówno w repertuarze barokowym, jak i w operach bel canto. Do wykonania arcydzieła Handla, oprócz własnej orkiestry Europa Galante, zaprosił Franceskę Lombardi Mazzulli, Delphine Galou, Anicia Zorzi Giustinianiego i Roberta Lorenziego, a także, co dla nas szczególnie ważne Polski Chór Kameralny Schola Cantorum Gedanensis.

Do muzyków młodego i średniego pokolenia, którzy całkiem niedawno przebojem zdobyli estrady świata, należą włoska La Compagnia del Madrigale i francuski Ensemble Correspondances - obie grupy działają od końca minionej dekady i mają coraz liczniejsze grono zagorzałych wielbicieli, by nie rzec - wyznawców. Nic dziwnego, to zespoły, które do nurtu wykonawstwa historycznego, choć wydaje się to nieprawdopodobne (przecież wszystko już było!), wprowadziły nowy rodzaj wyrafinowanej wirtuozerii, wspartej na ogromnej wiedzy o retoryce muzycznej. Oto niebywała swoboda i finezja, które nie kłócą się z perfekcyjną techniką i dbałością o wszelkie detale. La Compagnia del Madrigale, najbardziej dziś gorący ansambl madrygałowy na świecie, którego członkowie wywodzą się z zespołów Concerto Italiano i La Venexiana, przywiezie do Gdańska (15 grudnia) wybór arcydzieł Carla Gesualda da Venosy ze wszystkich sześciu ksiąg. Z kolei Ensemble Correspondances pod kierunkiem Sébastiena Daucé'a zaprezentuje się polskiej publiczności w swoim ulubionym siedemnastowiecznym francuskim repertuarze religijnym. Podczas koncertu À la venue de Noëli (16 grudnia) zabrzmią bożonarodzeniowe pastorele Marka-Antoine'a Charpentiera, komponowane dla Marie de Lorraine, mecenaski kompozytora.

Wieczór finałowy festiwalu (17 grudnia) należeć będzie do orkiestry Les Talens Lyriques, prowadzonej przez klawesynistę Christophe'a Rousseta. To jeszcze jedna grupa, która w ciągu niemal trzydziestu lat działalności, osiągnęła status "kultowej". Wraz ze słynną szwedzką śpiewaczką Ann Hallenberg, francuscy muzycy przedstawią program, będący popisem iście akrobatycznym, ale jednocześnie wyjątkowo pięknym. Bowiem arie pisane dla Farinellego, najsłynniejszego kastrata, przez jego brata Riccarda Broschiego, Nicolę Porporę czy Johanna Adolfa Hassego, łączą wirtuozerię z typowo włoskim pięknem melodii i łagodnością harmonii.

Popołudniowymi preludiami do głównej serii koncertów będą recitale czołówki polskich specjalistów od muzyki dawnej. Pomysł przybliżania gdańskiej publiczności rodzimych artystów po raz pierwszy zrealizowany został tej wiosny, podczas wielkanocnej odsłony Actus Humanus i cieszył się ogromnym zainteresowaniem. Nie inaczej powinno być tym razem. Skrzypaczka Martyna Pastuszka, koncertmistrzyni {oh!} Orkiestry Historycznej, wraz z najwybitniejszym polskim klawesynistą młodszego pokolenia Marcinem Świątkiewiczem zagrają trzy sonaty Johanna Sebastiana Bacha (13 grudnia). Organistka, klawesynistka, a przede wszystkim klawikordzistka, Maria Erdman, jedna z niewielu w Polsce artystek specjalizujących się w grze na tym zapomnianym dziś nieco instrumencie, przedstawi utwory Jana Pieterszoona Sweelincka, jednego z największych kompozytorów Europy Północnej przełomu renesansu i baroku (14 grudnia). Z kolei małżeństwo - klawesynistka Marina Corti i lutnista Michał Gondko przedstawi muzykę polską XVI w. Artyści, w programie zatytułowanym Fantasiae, cantiones et choreae zaprezentują kompozycje z Tabulatury Jana z Lublina, Gdańskiej Tabulatury Organowej i innych źródeł zawierających polonica (15 grudnia). Arcyciekawie zapowiada się recital carillonowy Moniki Kaźmierczak, od 2001 roku pełniącej funkcję miejskiej carillonistki Gdańska, podczas którego usłyszymy utwory Dietricha Buxtehudego (16 grudnia). Popołudniowy cykl zepną klamrą sonatową skrzypek Grzegorz Lalek i klawesynistka Lilianna Stawarz. W wykonaniu tych wytrawnych instrumentalistów zabrzmią Sonaty da camera z op. 5 Arcangela Corellego (17 grudnia).

Plejadą artystów, którzy wystąpią w Gdańsku, można by obdzielić kilka europejskich festiwali muzycznych. My będziemy mogli podziwiać ich w mieście Goldberga w ciągu niespełna tygodnia i w czasie szczególnym. Przed nami pięć dni adwentu, podczas których poczujemy atmosferę najpiękniejszych świąt, a mrok krótkich grudniowych dni rozświetli genialna muzyka w najwybitniejszych wykonaniach.